Geschiedenis

1224-2024
Dit jaar is het op de kop af 800 jaar geleden geleden dat de slag bij Harculo plaats vond. Deze slag zou allang vergeten zijn als er geen aantekening had gestaan in het wonderlijke handschrift dat de ‘Narracio de Groninghe’ heet (zie foto). Een anonieme tijdgenoot schreef in 1232 een verslag over de pogingen van de Utrechtse bisschoppen om het noordelijk deel van hun Sticht, waartoe Salland behoorde, onder de duim te houden.
De bisschoppen van Utrecht voerden sinds de 11e eeuw het gezag over Salland. Na zijn deelname aan de vijfde heilige Kruistocht was het voor bisschop Otto de II van Lippe tijd om thuis orde op zaken te stellen. Daar was alle reden toe. Zijn Sallandse leenmannen, de Zwolse gebroeders van Voorst en de heer van Buckhorst uit Zalk, waren tegen hem in opstand gekomen. Ze zochten hulp bij de boeren die zij opstookten om met hen mee te vechten.


Slag bij Harculo
In de zomer van 1224 trok het leger van de bisschop richting Salland. In Harculo, waar de Sallanders zich hadden verschanst achter een lage aarden wal, kwam het tot een veldslag. Het moet een ongelijk gevecht geweest zijn, de boeren die met hun hooivorken, bijlen en lange messen onbeschermd het gevecht aangingen. De bisschop maakte onder het gewone volk veel gevangenen die hij later naar willekeur strafte met een geldboete. Zijn ridders moesten extra boeten en hun burchten werden tot aan de grond toe gelijk gemaakt.

Slag bij Ane
Ondanks een wapenstilstand bleef het onrustig in Overijssel. Nu waren het de Drenten die met een leger optrokken naar Ommen en daar de Sallanders versloegen. Dit liet de bisschop niet over zijn kant gaan en met hulp van bevriende ridders bracht hij een groot leger op de been om de opstandelingen eens en voorgoed een lesje te leren. Maar het tegendeel gebeurde: het haast onoverwinnelijk leger van ridders en schildknapen van de bisschop wordt een moeras ingelokt. De paarden en de ridders met hun zware wapenuitrusting zakken weg in de stinkende drab van het moeras. Het licht geklede Drentse leger profiteert er optimaal van en hakt het bisschoppelijk leger in de pan.
De Slag bij Ane heeft veel impact gehad. De macht van de bisschop van Utrecht over het noordelijk deel van het Sticht was nu definitief gebroken en bracht de Drenten en Groningers veel vrijheid. Overijssel daarintegen werd de komende eeuwen vaak letterlijk het strijdtoneel.

Herdenken
In 1233 wordt als boetedoening en ter nagedachtenis van de 140 gesneuvelde ridders het Zwartewaterklooster ten noorden van Hasselt gebouwd. Het verhaal gaat dat de ridders na de slag hier zijn begraven op een plek die bekend staat als “Het olde kerkhof” op 800 meter afstand van het vroegere klooster. Er zijn plannen om dit in 2027 te herdenken in Zwartewaterklooster en in Ane.

Zwolse stadsrechten
Na de slag bij Ane waarbij een groot deel van de Sallandse edelen was weggevaagd, kon de bisschop geen beroep meer op hen doen. Hij zocht hulp bij Zwolle en dat kreeg hij ruimschoots. Als dank gaf de bisschop Zwolle stadsrechten onder meer mocht ze zich versterken met muren en grachten om zich te beschermen tegen naburige roofridders. De stadsrechten gaven Zwolle meer aanzien en macht. 

Wapen van familie
van Voorst tot Voorst

Wapen van familie
van Buckhorst 

Wapen van de aartsbisschop

van Utrecht