Processiegroepen

HET LEVEN VAN SINT-LEONARDUS

1. Opening van de processie 

De bazuinen en kinderen met vlaggen openen de processie. In het kader van het Jubeljaar 2025 draagt de processie dit jaar ook de vlaggen van het thema "Pelgrims van Hoop" mee. Vlaggen met dit motto wapperen als een visueel gebed van verbondenheid, geloof en hoop. Ze herinneren eraan dat wij allemaal onderweg zijn – net als de duizenden pelgrims die Zoutleeuw door de eeuwen heen bezochten, op zoek naar troost, inspiratie en zin. Deze symbolen verbinden onze lokale traditie met een wereldwijde geloofsgemeenschap in beweging. De triomfwagen met de Heilige Leonardus volgt. 

2. Vendeliers Jovolka

Al ruim 20 jaar brengen de vendeliers van Jovolka spektakel via de kunst van het vendelen. Met vlaggen van bijna 4m² brengen zij nummers op zowel trombegeleiding als muziek. Door de juiste techniek kunnen zij deze vlaggen zonder veel moeite enkele meters hoog de lucht in werpen. De vendeliers zijn er ook niet vies van om de vlag door te werpen naar hun medevendeliers! Door het vele oefenen en jaren ervaring brengen de vendeliers hun nummers met de nodige sierlijke elegantie en synchronisatie. Geregeld brengen de vendeliers optredens in binnen- en buitenland, hetzij in een stoet, op een podium, in een stadion of zelfs op een catwalk!

3. Doopsel van Leonardus

In de zesde eeuw, de woelige tijd in de nadagen van de Grote Volksverhuizingen van de vijfde eeuw, toen het ene volk het andere verjaagde of onderwierp, wordt Leonardus geboren aan het hof van de Frankische koning. Als christenen vragen de ouders van Leonardus aan de heilige bisschop Remigius van Reims om hun kindje te dopen. Zoals gebruikelijk in die jaren waren het de peter en de meter, Koning Clovis en  koningin Clothilde die het kindje ten doop aanboden bij de bisschop. 

Ook vandaag laten ouders kun kindjes dopen. Als ouders de doop vragen speelt de band met de geboorte natuurlijk een rol. Eeuwenlang reeds doopt men kleine kinderen. Er is bij de doop echter meer aan de hand. Het doopsel is meer dan een geboorteviering waarbij een familie het nieuwe leven met vreugde verwelkomt en er Gods zegen over vraagt. Het doopsel is de opname in een 'nieuwe', 'grote', ja zelfs 'wereldwijde' familie, namelijk de kerkgemeenschap. Dat is een gemeenschap van leerlingen van Jezus Christus. Heel het doopritueel ademt en spreekt dit uit in woord, symbool en gebaar. Het doopsel is de eerste stap die van een mens een christen maakt en die ons binnenleidt in het christelijk geloof.

4. In de leer bij Remigius en het hof van koning Clovis

Na zijn eerste kinderjaren wordt de kleine Leonardus voor zijn opleiding toevertrouwd aan de grote bisschop Remigius van Reims. Gregorius van Tours vermeldt in zijn Historia Francorum dat Remigius in het jaar 458 op 18-jarige leeftijd tot bisschop werd verkozen, wat zijn ambtstermijn als bisschop ongewoon lang maakt. Volgens dezelfde bron doopte Remigius de Frankische koning Clovis I, diens zusters Albofledis en Landechildis, en ongeveer drieduizend Frankische krijgslieden op eerste kerstdag van 496. De bekering en het doopsel van Clovis hadden een ongekende impact op Europa. Clovis werd bekeerd tot het katholicisme op initiatief van zijn vrouw, Clothilde, een Bourgondisch Gotische prinses die, ondanks het arianisme dat haar aan het hof omringde, katholiek was. Het arianisme was de voornaamste godsdienst onder de Goten die in die tijd over het grootste gedeelte van Gallië heersten. Clovis werd gedoopt in een kleine kerk die zich bevond op de plaats van, of naast de Kathedraal van Reims, de kerk waar de meeste toekomstige Franse koningen gezalfd en gekroond zouden worden. Deze daad was van enorm belang in de latere geschiedenis van West- en Centraal-Europa in het algemeen, omdat Clovis zijn domein uitbreidde over bijna de hele oude Romeinse provincie Gallië (ruwweg modern Frankrijk en ook onze streken). Komende uit het huis van Merovech wordt hij beschouwd als de stichter van de Merovingische dynastie die heerste over de Franken voor de volgende twee eeuwen. 

