I. Projekt techniczny (pt)

1. KOORDYNACJA BRANŻ

Pytanie: Projekt techniczny jest opracowaniem późniejszym i za jego przygotowanie odpowiada inwestor, a nie architekt. Na kim spoczywa obowiązek skoordynowania wszystkich branż?

Odpowiedź: Obowiązek koordynacji branż uczestniczących w sporządzeniu projektu spoczywa na projektancie.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 1a oraz pkt 1aa PB do podstawowych obowiązków projektanta należy zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu budowlanego projektantów odpowiednich specjalności, a także wzajemne skoordynowanie techniczne opracowań projektowych, zapewniające uwzględnienie zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, z uwzględnieniem specyfiki projektu budowlanego oraz zapewnienie zgodności projektu technicznego z projektem zagospodarowania działki lub terenu oraz projektem architektoniczno-budowlanym.

Pewne wątpliwości może jednak budzić ustalenie kto, w rozumieniu ustawy, jest projektantem (zarówno w dotychczasowym, jak i nowym porządku prawnym). Wątpliwość ta bierze się z brzmienia art. 20 ust. 1 pkt 1a oraz pkt 1aa ustawy - PB, która nazywa inne podmioty opracowujące projekt „osobami”, a nie „projektantami”. Gdyby odczytywać ten przepis dosłownie, to np. w przypadku projektu budynku jednorodzinnego „projektantem” byłby architekt, a pozostali autorzy projektu „osobami” (aczkolwiek zgodnie z ustawą projektantem budynku równie dobrze mógłby być konstruktor lub instalator, a architekt byłby w takim przypadku „osobą”). Pociągałoby to za sobą poważne konsekwencje, bowiem należy zauważyć, że w świetle Prawa budowlanego wyłącznie „projektant” jest zobowiązany m.in. do:

• opracowania projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej (art. 20 ust. 1 pkt 1),

• zapewnienia sprawdzenia projektu architektoniczno-budowlanego oraz technicznego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności (art. 20 ust. 2 PB),

• dołączenia do pzt, pab oraz pt kopii decyzji o nadaniu projektantowi (lub projektantowi sprawdzającemu, jeżeli jest wymagany) uprawnień budowlanych w odpowiedniej specjalności, oraz kopii zaświadczenia o wpisie na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego, a także oświadczenia o sporządzeniu projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej (art. 34 ust. 3d PB).
  

Tym samym „osoby” sporządzające projekt budowlany byłyby zwolnione z ww. obowiązków, jak i odpowiedzialności zawodowej za opracowaną dokumentację.

Taka interpretacja przepisów byłaby w sposób oczywisty niezgodna z intencją ustawodawcy, co ma swoje odzwierciedlenie również w uzasadnieniu do rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, w którym m.in. czytamy, że: „Ponadto ponownie wskazać należy, iż każdy z projektantów zobowiązany jest do dołączenia oświadczenia, w którym poświadcza sporządzenie projektu budowlanego zgodnie z przepisami prawa oraz zasadami wiedzy technicznej, a zatem m.in. ustawy Pb, a tym samym niniejszego rozporządzenia”. Liczba mnoga w stosunku do „projektantów” (użyta w uzasadnieniu kilkukrotnie) wyraźnie wskazuje, że każda z „osób” sporządzających projekt jest „projektantem”.

Podsumowując: na każdym z projektantów ciąży obowiązek skoordynowania wszystkich branż, w zakresie swojej specjalności. Czyli, mówiąc kolokwialnie np. „elektryk” lub „sanitarnik”, który na etapie pzt zaprojektował instalacje zewnętrzne w określonych miejscach w stosunku do projektowanego budynku, powinien zadbać o to, żeby były one na etapie pt skoordynowane z projektowanymi instalacjami wewnętrznymi tej samej branży. Natomiast tam, gdzie specjalności uzależnione są od siebie (np. „sanitarnik” potrzebuje określoną ilość powierzchni na urządzenia techniczne, np. kotłownię czy centrale wentylacyjne), to osoba odpowiedzialna za projektowanie pomieszczeń (w tym przypadku architekt) powinna na etapie pab uzyskać od „sanitarnika” informację, ile tej powierzchni potrzeba. Jeżeli o taką informację nie wystąpi i samodzielnie zdecyduje o powierzchni, która okaże się zbyt mała, a w efekcie zajdzie konieczność przeprojektowania pomieszczeń, to będzie to błąd architekta. Jeżeli natomiast architekt wystąpi o taką informację, ale „sanitarnik się pomyli, to będzie to błąd „sanitarnika”.

-------------------

2. NIEZBĘDNE ROZWIĄZANIA TECHNICZNE

Pytanie: Co należy rozumieć pod pojęciem „niezbędne rozwiązania techniczne”, o których mowa

w artykule dotyczącym zawartości projektu technicznego (art.34 ust. 3 pkt 3 lit. c)?

Odpowiedź: Przepis art. 34 ust. 3 PB w sposób ogólny określa zawartość projektu technicznego, zaliczając do niej „projektowane niezbędne rozwiązania techniczne oraz materiałowe”. Pojęcie to uszczegółowione zostało w rozdziale 4 rozporządzenia, który określa, co powinna objąć część opisowa oraz rysunkowa projektu technicznego.

