reflections ΧΧΙΙΙ

September, 2023

Πολλές φορές το έχει ακούσει να λέγεται από συναδέλφους της, εμπειρογνώμονες ή μη, τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό, ότι η δουλειά της δεν είναι «απλή» (δηλ. εύκολα κατανοητή). Δεν αντιλέγει. Αλλά για εκείνη αυτή δεν είναι όλη η αλήθεια. Προσωπικά θεωρεί πως η δουλειά της είναι πολύπλοκη μέσα στην απλότητά της και απλή μέσα στην πολυπλοκότητά της. Ο Όσκαρ Ουάιλντ από την άλλη είχε πει πως η αλήθεια δεν είναι ποτέ απλή. Προφανώς, θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί αυτή τη δήλωση υπέρ της. Αλλά και πάλι πιστεύει πως αυτή δεν είναι όλη η αλήθεια. Διότι για εκείνη η αλήθεια είναι τόσο απλή μέσα στην πολυπλοκότητά της, όσο και πολύπλοκη μέσα στην απλότητά της.

Τι είναι η αλήθεια; Αν η αλήθεια είναι η ίδια η φύση, τότε ας μη σπεύσουμε να ισχυριστούμε πως η φύση λειτουργεί «απλά», άρα Λίρια θα περιμέναμε να μας δώσεις εξηγήσεις για τις υποκείμενες αιτίες του καρκίνου «απλά». Γιατί αν η φύση λειτουργούσε πραγματικά «απλά», τότε δε θα είχε λόγο να υπάρχει η ίδια η επιστήμη και φυσικά και εμείς δε θα βρισκόμασταν σήμερα εδώ να δουλεύουμε πάνω στον καρκίνο. Όλα τα ερωτήματα που απασχολούν τον άνθρωπο θα είχαν μια «απλή» εξήγηση και, ως εκ τούτου, θα είχαν απαντηθεί. Θα γνωρίζαμε τους νόμους του σύμπαντος – έτσι «απλά». Και όλα υπέροχα. Κι όμως δεν παύουν ποτέ να μένουν ανοιχτά ερωτήματα. Για τον πολύ απλό λόγο ότι η φύση δεν είναι «απλή», αλλά πολύπλοκα απλή. 

Ας πάρουμε για παράδειγμα την πιο γνωστή εξίσωση στη φυσική, Ε=mc2 (ενέργεια ανάλογη της μάζας). Τόσο απλή. Αλλά και πόσο πολύπλοκη η θεωρία που την περιβάλλει – η θεωρία της σχετικότητας. Την εξίσωση μπορούμε με λίγη προσπάθεια να την καταλάβουμε. Για τη θεωρία όμως ίσως χρειαστούμε μερόνυχτα και χρόνια ακατάπαυστης δουλειάς για να πούμε πως την κατέχουμε έστω και εν μέρει. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι αυτή η πολύπλοκη θεωρία (σειρά αληθειών) δεν οδηγεί σε μια απλή αλήθεια, την παραπάνω εξίσωση. 

Υπάρχει βέβαια και το εξής αντεπιχείρημα: κανείς μπορεί να πει πως μια πολύπλοκη αλήθεια είναι εξηγήσιμη με απλό τρόπο, αρκεί ο δημιουργός της να την έχει καταλάβει πρώτα ο ίδιος (δε χρειάζεται φυσικά να αναφέρω ποιος κατά την παράδοση το έχει δηλώσει αυτό). Αν όμως καλούσαμε τον/την όποιο/-α δημιουργό της θεωρίας της σχετικότητας να μας εξηγήσει τη θεωρία σε κάποιες λίγες ημέρες, υπάρχουν λόγοι για να πιστέψει κανείς πως θα αποτύχαινε οικτρά.

Εκείνο που θα πρέπει εν τέλει να αναρωτηθούμε είναι μήπως ό,τι σπεύδουμε να κρίνουμε μη απλό είναι πολλές φορές ό,τι απλώς ξεπερνά τα όρια κοινής διανοητικής αντίληψης; Και αντί να το παραδεχτούμε ανοιχτά και να ρίξουμε τον εγωισμό μας, προτιμάμε να το βαπτίσουμε «όχι απλό», άρα «όχι αληθινό»; Λυπάται, αλλά αν κάτι μπορεί πια από το σημείο αυτό να πει με βεβαιότητα είναι πως η φύση είχε και θα έχει τα πολύπλοκα μυστικά της, αντιληπτά μόνο σε όσους θέλουν πραγματικά να μπουν στα άδυτά της. Αλλά όταν αυτοί ξαναβγούν στο φως, πόσο απλά και καθαρά σαν κρύσταλλο λάμπει η αλήθεια...

December 18, 2023  - η απορία της

Αναρωτιέται αν τελικά έχει κάποιο νόημα η (έμμεση) διδασκαλία της ηθικής στα σχολεία. Η διδασκαλία της ενσυναίσθησης. Η διδασκαλία της γενναιοδωρίας. Η διδασκαλία της.... Το αναρωτιέται όσο παρατηρεί πως συνήθως (αναζητά με λαχτάρα τις Εξαιρέσεις...) αυτοί που 'πετυχαίνουν' στη ζωή είναι αυτοί που δε γνωρίζουν καν τη σημασία των λέξεων αυτών. Και αν κάποτε τη γνώριζαν, την έχουν πλέον ξεχάσει. Γιατί άραγε - αναρωτιέται τότε - δε διδάσκουμε όσο είναι νωρίς πώς να πατάς επί πτωμάτων για να πετύχεις το στόχο σου; Πώς να είσαι υποκριτής; Πώς να εκμεταλλεύεσαι στο έπακρο τον αδύναμο; Πώς να κάνεις φίλη σου την απληστία; Πώς να....;  - Here is the million-dollar question....

[κι όμως μέχρι να απαντηθεί αυτή θα είναι με τους η-ε-γ ;)... γιατί έτσι της αρέσει]