In die kringen bracht dus ook Leonardus zijn jeugd door. In de school van Remigius leert hij Jezus en diens levenswijze kennen. De jonge Leonardus vindt een leidraad voor zijn leven. Zijn geloof in Jezus Christus, de Zoon van God, geeft hem steun en stuwt hem voort door zijn leven, waarin hij onmeetbaar goed zou zijn voor hen die hem nodig hadden.   

5. Leonardus weigert de bisschopsmijter

Als zoon van een machtige familie aan het koninklijk hof had Leonardus zelf een machtige en rijk man kunnen worden in kerk of staat. Maar de jonge Leonardus heeft een andere droom. Hij wil God aanbidden en dienen in alle eenvoud, mildheid en vrede. Hij weigert daarom resoluut de bisschopsmijter die hem wordt aangeboden en trekt zich terug in de bossen rond Noblac bij Limoges, Frankrijk. In de rust en de stilte van de wilde wouden van de Limousin, bidt Leonardus dagen, weken, maanden, jaren tot God. Bidden is spreken met God, vertrouwen, zonder altijd een antwoord te verwachten. Geloven is net dat: vertrouwen, zonder zekerheid, zonder 'weten'. Bidden is God danken voor al het goede en God vragen om het goede voor de wereld, voor anderen of voor zichzelf, nooit vertrouwend op eigen inzicht, maar altijd vertrouwend op Gods liefde. 

6. Beschermer van gevangenen en zwangere vrouwen

Omdat Leonardus bekend wordt als verstandige en wijze man, krijgt van de koning het persoonlijk voorrecht om gevangenen te bezoeken en naar eigen goeddunken hen vrij te laten. Als Leonardus gevangenen vond die onterecht vastzaten, of die volgens hem genoeg boete hadden gedaan of , kon hij ze vrijlaten. Zo wordt hij een toeverlaat voor alle gevangenen, voor allen die bevrijd en verlost willen worden uit verslaving en onderdrukking. Mensen die zich geplaagd weten door alle vormen van gevangenschap, waarvan er in de huidige maatschappij zoveel bestaan, vinden bij de Heilige Leonardus hoop op bevrijding door Christus. Gevangenschap manifesteert zich in verslavingen aan alcohol, seks, drugs, geld, maar ook in materialisme, hedonisme en nihilisme. Dergelijke verslavingen en levenswijzen slaan mensen in ketens en leiden hen ver weg van God. De ketenen worden verbroken, het juk dat op ons drukt stukgeslagen, als wij gehoor geven aan het woord van Jezus: “Neem mijn juk op uw schouders, ik ben zachtmoedig en nederig van hart”. 

Het gelovig gebed van Leonardus redt ook de koningin in barensnood. Uit dank krijgt hij een deel van het bos rond Limoges, waar hij in woont. Er ontstaat al snel een gemeenschap rond hem. Daardoor wordt Leonardus ook vereerd als patroon van de zwangere vrouwen, moeilijke zwangerschappen en het ongeboren leven. We hebben hem als bondgenoot in de strijd voor het leven, die steeds minder evident blijkt.

7. Kruisvaarders en bedevaarders

Zelfs de dood trekt geen lijn onder het broze bestaan. Eeuwen na zijn dood blijft Leonardus verder leven bij de mensen. Kruisvaarders, die vaak uit Frankrijk kwamen, vertellen hoe ze, al biddend tot Leonardus, bevrijd werden uit de kerkers van de Saracenen. Ze verspreiden de bekendheid van Leonardus door Europa. 