W szczególności w myśl § 23 pkt 5 - 10 do projektowanych niezbędnych rozwiązań technicznych oraz materiałowych, które należy ująć w części opisowej projektu zalicza się:

1. podstawowe parametry technologiczne oraz współzależności urządzeń i wyposażenia związanego z przeznaczeniem obiektu i jego rozwiązaniami budowlanymi – w przypadku zamierzenia budowlanego dotyczącego obiektu budowlanego usługowego lub produkcyjnego;

2. rozwiązania budowlane i techniczno-instalacyjne, nawiązujące do warunków terenu występujące wzdłuż trasy obiektu budowlanego oraz rozwiązania techniczno-budowlane w miejscach charakterystycznych lub o szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania obiektu albo istotne ze względów bezpieczeństwa, z uwzględnieniem wymaganych stref ochronnych – w przypadku zamierzenia budowlanego dotyczącego obiektu budowlanego liniowego;

3. rozwiązania niezbędnych elementów wyposażenia budowlano-instalacyjnego, w szczególności instalacji i urządzeń budowlanych:

• ogrzewczych,

• chłodniczych,

• klimatyzacji

- wyposażonych w urządzenia, które automatycznie regulują temperaturę oddzielnie w poszczególnych pomieszczeniach lub w wyznaczonej strefie ogrzewanej, w tym urządzenia z indywidualnym sterowaniem pomieszczeniowym (w szczególności termostatyczny zawór grzejnikowy, termostat pokojowy, termostat klimakonwektora wentylatorowego, pojedynczy termostat) lub komunikacją z systemem nadrzędnym oraz z funkcją sterowania zależną od zapotrzebowania;

• wentylacji grawitacyjnej, grawitacyjnej wspomaganej i mechanicznej,

• wodociągowych i kanalizacyjnych,

• gazowych,

• elektroenergetycznych,

• telekomunikacyjnych,

• piorunochronnych,

• ochrony przeciwpożarowej;
  

4. sposób powiązania instalacji i urządzeń budowlanych obiektu budowlanego z sieciami zewnętrznymi wraz z punktami pomiarowymi, założeniami przyjętymi do obliczeń instalacji oraz podstawowe wyniki tych obliczeń, z doborem rodzaju i wielkości urządzeń, przy czym należy przedstawić:

• dla instalacji ogrzewczych, wentylacyjnych, klimatyzacyjnych lub chłodniczych – założone parametry klimatu wewnętrznego na podstawie przepisów techniczno-budowlanych oraz przepisów dotyczących racjonalizacji użytkowania energii,

• dobór i zwymiarowanie parametrów technicznych podstawowych urządzeń ogrzewczych, wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i chłodniczych oraz określenie wartości mocy cieplnej i chłodniczej oraz mocy elektrycznej związanej z tymi urządzeniami;

5. rozwiązania i sposób funkcjonowania zasadniczych urządzeń instalacji technicznych, w tym przemysłowych i ich zespołów tworzących całość techniczno-użytkową, decydującą o podstawowym przeznaczeniu obiektu budowlanego, w tym charakterystykę i odnośne parametry instalacji i urządzeń technologicznych, mających wpływ na architekturę, konstrukcję, instalacje i urządzenia technicznezwiązane z tym obiektem;

6. dane dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej, stosownie do zakresu projektu.

Natomiast część rysunkowa w tym zakresie stosownie do § 24 ww. rozporządzenia powinna zawierać:

1) rzuty wszystkich charakterystycznych poziomów obiektu budowlanego, w tym widok dachu lub przekrycia oraz przekroje i elewacje, a dla obiektu liniowego – przekroje poprzeczne i podłużne (profile), przeprowadzone w charakterystycznych miejscach obiektu budowlanego, niezawarte w części rysunkowej projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego konieczne do przedstawienia:

a) rozwiązań budowlano-konstrukcyjnych oraz rozwiązań materiałowych obiektu budowlanego i jego powiązania z podłożem oraz przyległymi obiektami budowlanymi,

b) położenia sytuacyjno-wysokościowego i skrajnych parametrów instalacji i urządzeń technologicznych, związanych lub mających wpływ na konstrukcję obiektu budowlanego, funkcjonowanie instalacji i urządzeń oraz bezpieczeństwo ich użytkowania,

c) budowli przemysłowych i innych tworzących samonośną całość techniczno-użytkową, jak komin, zbiornik, kolumna rafineryjna, z uwzględnieniem niezbędnych wymiarów, w tym zewnętrznych w rzucie poziomym i pionowym

– z nawiązaniem do poziomu terenu, przestrzeni wewnętrznych obiektu budowlanego, w szczególności pomieszczeń, rodzaju konstrukcji, przekrojów jego elementów, a także instalacji oraz gabarytów (obrysu) urządzeń technologicznych, o których mowa w lit. b;

2) rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe przegród zewnętrznych wraz z niezbędnymi szczegółami budowlanymi, mającymi wpływ na właściwości cieplne i szczelność powietrzną przegród, jeżeli ich odwzorowanie nie było wystarczające na rysunkach, o których mowa w pkt 1 – w przypadku zamierzenia budowlanego obejmującego ogrzewane, wentylowane i klimatyzowane budynki;

3) podstawowe urządzenia instalacji ogólnotechnicznych i technologicznych lub ich części, jeżeli ich odwzorowanie nie było wystarczające na rysunkach, o których mowa w pkt 1;

4) zasadnicze elementy wyposażenia instalacyjno-budowlanego, umożliwiającego użytkowanie obiektu budowlanego zgodnie z jego przeznaczeniem, w tym:

a) instalacje i urządzenia budowlane: wodociągowe, kanalizacyjne, ogrzewcze, wentylacyjne, chłodnicze, klimatyzacyjne i gazowe,

b) instalacje i urządzenia budowlane: elektroenergetyczne, telekomunikacyjne oraz instalację piorunochronną,

c) instalacje i urządzenia budowlane ochrony przeciwpożarowej określone w przepisach odrębnych

– wraz ze sposobem powiązania instalacji obiektu budowlanego bezpośrednio z sieciami (urządzeniami) zewnętrznymi albo z instalacjami zewnętrznymi na zagospodarowywanym terenie oraz związanymi z nimi urządzeniami technicznymi, uwidocznione na rzutach i przekrojach pionowych obiektu budowlanego, co najmniej w formie odpowiednio opisanych schematów lub przedstawione na odrębnych rysunkach.

-------------------

3. ZAWARTOŚĆ PROJEKTU TECHNICZNEGO. ZAŁĄCZNIKI.

Pytanie: Jaka powinna być zawartość projektu technicznego? Czy jest to pełne opracowanie w wersji wykonawczej plus załączniki formalno-prawne?

