เพื่อสั่งสมความรู้ด้าน ประวัติศาสตร์ โบราณคดี อารยธรรม และศิลปวิทยา จาก “สิ่งที่มีมาก่อน” จึงดั้นด้นศึกษารวบรวมภูมิผญา (ภูมิปัญญา) เสาะหาเอกสารชั้นต้น บันทึก สำเนา หรือนำมาปริวรรตเป็นภาษาปัจจุบันไว้ใช้เป็นฐานค้นคว้าอ้างอิงและรักษาไม่ให้สูญหาย อาทิเช่น
ได้รวบรวม สอบความเป็นมา ทำสำเนา วิเคราะห์วิธีเก็บรักษา เนื้อหาและความสำคัญ ทั้งปริวรรตเป็นภาษาราชการ
(จากซ้าย/จากแถวบน : สำรวจจารึกวัดปงสนุกเหนือ พ.ศ.2530 , คัมภีร์ใบลานต่างๆ จากวัดทั่วลำปาง , ทำสำเนาคัมภีร์ที่สำคัญจากไมโครฟิล์มมารวบรวมไว้ศึกษา , ตำนานและเอกสารที่สั่งสมบางส่วน)
- ตำนานสังฆเติ๋น และ วชิรเป๊กสูตร เป็น ตำนานการสร้างเมืองเถิน และแก้วโป่งข่ามเมืองเถิน การแปลตำนานและเรื่องแก้วโป่งข่าม หลังเผยแพร่(พ.ศ.2513)ออกไป ทำให้แก้วโป่งข่ามและเมืองเถินเป็นที่รู้จักทั่วประเทศ
- ตำนานพระธาตุลำปางหลวง กล่าวถึงประวัติเมืองโบราณลัมกัปปนคร ได้นำมาแปลและถอดความจากใบลานเป็นภาษาราชการ
- กฎหมายมังราย ฉบับ แสนเตชะ (ต้นฉบับบันทึกว่าตำนานเชียงใหม่ และ บูราณตำแหน่งจารีตพญามังราย) เป็นสมุดข่อยขนาด 5 x 14.5 นิ้ว อักษรธรรมคำเมือง หนา 149 หน้า แสนเตชะ ลอกจากต้นฉบับโบราณ (ที่ชำรุด?) เมื่อ พ.ศ.2409 ปัจจุบันหอสมุดแห่งชาติเก็บรักษาไว้
- ตำนานพื้นเมืองเกี่ยวกับเรื่องราวท้องถิ่น
วรรณกรรมหงส์ผาคำ
มิลินทปัญหา ฯลฯ
- จารึกจารลงแผ่นลานทอง ในยอดเมาลีพระพุทธรูปทองคำ พบคาถาที่มีอักขรวิธีใช้ตัวเมือง 2 หมู่
- ศิลาจารึกจากวัดร้างดอยขุนตาล พ.ศ.2045 พบคำเรียก “ฅนเมือง” เก่าสุด
- และอื่นๆอีกมากมายไม่อาจแจงได้ครบถ้วน ณ ที่นี้
สำรวจและจัดเก็บข้อมูลพระพุทธรูปในลำปาง
- สำรวจโบราณวัตถุ
ธรรมาสน์วัดสุชาดาราม
ดาบและเสื้อยันต์หนานอินถา วีรบุรุษร่วมหนานทิพย์ช้างกู้เมืองลำปาง
เทวรูปสำริด ขุดจากเวียงพระธาตุลำปางหลวง
สำรวจเมาฬีใหญ่เชียงแสน พ.ศ.2498 สัมภาษณ์ผู้เฒ่าและพระครูพุทธิสารเมที บันทึกรายงานส่งกรมศิลปากร
ชามสมัยหมิง ม้าวและเศียรจาก อ.งาว
ของในกรุวัดปันเจิง
สำรวจของเก่าจากคุ้มหลวงลำปาง
เครื่องประดับยุคหินใหม่ บ้านจอมปิง
เกาะคา ลำปาง
กับงาช้างดำ น่าน 2496
งานโบราณคดี
ได้สำรวจแหล่งชุมชนโบราณในภาคเหนือตั้งแต่ พ.ศ.2496 และต่อมาตั้งแต่ พ.ศ.2509 ได้สำรวจเองและ/หรือร่วมสำรวจกับคณะโบราณคดี กรมศิลปากร
- สำรวจเมืองโบราณ