Leeuw, het oude stadje op de Gete, en het Franse Limoges lagen beide op via monastica, de weg naar Compostella, en boden aan de pelgrims beschutting en overnachting in hun refugiehuizen. Daar werd verteld over de heilige man die in de bossen van Noblac als een kluizenaar had geleefd, de beschermer van de gevangenen, de genezer van vele zieken en hoe Liefde alle boeien kan verbreken. en pijnen helen. Mensen gaan op zoek met hun vragen en hun pijn. In alle eeuwen komen bedevaarders naar hier en vinden er troost en sterkte. Van heinde en verre, van over de land- en taalgrens, rijk en arm, groot en klein, jong en oud. Leonardus wordt een heilige zonder grenzen, voor alle tijden. Op meer dan 800 plaatsen,  op alle continenten, wordt hij vereerd. 

Naast de mensen uit Zoutleeuw die Leonardus goed kennen en traditioneel vereren, bestaat er ook een lange traditie van bedevaarten naar Zoutleeuw omwille van die verering, vooral rond Pinkstermaandag, wanneer de processie uitgaat. Maar wat is zo’n bedevaart nu precies? Wat betekent het voor een bedevaarder om op tocht te gaan? Een bedevaart is een reis naar een heilige plaats of een plek van religieuze betekenis. Deze reizen worden vaak uitgevoerd als een vorm van gelovige toewijding of als een manier om spirituele inspiratie te zoeken. Bedevaarten zijn een belangrijk onderdeel van verschillende religieuze tradities en komen voor in verschillende vormen over de hele wereld. In het christendom maken gelovigen bijvoorbeeld vaak bedevaarten naar heilige plaatsen zoals Jeruzalem, Rome, Santiago de Compostela of Lourdes. Moslims maken bedevaarten naar Mekka of Jeruzalem en ook joden van over de hele wereld trekken naar Jeruzalem. Andere religies hebben ook hun eigen vormen van bedevaarten naar belangrijke heiligdommen. De motivatie achter een bedevaart kan verschillen, maar het wordt over het algemeen gezien als een daad van geloof en een - letterlijke - tocht naar spirituele groei. Bedevaarten kunnen individueel of in groepen worden gemaakt, en soms zijn er specifieke rituelen of ceremonies verbonden aan de reis.

Al van in het hele begin van het christendom werd er al op reis gegaan naar de heilige plaatsen. Het doel, maar zeker ook de tocht zelf, leidt tot reflectie, inkeer, bezinning en rust. Niet zelden gaan mensen op bedevaart na of voor belangrijke scharniermomenten in hun leven, uit dankbaarheid of om iets te vragen aan God. Ook vandaag gaan veel mensen nog steeds op bedevaart. Belangrijke bedevaartsoorden ontvangen dan ook duizenden tot miljoenen mensen per jaar. Denk maar aan onze eigen kapel van de Ossenweg, Scherpenheuvel, Lourdes of Compostela. Ook Zoutleeuw is een bedevaartsoord! De heilige Leonardus, die bij ons vereerd wordt, trekt mensen aan die zich bijzonder verbonden voelen met hem, om welke reden dan ook. Zeker rond de processie kunnen we hen verwelkomen!

LEONARDUS EN ZOUTLEEUW

8. Leonardus naar Zoutleeuw

Paters benedictijnen van de abdijen van Vlierbeek en Sint-Truiden brengen grote relieken van de heilige man naar een kerkje, gelegen binnen de wallen van de stad Leeuw. Wie hem vereerde kreeg hoop, werd bevrijd uit zijn opgesloten zijn op zichzelf. Kon het puin ruimen van zijn egoïsme.