Odpowiedź: W intencji projektodawcy przepisów projekt techniczny nie jest projektem wykonawczym. Aczkolwiek przepisy nie stoją na przeszkodzie, aby takim projektem mógł zostać, jeśli za zasadne uzna to projektant. Tym bardziej jest wskazane opracowanie pt jako projektu wykonawczego, z uwagi na fakt, że projekt ten powinien służyć de facto do realizacji robót budowlanych, a nie do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę.

Zgodnie z art. 34 ust. 3d Pb należy do pt dołączyć następujące załączniki formalno-prawne:

1) kopie uprawnień budowlanych projektanta i projektanta sprawdzającego, jeśli jest wymagany - w odpowiedniej specjalności, potwierdzone za zgodność z oryginałem przez sporządzającego projekt;

2) kopie zaświadczenia o przynależności do odpowiedniej Izby samorządu zawodowego, aktualne na dzień:

- opracowania projektu – w przypadku projektanta,

- sprawdzenia projektu – w przypadku projektanta sprawdzającego;

3) oświadczenie projektanta i projektanta sprawdzającego o sporządzeniu projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej.

Ponadto, do pt należy dołączyć wymagane opinie, uzgodnienia, pozwolenia i inne dokumenty, których obowiązek dołączenia wynika z przepisów odrębnych ustaw (lub kopie tych opinii, uzgodnień, pozwoleń i innych dokumentów). Czyli pt będzie wymagał (o ile parametry projektowanego obiektu narzucają taki obowiązek), np. uzgodnienia z rzeczoznawcą pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, uzgodnienia pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych, czy uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.

-------------------

4. WERYFIKACJA ISTNIENIA PROJEKTU. CZY PROJEKT TECHNICZNY MOŻE BYĆ INWENTARYZACJĄ WYKONANYCH ROBÓT?

Pytanie: Który organ będzie weryfikował istnienie projektu technicznego przed rozpoczęciem budowy? Sytuację, gdy projekt techniczny ma jedynie zadokumentować stan wykonany, w tym błędy wykonawcze, uważam za nie do przyjęcia.

Odpowiedź: Istnienie pt przed rozpoczęciem budowy będzie weryfikował organ nadzoru budowlanego na podstawie oświadczenia projektanta, a w określonych przypadkach także oświadczenia projektanta sprawdzającego, składanych na podstawie art. 41 ust. 4a pkt 2 PB - w momencie złożenia zawiadomienia o zamierzonym rozpoczęciu robót budowlanych. Są to oświadczenia o sporządzeniu projektu technicznego, dotyczącego zamierzenia budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami, zasadami wiedzy technicznej, projektem zagospodarowania działki lub terenu oraz projektem architektoniczno-budowlanym oraz rozstrzygnięciami dotyczącymi zamierzenia budowlanego.

Nie istnieje zatem obowiązek przedkładania pt jakimkolwiek organom przed rozpoczęciem budowy, natomiast zgodnie z art. 36 b pkt 3 PB kierownik budowy okazuje aktualny projekt budowlany na każde żądanie organu nadzoru budowlanego, a stosownie do art. 45a ust. 1 pkt 2 PB kierownik budowy ma obowiązek potwierdzić wpisem do dziennika budowy otrzymanie od inwestora zatwierdzonego projektu budowlanego oraz, o ile jest wymagany, również projektu technicznego. Projekt ten inwestor powinien więc przekazać kierownikowi budowy przed rozpoczęciem budowy.

Stosownie do art. 34 ust. 3c PB pt musi być zgodny z zatwierdzonym pzt oraz pab. Nie służy on więc następczemu zinwentaryzowaniu stanu wykonanego.

Zgodnie z art. 36b ust. 1 PB wprowadzanie zmian w pt, dotyczących rozwiązań, które podlegały uzgodnieniom, wymaga ponownego uzyskania tych uzgodnień.

Natomiast odstąpienie od pt jest dopuszczalne po dokonaniu przez projektanta zmian w tym projekcie oraz sprawdzeniu tych zmian przez projektanta sprawdzającego, o ile sprawdzenie to jest wymagane.

Z powyższego wynika, że zmiany, które nie naruszają ustaleń dokumentacji zatwierdzonej przez organ aab są dopuszczalne po akceptacji projektanta (w razie takiej potrzeby również sprawdzającego) i dokonaniu zmian w projekcie. Dokumentacja ta nie może być tworzona dopiero po wykonaniu robót. Organ nadzoru dokonuje kontroli robót, konfrontując ich faktyczny przebieg i zgodność zastosowanych rozwiązań z projektem aktualnym – czyli zawierającym zmiany.

Przepisy rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego nie zawierają innych bardziej szczegółowych wskazówek odnośnie sposobu dokonywania zmian w projekcie.

Prowadzenie budowy bez pt jest wykroczeniem. Sytuacja wytwarzania pt dopiero w trakcie budowy, a tym bardziej po jej zakończeniu, jest sprzeczna z prawem.

-------------------

5. OŚWIADCZENIE O SPORZĄDZENIU PROJEKTU TECHNICZNEGO.

Pytanie: Jakie projekty techniczne instalacji należy wymienić w oświadczeniu składanym do nadzoru budowlanego przez inwestora przed rozpoczęciem budowy?

Odpowiedź: Zgodnie z art. 41 ust. 4a do zawiadomienia o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych inwestor dołącza m.in. oświadczenie projektanta i projektanta sprawdzającego o sporządzeniu projektu technicznego, dotyczącego zamierzenia budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami, zasadami wiedzy technicznej, projektem zagospodarowania działki lub terenu oraz projektem architektoniczno-budowlanym oraz rozstrzygnięciami dotyczącymi zamierzenia budowlanego.