สำรวจเวียงนางตอง เมืองลำปาง
ค้นพบว่าลำปางโบราณเป็นสังขปัตรสัณฐาน พ.ศ.2509
เมืองโบราณรอบวัดลำปางหลวงที่สำรวจร่วมกับคณะโบราณคดี ม.ศิลปากร พ.ศ.2510 นำสำรวจโดย อ.ศรีศักร วัลลิโภดม
- สำรวจ/ปกป้องโบราณสถาน
นำคณะโบราณคดี กรมศิลปากร สำรวจวัดร้าง กู่ขาว กู่แดง พ.ศ.2513 ต่อมามีผู้บุกรุกและครอบครอง จึงได้ต่อสู้ฟ้องร้องจนถึงที่สุด 3 ชั้นศาล
จนชนะคดีปี 2533 นำโบราณสถานวัดกู่ขาว อันเป็นวัดที่มีมาแต่สมัยหริภุญไชย ให้กลับมาเป็นสมบัติแผ่นดินได้ในที่สุด
- สำรวจแหล่งที่มีศักยภาพเพื่อการพัฒนาและท่องเที่ยว
เป็นผู้ค้นพบภูเขาไฟลำปาง บ้านผาลาด
คณะนาฏศิลป์จากยูนนานหน้าเสาพระบรมรูปจำหลักปูน ร.6 กิจกรรมส่งเสริมการท่องเที่ยว สถานที่ประทับแรม ร.6 ครั้งยังเป็นยุพราชเสด็จประภาส ประทับแรม บ้านผาลาด ลำปาง
สำนักงานท่องเที่ยงจังหวัดลำปางและหน่วยงานต่างๆ ร่วมสำรวจหาดลาวาผาลาด ใกล้ที่ประทับแรม มีรอยเท้า”หมาขนคำ”ตามนิยายพื้นบ้าน พร้อมสถูปที่ชาวบ้านรุ่นก่อนๆสร้างไว้
ผังแสดงการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยว ภูเขาไฟ สถานที่ประทับแรมฯ และหาดลาวาผาลาด แม่เมาะ ลำปาง
อื่นๆ
ไฟไหม้ครั้งใหญ่วัดศรีชุม
, ไฟไหม้โรงหนังลำปางภาพยนตร์
กฐินคนในบังคับอังกฤษ พ.ศ.2449
กฐินเจ้าหลวงบุญวาทย์ ทอดวัดเกาะฯ พ.ศ.2450
สะพานรัษฎาแรกสร้างด้วยไม้ พ.ศ.2440 แล้วพังลงในปี 2458
เจ้าหลวงบุญวาทย์ปราบกบฏเงี้ยว พ.ศ.2445
สะพานรัษฎาแรกสร้างด้วยไม้ พ.ศ.2440 แล้วพังลงในปี 2458
เจดีย์ร้างวัดอุโมงค์ พ.ศ.2498
ประเพณี วิถีพื้นบ้าน นิทานเก่า
- สัมภาษณ์เหตุการณ์ วิถีชุมชน ลำนำทำนอง เจี้ยก้อม(วรรณกรรม/นิทาน/เรื่องเล่าพื้นบ้าน) แล้วบันทึกไว้ในรูปสื่อต่างๆ เช่น เทปเสียง วิดีโอ ภาพนิ่ง
(จากซ้าย : เทปบันทึกสัมภาษณ์ผู้เฒ่าเก่าแก่ , ตระกูลแสงแก้ว เชื้อชาวเชียงแสนที่อพยพมาอยู่บ้านนาแส่ง , แม่เฒ่าอายุ 103 ปี)
- เครื่องมือเครื่องใช้ไม้สอยโบราณ สัพขึด(ของอาถรรพ์)
จากซ้าย : ของยุคหินใช้เป็นเครื่องราง , ขวานหินบ้านจอมปิง อ.เกาะคา , กล้องยาสูบเผ่ายางโบราณ ต.ปงยางคก อ.ห้างฉัตร
- ป๋าเวณีแบบเบ้า (ต้นแบบประเพณี) ได้แก่ พิธีกรรม นาฎศิลป์ แม่ท่าต่างๆ (วิทยายุทธ มารยาท) ทั้งจากศิลปิน ผู้เฒ่า และชิ้นงาน
แห่ลูกแก้ว
สู่ขวัญปันพร
ฟ้อนผี
สวดเบิก
ฟ้อนเจิงหอก
การแต่งกายไปทำบุญถวายสะโตกพระจากผนังวัด