9. De religieuzen van Zoutleeuw

Eeuwen lang was deze kleine stad een groot  religieus centrum, een plaats van ingetogen contemplatief leven. Sinds 1235 werkten en baden hier paters Augustijnen Dalscholieren, later stichtten ook kanunnikessen van Bethanië hier een klooster. Kapelbroeders, Bogaarden en Begijnen leefden samen in vroomheid en solidariteit Monniken benedictijnen, dominicanen en norbertijnen vonden hier ook een refugiehuis in woelige tijden. Grauwzusters die leven volgens de derde Regel van Sint Franciscus verzorgden armen, zieken en oudere mensen, ook wanneer de pest drie maal uitbreekt over Zoutleeuw. Onderwijs wordt verstrekt door de zusters van Vorselaar en de Broeders van de Christelijke scholen. Ze proberen ieder op eigen wijze  opvoeding en het verhaal van Jezus over te brengen bij de jeugd, voor te leven in dienst van God en van de mensen.

10. (Schutters)gilden Zoutleeuw, Halle-Booienhoven, Hakendover en Duras

De schuttersgilden, hadden aanvankelijk een sterk religieus karakter, ze beschikten over een eigen kapel en altaar, en zorgden voor  de orde en de bescherming der burgers. Meestal was de heilige Sebastiaan hun beschermheilige. Als Romeins officier werd Sebastiaan, toen me ontdekte dat hij in het geheim christen was, door zijn soldaten met pijlen doorzeefd. We verwelkomen schuttersgilden uit Zoutleeuw, Halle-Booienhoven, Hakendover en Duras. Ook de opvolger van de Sint-Annagilde, de Gezellen van Vliebergh, steppen mee op.

11. De Grote Raad der Nederlanden NIEUW!

De Grote Raad der Nederlanden was vanaf het einde van de 15e eeuw gevestigd in Mechelen en was het hoogste rechtscollege in de Bourgondische Nederlanden. Deze nieuwe processiegroep roept de sfeer op van juridische waardigheid en gezag, met raadsheren in hun ceremoniële kledij. De Raad waakte over rechtspraak in een gebied dat ook Zoutleeuw omvatte, en onderstreept zo het belang van wet en orde in de opbouw van onze stedelijke gemeenschap. Hun aanwezigheid in de processie herinnert aan de diepgewortelde verbondenheid van Zoutleeuw met de brede bestuurlijke en gerechtelijke structuren van de Zuidelijke Nederlanden. 

12. Heersers van de Nederlanden NIEUW!

Zoutleeuw kende een gouden tijd in de middeleeuwen en vroege nieuwe tijd, toen het een belangrijke handelsstad was binnen het hertogdom Brabant en later teerde op de verworven rijkdom. De nieuwe processiegroep brengt hulde aan de grote vorsten die over onze landstreek regeerden en het historische kader bepaalden waarin Zoutleeuw tot bloei kwam.

Maak kennis met Karel de Stoute (1433–1477), de laatste hertog van Bourgondië, die de Nederlanden tot een machtig geheel probeerde te smeden. Zijn dochter Maria van Bourgondië (1457–1482) erfde het rijk en huwde met Maximiliaan van Oostenrijk (1459–1519), waardoor de Habsburgers hun intrede deden. Hun kleinzoon Karel V (1500–1558), keizer van het Heilige Roomse Rijk en koning van Spanje, werd geboren in Gent en bestuurde een wereldrijk waarin "de zon nooit onderging".

Ook Filips de Schone (1478–1506), vader van Karel V, en het landvoogdelijk echtpaar Albrecht van Oostenrijk en Isabella van Spanje, die tussen 1598 en 1621 over de Zuidelijke Nederlanden regeerden, zijn vertegenwoordigd. Hun bewind betekende een tijd van relatieve vrede en heropbouw na de Tachtigjarige Oorlog.

Deze figuren symboliseren de internationale dimensie van onze lokale geschiedenis – machtige leiders die, hoewel ze zelf misschien nooit in Zoutleeuw waren, het politieke en economische landschap vormden waarin onze stad haar stempel drukte.