Przepis nie nakłada obowiązku wymienienia wszystkich instalacji, jednak w składanym oświadczeniu projektant mieć na względzie, że dotyczy ono co najmniej projektów techniczny instalacji (o ile występują w danym obiekcie):

a) ogrzewczych,

b) chłodniczych,

c) klimatyzacji

– wyposażonych w urządzenia, które automatycznie regulują temperaturę oddzielnie w poszczególnych pomieszczeniach lub w wyznaczonej strefie ogrzewanej, w tym urządzenia z indywidualnym sterowaniem pomieszczeniowym (w szczególności termostatyczny zawór grzejnikowy, termostat pokojowy, termostat klimakonwektora wentylatorowego, pojedynczy termostat) lub komunikacją z systemem nadrzędnym oraz z funkcją sterowania zależną od zapotrzebowania,

d) wentylacji grawitacyjnej, grawitacyjnej wspomaganej i mechanicznej,

e) wodociągowych i kanalizacyjnych,

f) gazowych,

g) elektroenergetycznych,

h) telekomunikacyjnych,

i) piorunochronnych,

j) ochrony przeciwpożarowej.

-------------------

6. PT DOMKU JEDNORODZINNEGO.

Pytanie: Czy do projektów budynków mieszkalnych jednorodzinnych będzie obowiązek sporządzania projektów technicznych dla wszystkich branż?

Odpowiedź: Tak.

Pomimo tego, że w trakcie konsultacji publicznych padały propozycje, aby PT w przypadku domków jednorodzinnych miał ograniczoną zawartość, to ostatecznie prawodawca nie zdecydował się na takie rozwiązanie.

Podobnie, nie zdecydował się, aby w przypadku większych obiektów PT był projektem wykonawczym.

II. Projekt zagospodarowania terenu (pzt)

1. KTO SPORZĄDZA PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA TERENU

Pytanie: Czy na pzt będą wymagane podpisy branżystów?

Odpowiedź: Tak. Zgodnie z art. 34 ust. 2b PB - uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności (…) uprawniają do sporządzenia projektu budowlanego w tej specjalności. Oznacza to, że rozwiązania z danej specjalności powinny być zaprojektowane przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia budowlane, co w konsekwencji prowadzi do konieczności sporządzenia pzt oraz zamieszczenia imienia, nazwiska numeru uprawnień, daty sporządzenia i podpisu w metryce rysunku i uwzględnienia tych danych uzupełnionych o specjalność na stronie tytułowej części projektu (pzt, pab, pt), w której on występuje.

-------------------

2. ZAKRES BRANŻOWEGO PROJEKTU ZAGOSPODAROWANIA TERENU

Pytanie: Jaki zakres branżowego zagospodarowania terenu ma być wykazywany na pzt?

Odpowiedź: Zgodnie z art. 34 ust. 1 pkt 1 ustawy pzt zawiera m.in.:

- usytuowanie, obrys i układy istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, w tym sieci uzbrojenia terenu,

- sposób odprowadzania lub oczyszczania ścieków,

- układ komunikacyjny.

W związku z powyższym na pzt wymagane będą podpisy branżystów, którzy brali udział w opracowaniu ww. zagadnień.

Szczegółowy zakres branżowego zagospodarowania terenu określa rozdział 2 rozporządzenia, a wśród zagadnień branżowych możemy wymieć np.:

1. w części opisowej:

• projektowane zagospodarowanie działki lub terenu, w tym: urządzenia budowlane, sposób odprowadzania lub oczyszczania ścieków, układ komunikacyjny, sposób dostępu do drogi publicznej, parametry techniczne sieci i urządzeń uzbrojenia terenu,

• dane dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej, w szczególności o drogach pożarowych oraz przeciwpożarowym zaopatrzeniu w wodę, wraz z ich parametrami technicznymi.

2. w części rysunkowej:

• usytuowanie i obrys istniejących oraz projektowanych obiektów budowlanych, wzajemne odległości obiektów budowlanych i urządzeń budowlanych w zakresie niezbędnym do sprawdzenia zgodności wymiarów i odległości z przepisami (np. studnie, zbiorniki szczelne), a także postanowieniami, w szczególności decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz uchwały o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej lub inwestycji towarzyszącej,

• układ komunikacji wewnętrznej terenu przedstawiony w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej komunikacji zewnętrznej, określający w szczególności układ dróg wewnętrznych, dojazdów, bocznic kolejowych, parkingów, placów i chodników,

• urządzenia lub inne rozwiązania w zakresie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę, w tym usytuowanie źródeł wody do celów przeciwpożarowych, hydrantów zewnętrznych lub innych punktów poboru wody oraz stanowisk czerpania wody, wraz dojazdami dla pojazdów pożarniczych,

• układ sieci i urządzeń uzbrojenia terenu, przedstawiony z przyłączami do odpowiednich sieci zewnętrznych i wewnętrznych oraz urządzeń budowlanych,
  w tym: wodociągowych, ujęć wody ze strefami ochronnymi, cieplnych, gazowych i kanalizacyjnych lub służących do oczyszczania ścieków, oraz określający sposób odprowadzania wód opadowych, z podaniem niezbędnych spadków, przekrojów przewodów oraz charakterystycznych rzędnych, wymiarów i odległości, wraz z usytuowaniem przyłączy, urządzeń i punktów pomiarowych,

• układ linii lub przewodów elektrycznych i telekomunikacyjnych oraz związanych z nim urządzeń technicznych, przedstawiony w powiązaniu z sieciami zewnętrznymi, z oznaczeniem miejsca i rzędnych w miarę potrzeby, przyłączenia do sieci zewnętrznych i złączy z instalacją obiektów budowlanych oraz charakterystycznych elementów, punktów pomiarowych, symboli i wymiarów,

• położenie sytuacyjno-wysokościowe w przypadku obiektów liniowych.
  

-------------------

3. SPRAWDZANIE PROJEKTU PRZEZ ORGAN AAB

Pytanie: jak ma postąpić branżysta, jeśli architekt na pzt wskaże nieprawidłowe lokalizacje branżowego zagospodarowania terenu nieodpowiadające treści projektu architektoniczno-budowlanego np. wylot kanalizacji z budynku i zbiornik szczelny zupełnie nie pasujące do rozmieszczenia przyborów w pomieszczeniach lub wejście przyłącza wodociągowego do... kominka w salonie? Tak! takie przypadki się zdarzają! Czy organ administracyjny przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę będzie wyłapywał takie błędy?

Odpowiedź: Architekt nie jest upoważniony do określania rozwiązań innych branż niż architektoniczna na pzt, jak również w pab. Ww. przepis art. 34 ust. 2b ustawy wyraźnie potwierdza zasadę, że każdy projektant proponuje i projektuje rozwiązania w projekcie budowlanym w zakresie i specjalności wynikającej z posiadanych uprawnień budowlanych. Przekładając powyższe na praktykę projektowania - to branżysta powinien przed wrysowaniem sieci uzbrojenia terenu na pzt zapoznać się z pab wnętrza projektowanego budynku i osobiście dokonać właściwego ulokowania projektowanych instalacji, przyłączy i sieci zewnętrznych. Projektant branżowy nie powinien dopuszczać do sytuacji, w której architekt będzie mu narzucał lokalizację ww. instalacji, projektowanie powinno opierać się na współpracy wszystkich projektantów.

Zakres sprawdzania projektu przez organ aab określa art. 35 ust. 1 PB. Organ sprawdzać będzie:

1) zgodność pzt oraz pab z:

a) ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu,

b) wymaganiami ochrony środowiska, w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

c) ustaleniami uchwały o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej;

2) zgodność pzt z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi;

3) kompletność pzt oraz pab, w tym dołączenie:

a) wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń,

b) informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,

c) kopii zaświadczenia o przynależności do izby samorządu zawodowego,

d) oświadczeń projektanta, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 9 i 10;

4) posiadanie przez projektanta i projektanta sprawdzającego odpowiednich uprawnień budowlanych oraz aktualność zaświadczenia o przynależności do izby samorządu zawodowego.

Różnice w stosunku do dotychczasowych kompetencji organu aab w nowych zapisach ustawy są nieznaczne. Do tej pory organy aab często domniemywały kompetencję do sprawdzania rozwiązań technicznych z art. 35 ust. 1 pkt 3 PB, czyli w uprawnieniu do sprawdzenia kompletności projektu. Zapis o sprawdzaniu przez organ kompletności projektu pozostawiono niezmieniony, nieznacznie go porządkując. Niemniej, częściowe wyjaśnienie zakresu sprawdzania kompletności projektu przynosi uzasadnienie do § 3 rozporządzenia:

„Mając na uwadze powyższe, jak również treść art. 20 ustawy Pb wskazać należy, iż to do projektanta należy opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Projektowanie stanowi bowiem jedną z działalności polegającej na wykonywaniu samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, czyli obejmującej dokonywanie fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielne rozwiązywanie zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych. Dlatego też, tam gdzie norma prawna nie zawiera precyzyjnych wytycznych, to projektant uwzględniając specyfikę projektowanego obiektu budowlanego w oparciu o wiedzę techniczną oraz posiadane kwalifikacje i doświadczenie zawodowe dokonuje fachowej oceny i proponuje najlepsze, w swojej ocenie, rozwiązania. Niemniej należy podkreślić, iż przyjęty zakres projektu budowlanego musi m.in. pozwalać organowi aab na sprawdzenie jego zgodności i kompletności (w zakresie określonym art. 35 ust. 1 ustawy Pb) czy uwzględniać wymagania dotyczące danego zamierzenia budowlanego wynikające z przepisów innych niż ustawa Pb i rozporządzeń wydanych na jej podstawie. W związku z powyższym przepisu (§ 3 rozporządzenia - dop. własny) nie należy rozumieć jako dopuszczenie na pomijanie w projekcie budowlanym tych składowych, danych czy informacji, które są wymagane obowiązującymi przepisami prawa. Przedmiotowy przepis wskazuje natomiast, że zakres projektu budowlanego dobiera się odpowiednio do danego zamierzenia budowlanego, jednakże działając w granicach obowiązującego prawa.”

-------------------

4. OBSZAR ODDZIAŁYWANIA OBIEKTU

Pytanie: Przyłącza i instalacje doziemne mają swoje strefy oddziaływania, o których mowa w art. 3 pkt 20 PB. Jak należy traktować obecność drzew na PZT?

Odpowiedź:

Definicja obszaru oddziaływania obiektu ujęta w art. 3 pkt 20 PB, przez którą należało rozumieć „teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu, w tym zabudowy tego terenu została zmieniona poprzez skreślenie wyrażenia: „w zagospodarowaniu”. Ustawodawca uznał, że Prawo budowlane powinno zajmować się jedynie tą formą zagospodarowania, która dotyczy obiektów budowlanych, a zatem jedynie „zabudową”, dostrzegając jednocześnie, że orzecznictwo sądowo-administracyjne, z uwagi na użyte w przepisie pojęcie „w zagospodarowaniu”, zbyt szeroko interpretowało pojęcie obszaru oddziaływania obiektu.

Zwrócił też uwagę, że ustalanie obszaru oddziaływania obiektu budowlanego stało się niezwykle trudne, gdyż w ocenie różnych wyroków pojęcie to odnosiło się do różnych wartości i bliżej niedookreślonych oddziaływań (wibracje, zanieczyszczenia), w tym immisje, co do których granice nie mogą być ustalane jednoznacznie zwłaszcza przez organy aab czy projektantów. Z uwagi na to, że obszar oddziaływania obiektu jest podstawą ustalania stron w postępowaniu o pozwolenie na budowę, ustawodawca uznał, że pojęcie to musi być bardziej jednoznaczne.

Dlatego też w przepisie pozostanie jedynie wyrażenie „w zabudowie”. Ograniczenia w zabudowie są jednoznaczne do ustalenia. Ograniczenia w zabudowie odnoszą się do takiego wpływu na nieruchomość, który uniemożliwia lub ogranicza wykonywanie robót budowlanych (w tym budowę obiektów budowlanych) z uwagi na niespełnianie przepisów techniczno-budowlanych i innych przepisów szczególnych, które stawiają wprost wymogi dotyczące zabudowy (przede wszystkim wymogi dotyczące odległości jednych obiektów budowlanych od innych obiektów budowlanych).