13. O.L.V. van de Ossenweg

Boven op de Ossenweg bouwden vrome mensen een kapelletje rond een eenvoudige O.L.V. beeldje. Al vijf eeuwen brandt op de grens tussen Hageland en Haspengouw een kaars van Gods eindeloze barmhartigheid. De legende verhaalt over een miraculeus Mariabeeldje in de kapel dat afkomstig zou zijn van de kapel op de versterkte Castelberg. Bij het ploegen van een nabij veld werd er in de 16e eeuw het beeldje gevonden dat men ophing aan een eikenboom. Sinds dat moment werd deze plek een centrum van verering door gelovigen. In 1536-1538 werd er een kapel gebouwd die later door de grote toeloop naar dit bedevaartsoord steeds verder uitgebreid werd. Tot in lengte van dagen vinden mensen hier troost en bijstand. 

RELIEKEN EN HET H. SACRAMENT

14. De Kunstenaars van de Sint-Leonarduskerk NIEUW!

De Sint-Leonarduskerk is een meesterwerk van gotische kunst, een echte schatkamer, "het kunstschrijn van Brabant". Dat werd uiteraard mogelijk gemaakt door uitzonderlijke ambachtslui en kunstenaars. In deze nieuwe groep brengen beeldhouwers, schilders en bouwmeesters uit de middeleeuwen hulde aan hun tijdloze creaties. Zij herinneren ons aan de rijke culturele erfenis die vandaag nog steeds alom bewondering oogst. 

15. Mijnwerkers

Enkele mijnwerkers dragen  hun reliek van Sint - Leonardus. Zoals al wie opgesloten zit in duisternis en angst, aanriepen ook de mijnwerkers Leonardus als hun schutspatroon bij hun gevaarlijk werk. Ze dragen dan ook het borstbeeld met relieken van Leonardus,  hun beschermheilige.

16. Confrèrie van Sint-Leonardus

De broederschap van de Heilige Leonardus verenigt zich in gebed bijzonder rond Leonardus in Zoutleeuw. Zij dragen de verschillende relieken van Sint-Leonardus mee. Een reliek is een object dat geassocieerd wordt met een heilige, zoals een deel van hun lichaam (zoals een botfragment), hun kleding of een voorwerp dat aan hen toebehoorde. Relieken worden vereerd vanwege hun band met heilige figuren en worden vaak bewaard in kerken of kapellen voor devotie en gebed. Relieken hebben een lange geschiedenis in de katholieke traditie en worden gezien als middelen voor spirituele genezing, bescherming en inspiratie voor gelovigen. Ze verbinden ons met de heiligen, die ons hebben voorgeleefd hoe het is om als christen in de voetsporen van Jezus te treden.

In het altaar van elke kerk wordt een reliek - normaal gesproken dat van de patroonheilige van die kerk - bewaard. Dat stamt uit een gewoonte uit de eerste eeuwen van het christendom, toen, tijdens de christenvervolgingen, de gelovigen samenkwamen in de catacomben in Rome, waar de doden begraven werden, om de mis te vieren. Ze vierden dus als het ware de eucharistie op de graven van de martelaren, heiligen die moesten sterven voor hun geloof.

17. Gregoriaans Koor Leuven NIEUW!

Bij de relieken zal ook het Gregoriaans Koor van Leuven meelopen, gekleed in de gewaden van kanunniken, die een bisschop adviseren en verbonden zijn aan een kathedraal. Zij stonden en staan ook in voor het vieren van de dagelijkse en feestelijke gebedsdiensten in de kathedralen. Het koor zal de gregoriaanse Litanie van Alle Heiligen zingen. We vragen zo aan de heiligen in de hemel, die door hun relieken bijzonder bij ons zijn, om voor ons te bidden, over ons te waken en ons te beschermen.  