Innymi słowy, obszar oddziaływania budowanego obiektu budowlanego będzie to obszar, w stosunku do którego ten obiekt wprowadzi ograniczenia możliwości budowy innych obiektów budowlanych ze względu na wymogi przepisów odnoszące się do zabudowy (a nie ze względu na to, że obiekt wprowadzi jakiekolwiek subiektywne uciążliwości).

Dopóki więc zawarte w pytaniu przyłącza i instalacje doziemne nie powodują ograniczeń w zabudowie sąsiednich terenów wynikających z konkretnych przepisów, to nie będą powodowały poszerzenia obszaru oddziaływania na działki sąsiednie.

Jeżeli zaś chodzi o obecność istniejących drzew na pzt, to lokalizacja projektowanych przyłączy i instalacji doziemnych powinna uwzględniać ich usytuowanie, poprzez uniknięcie konieczności ich usunięcia. W przypadku braku takiej możliwości, należy uzyskać odpowiednie zezwolenie właściwego organu na usunięcie drzewa w trybie ustawy o ochronie przyrody, o ile przekracza ono parametry przewidziane w tej ustawie.

W przypadku drzew projektowanych należy unikać sytuacji kolizji w tym zakresie, w ramach współpracy architekta z inżynierem, którzy działając w interesie inwestora powinni godzić i odpowiednio wyważyć z jednej strony walory estetyczne, a z drugiej zagadnienia techniczne i środowiskowe.

Przepisy prawa powszechnie obowiązującego nie regulują kwestii odległości drzew od innych obiektów budowlanych. Natomiast przepisy prawa miejscowego (plan zagospodarowania przestrzennego) mogą wprowadzać ograniczenia w tym zakresie, np. zakazując lokalizacji projektowanych obiektów budowlanych w określonych odległościach od istniejących drzew o określonych parametrach, co szczególnie często zdarza się na obszarach objętych ochroną konserwatora zabytków.

-------------------

5. (NIE)ISTOTNE ODSTĄPIENIE OD PZT

Pytanie: jak w świetle znowelizowanego prawa budowlanego należy interpretować zmianę położenia lub dodanie/usunięcie w późniejszych etapach projektowania słupów oświetleniowych rozmieszczonych w projekcie budowlanym? Czy w takiej sytuacji należy stworzyć projekt budowlany zamienny?

Odpowiedź:

Projekt budowlany zamienny należy sporządzić, jeżeli planowane jest istotne odstąpienie od pzt lub pab. Każda potencjalna zmiana ma swoją specyfikę, więc trudno sformułować odpowiedź: „tak” lub „nie” na wyżej zadane pytanie, natomiast można opisać, kiedy zmiana położenia lub dodanie/usunięcie słupów oświetleniowych nie będzie wymagała sporządzenia projektu budowlanego zamiennego. Taka sytuacja będzie miała miejsce, jeżeli w wyniku planowanej zmiany zostaną spełnione łącznie następujące warunki:

· nie zwiększy się obszar oddziaływania słupów/linii poza działkę, na której zostały zaprojektowane,

· długość linii oświetleniowej nie zmieni się o więcej niż 2%,

· zmiana nie będzie naruszała ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, innych aktów prawa miejscowego lub decyzji ULICP,

· nie będzie wymagała uzyskania lub zmiany decyzji, pozwoleń lub uzgodnień, które są wymagane do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę lub do dokonania zgłoszenia.

Natomiast w ramach dopełnienia odpowiedzi na to pytanie należy zwrócić uwagę na kilka nowości jakie pojawiły się w tym kontekście w Prawie budowlanym od 19 września 2020 r., które mają znaczenie w odpowiedzi na zadane pytanie:

1) kwalifikacja istotnych odstąpień od PZT i PAB (przypominam, że PT nie podlega takiej kwalifikacji) obowiązuje według nowych przepisów również dla tych robót budowlanych, które są realizowane w oparciu o projekt budowlany sporządzony według przepisów dotychczasowych,

2) art. 36a ust. 5 Pb w aktualnie obowiązującym brzmieniu wymienia co stanowi istotne odstąpienie od zatwierdzonego pzt lub pab lub innych warunków pozwolenia na budowę, wprowadzając kilka istotnych zmian, w stosunku do dotychczas obowiązującej treści tego przepisu. Odstąpienie istotne (szczególnie w kontekście obiektów liniowych) to odstąpienie:

· w zakresie pzt w przypadku zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której obiekt budowlany został zaprojektowany,

· w zakresie charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego dotyczących długości w zakresie przekraczającym 2% (tzw. „parametrem charakterystycznym” obiektu liniowego jest jego długość),

· wymagające uzyskania lub zmiany decyzji, pozwoleń lub uzgodnień, które są wymagane do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę lub do dokonania zgłoszenia. W tym miejscu należy podkreślić, że mimo iż treść tego przepisu uległa niewielkiej tylko zmianie (np. dodano decyzje), to wbrew pozorom nabrał on bardzo istotnego znaczenia w wyniku równoległej zmiany art. 33 ust. 2 pkt 1 Pb, który mówi o tym, że do wniosku o pozwolenie na budowę dołącza się pzt oraz pt wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi dokumentami, których obowiązek dołączenia wynika z przepisów odrębnych ustaw, lub kopiami tych opinii, uzgodnień, pozwoleń i innych dokumentów. Oznacza to, że w kontekście obowiązku uzyskania lub zmiany decyzji, pozwoleń lub uzgodnień - z odstąpieniem istotnym będziemy mieli do czynienia dopiero wówczas, gdy dołączenie takiego dokumentu wynika z konkretnego przepisu ustawy, a nie wszystkich innych uzgodnień jakie inwestor lub projektant uzyskiwał w procesie opracowania projektu budowlanego.

Przykładowo należy zauważyć, że ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne nie nakłada obowiązku dołączenia protokołu z narady koordynacyjnej do wniosku o pozwolenie na budowę, ani nawet nie wspomina o tym, że koordynacja ta realizowana musi być przed uzyskaniem pozwolenia na budowę. Należy również dodać, że od 1 lipca 2016 r. nie ma obowiązku uzgadniania sytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu, lecz koordynacji. Nie jest to wyłącznie zmiana o charakterze symbolicznym, lecz celowy zabieg ustawodawcy, w uzasadnieniu do zmiany określony jak mający na celu usprawnienie narad koordynacyjnych. W praktyce wynikał on z zaleceń Komitetu Rady Ministrów do Spraw Informatyzacji i Łączności, który w swoim stanowisku z dnia 26 sierpnia 2008 r. w sprawie barier procesu inwestycyjnego w telekomunikacji wskazał, iż udział zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej w procesie uzgadniania usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu stanowi barierę hamującą proces inwestycyjny w telekomunikacji. Więcej na ten temat można przeczytać m.in. tutaj.

3) w przypadku urządzeń budowlanych (oraz obiektów małej architektury) nawet odstąpienie od pzt polegające na zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której obiekt budowlany został zaprojektowany – nie jest kwalifikowane jako odstąpienie istotne,

4) w art. 36a uchylono ust. 5a, który obiekty liniowe wyłączał z parametrów opisanych w tym przepisie, co oznacza, że do obiektów liniowych obecnie, stosuje się te same przepisy co do wszystkich innych obiektów budowlanych, oczywiście w zakresie wynikającym ze specyfiki tych obiektów.

III. Projekt architektoniczno-budowlany (pab)

1. INFORMACJA O WYPOSAŻENIU TECHNICZNYM BUDYNKU

Pytanie: W pab ma być zawarta jedynie informacja o wyposażeniu technicznym budynku, w tym o źródle ciepła do ogrzewania i przygotowania cwu (art. 34 ust. 3 pkt 2 lit. g PB). Czy ta informacja jest podstawą do opracowania branżowych projektów technicznych wszystkich instalacji wymienionych w PAB?

Odpowiedź: Informacja o wyposażeniu technicznym budynku nie jest podstawą do opracowania branżowych projektów technicznych wszystkich instalacji i dołączenia ich do PAB. Jej forma powinna mieć charakter opisowy, wskazujący zasadnicze elementy wyposażenia budowlano-instalacyjnego, zapewniających użytkowanie obiektu budowlanego zgodnie z przeznaczeniem (§ 20 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia). Zgodnie z rozporządzeniem - w części rysunkowej pab nie pojawiają się instalacje branżowe.

Natomiast informacja ta powinna zostać sporządzona przez branżystów z uprawnieniami

w odpowiedniej specjalności. Należy przy tym dodać, że dodatkowo w części opisowej pab powinny znaleźć się także inne informacje i opracowania sporządzane przez branżystów i konstruktora, m.in.:

• opinia geotechniczna oraz informacja o sposobie posadowienia obiektu budowlanego,

• parametry techniczne obiektu budowlanego charakteryzujące wpływ obiektu budowlanego na środowisko i jego wykorzystywanie oraz na zdrowie ludzi i obiekty sąsiednie pod względem:

• • zapotrzebowania i jakości wody oraz ilości, jakości i sposobu odprowadzania ścieków oraz wód opadowych,

  • emisji zanieczyszczeń gazowych, w tym zapachów, pyłowych i płynnych, z podaniem ich rodzaju, ilości i zasięgu rozprzestrzeniania się,

  • rodzaju i ilości wytwarzanych odpadów,

  • właściwości akustycznych oraz emisji drgań, a także promieniowania, w szczególności jonizującego, pola elektromagnetycznego i innych zakłóceń,
    z podaniem odpowiednich parametrów tych czynników i zasięgu ich rozprzestrzeniania się

– uwzględniając, że przyjęte w projekcie budowlanym rozwiązania przestrzenne, funkcjonalne i techniczne powinny wykazywać ograniczenie lub eliminację wpływu obiektu budowlanego na środowisko przyrodnicze, zdrowie ludzi i inne obiekty budowlane, zgodnie z odrębnymi przepisami,

• analizę technicznych, środowiskowych i ekonomicznych możliwości realizacji wysoce wydajnych systemów alternatywnych zaopatrzenia w energię i ciepło, w tym zdecentralizowane systemy dostawy energii oparte na energii ze źródeł odnawialnych, kogenerację, ogrzewanie lub chłodzenie lokalne lub blokowe, w szczególności, gdy opiera się całkowicie lub częściowo na energii ze źródeł odnawialnych, w rozumieniu ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2020 r. poz. 261), oraz pompy ciepła, określającą:

• • oszacowanie rocznego zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej,

  • dostępne nośniki energii,

  • wybór dwóch systemów zaopatrzenia w energię do analizy porównawczej:

- systemu konwencjonalnego oraz systemu alternatywnego albo

- systemu konwencjonalnego oraz systemu hybrydowego, rozumianego jako połączenie systemu konwencjonalnego i alternatywnego,

• • obliczenia optymalizacyjno-porównawcze dla wybranych systemów zaopatrzenia w energię,

  • wyniki analizy porównawczej i wybór systemu zaopatrzenia w energię,

• w stosunku do budynku – analizę technicznych i ekonomicznych możliwości wykorzystania urządzeń, które automatycznie regulują temperaturę oddzielnie w poszczególnych pomieszczeniach lub w wyznaczonej strefie ogrzewanej, zgodnie z § 135 ust. 7–10 i § 147 ust. 5–7 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,

• dane dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej.
  

-------------------

2. NIEDOSTOSOWANIE ROZWIĄZAŃ ARCHITEKTONICZNYCH DO BRANŻOWYCH

Pytanie: Jak ma wyglądać korekta rzędnej posadowienia parteru, jeśli wartość podana w pab uniemożliwi grawitacyjny odpływ ścieków z budynku (np. zabraknie 10- 30cm), a kalenica została już zaprojektowana na maksymalnej wysokości?