18. Mirakelbeeld van H. Leonardus

Het oude versierde retabelbeeld staat al sinds 1350 in onze kerk. Ook vandaag, wordt het rondgedragen, als een teken aan de wand tegen allen, die mensen vastketenen. Nu onverdraagzaamheid  in de ganse wereld  toeneemt en onverschilligheid dodend kan werken, is Leonardus een heilige man die ons wil bevrijden en verlossen. Verlossen van pijn van reuma,  jicht en artrose. Verlossen uit eenzaamheid en zelfgenoegzaamheid. Bevrijden van iedere verslaving. Een spoor van God voor een wereld zonder grenzen. Samen volk van God met een wereldwijde blik Voorbij alle  grenzen, voorbij de tijd. Laten we hem in nood aanroepen.

19. De verenigingen van Zoutleeuw

De Sint-Leonardusprocessie verenigt heel wat mensen uit Zoutleeuw rond zich. De verschillende verenigingen van Zoutleeuw lopen ook mee in de processie. Samen gemeenschap vormen en zich inzetten voor een gemeenschappelijk doel brengt mensen samen! 

20. Jezus en de Apostelen

Tijdens Jezus' leven verzamelde hij leerlingen rond zich, die hem overal vergezelden. Twaalf van hen, die tot de binnenste kring van Jezus' aanhangers behoorden, worden van de overige volgelingen van Jezus onderscheiden doordat zij "De Twaalf" genoemd worden. Zij verspreidden zijn boodschap na zijn dood, verrijzenis en hemelvaart. Op Pinksteren, dat we dit weekeinde vieren, werd over hen de Heilige Geest uitgestort. Net zoals dat met hen gebeurde, wordt de Heilige Geest ook tot ons gezonden, om Jezus' vuur in ons hart te laten branden en te getuigen van zijn boodschap.  

21. Het Allerheiligste Sacrament

Tijdens een sacramentsprocessie, zoals ook de Sint-Leonardusprocessie is, wordt het Allerheiligste meegedragen, in een monstrans (een voorwerp van edelmetaal om de hostie tentoon te stellen). Een priester houdt de monstrans vast met een wit of gouden schoudervelum. Er wordt van de gelovigen verwacht dat ze eerbied tonen als het Allerheiligste passeert, door te knielen en een kruisteken te maken. Het is namelijk God zelf, Jezus' lichaam en bloed, dat werkelijk onder ons aanwezig is onder het teken van het brood van de Eucharistie. In de viering van de Eucharistie worden brood en wijn het Lichaam en Bloed van Jezus Christus door de kracht van de Heilige Geest en de instrumentaliteit van de priester. De hele Christus is werkelijk aanwezig - lichaam, bloed, ziel en goddelijkheid - onder de gedaanten van brood en wijn, de verheerlijkte Christus die uit de dood is opgestaan. Dit is wat de Kerk bedoelt als ze het heeft over de “Werkelijke Aanwezigheid” van Christus in de Eucharistie. Het getransformeerde brood en de getransformeerde wijn zijn werkelijk het Lichaam en Bloed van Christus en niet slechts symbolen. Toen Christus zei “Dit is mijn lichaam” en “Dit is mijn bloed”, zijn het brood en de wijn getranssubstantiëerd. Hoewel het brood en de wijn er voor ons menselijk verstand hetzelfde uitzien, zijn ze in werkelijkheid het echte lichaam en bloed van Jezus. 

22. Het biddende volk

Gelovigen komen van heinde en verre naar Zoutleeuw om de heilige Leonardus te vereren of zijn voorspraak af te smeken. Aan het einde van een processie, als het Heilig Sacrament voorbijgekomen is, sluiten ze aan bij de groep gelovige mensen die in de processie biddend meeloopt. Iedereen is van harte uitgenodigd om aan te sluiten en met de processie mee te wandelen om ten slotte de eindplechtigheid in de kerk mee te maken. Daar wordt de zegen gegeven met het Heilig Sacrament en wordt het Leonarduslied gezongen, samen met alle figuranten en deelnemers. Tot slot worden heel wat woorden van dank gesproken aan iedereen die heeft bijgedragen aan deze prachtige dag. 

Heilige Leonardus, bid voor ons.