Odpowiedź: Należy zauważyć, że projektant branży sanitarnej powinien uczestniczyć w opracowaniu pzt, co wynika m.in. z przytoczonego wcześniej art. 34 ust. 1 pkt 1 ustawy, zgodnie z którym pzt zawiera m.in.: usytuowanie, obrys i układy istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, w tym sieci uzbrojenia terenu. Jednocześnie rozporządzenie nakłada obowiązek wskazania w części rysunkowej pzt położenia sytuacyjno-wysokościowego w przypadku obiektów liniowych.

Wobec powyższego, projektant branży sanitarnej, jako fachowiec działający w interesie inwestora, powinien poinformować architekta, że przyjęta przez niego rzędna parteru uniemożliwi grawitacyjny odpływ ścieków z budynku. Architekt zaś powinien dostosować rzędną parteru do wymagań projektanta branży sanitarnej. Jeżeli z różnych powodów nie będzie to możliwe, to nie pozostanie nic innego jak zastosowanie innych rozwiązań technicznych, np. zaprojektowania przepompowni.

Natomiast, jeżeli architekt opracował projekt bez udziału projektanta branży sanitarnej, a organ aab popełnił błąd, wydając pozytywną decyzję o pozwoleniu na budowę, bez udziału projektantów o odpowiednich specjalnościach, to skutki będą bardziej dotkliwe dla inwestora. W takiej sytuacji projektant branży sanitarnej przede wszystkim powinien poinformować inwestora o tym, że pzt został opracowany bez jego udziału, co doprowadziło do błędu w projekcie nie wynikającego z jego winy i przed sporządzeniem pt wymagana jest zmiany decyzji o pozwoleniu na budowę.

-------------------

3. UDZIAŁ BRANŻYSTÓW

Pytanie: czy w pab będą wymagane podpisy branżystów?

Odpowiedź: Tak, szerzej o tym w odpowiedzi na pytanie 1.

Należy również dodać, że do wniosku o pozwolenie na budowę musi zostać dołączone m.in. oświadczenie projektanta dotyczące możliwości podłączenia projektowanego obiektu budowlanego do istniejącej sieci ciepłowniczej, zgodnie z warunkami określonymi w art. 7b ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Projektant składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: „Jestem świadomy(-ma) odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Powstała jednak wątpliwość, który projektant powinien to oświadczenie złożyć. Zgodnie ze stanowiskiem Ministra Rozwoju oświadczenie to powinien złożyć projektant branży sanitarnej:

„Obowiązek złożenia oświadczenia o możliwości podłączenia projektowanego obiektu budowlanego do istniejącej sieci ciepłowniczej, zgodnie z warunkami określonymi w art. 7b ustawy - Prawo energetyczne spoczywa na projektancie części branżowej w zakresie instalacji ogrzewczych lub ciepłej wody użytkowej, które mogą być zaopatrywane z sieci ciepłowniczej.”

-------------------

4. OPINIA GEOTECHNICZNA

Pytanie: W przypadku projektu oświetlenia drogowego wykonywanego na pozwolenie na budowę, w jaki sposób rozróżnić projekt budowlany od projektu architektoniczno budowlanego? (...) Zgodnie z nową ustawą prawo budowlane warunki geotechniczne są wymagane przy projekcie architektoniczno - budowlanym, a nie są wymagane przy projekcie budowlanym.

Odpowiedź: Projekt budowlany co do zasady składa się z czterech elementów: (1) PZT, (2) PAB, (3) PT oraz (4) załączników. Natomiast zdarza się, że w przypadku niektórych obiektów budowlanych w projekcie budowlanym nie będzie PAB (oraz PT) - dotyczy to projektu budowlanego budowy lub przebudowy urządzeń budowlanych oraz podziemnych sieci uzbrojenia terenu, jeżeli całość problematyki może być przedstawiona w projekcie zagospodarowania działki lub terenu*. W takim własnie przypadku nie ma obowiązku dołączenia dokumentów "geotechnicznych".

Dotychczasowe przepisy w kontekście dołączenia dokumentów "geotechnicznych" mówiły o dołączeniu do projektu budowlanego w zależności od potrzeb: wyników badań geologiczno-inżynierskich oraz geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych. Zarówno w opinii ministerstwa klik, jak i orzecznictwa sądowo-administracyjnego klik - sformułowanie "w zależności od potrzeb" oznaczało, że ostateczna decyzja o ich ewentualnym dołączeniu do projektu budowlanego należała bezpośrednio do projektanta, a nie organu AAB.

Natomiast odnosząc się do obowiązujących przepisów - mówią one wprost o obowiązku dołączenia do PAB jedynie opinii geotechnicznej, zawierającej: ustalenie przydatności gruntów na potrzeby budownictwa oraz wskazanie kategorii geotechnicznej obiektu budowlanego. Obowiązujące przepisy nakładają w materii dokumentów "geotechnicznych" następujące zalecenia:

1. jeżeli "nowy" projekt budowlany zawiera w sobie PAB*, to niezbędne jest dołączenie do PAB opinii geotechnicznej,

2. jeżeli "nowy" projekt budowlany zawiera w sobie PT* to, w zależności od potrzeb, dołącza się do PT dokumentację geologiczno-inżynierską lub geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych,

3. jeżeli "nowy" projekt budowlany zawiera w sobie jedynie PZT*, to nie ma obowiązku dołączenia żadnego z tych opracowań (sic!). Jest to o tyle zaskakujące, że właśnie projekty sporządzane na PZT (czyli w interakcji z gruntem) powinny posiadać ww. opracowania.

Jakie ma to znaczenie praktyczne w kontekście zadanego pytania?

Otóż jak wspomniano na wstępie - część projektów budowlanych została zwolniona z obowiązku dołączenia niektórych elementów (PAB i PT), bowiem zgodnie z art. 34 ust. 3b Prawa budowlanego: obowiązku sporządzenia PAB i PT nie stosuje się do projektu budowlanego budowy lub przebudowy urządzeń budowlanych oraz podziemnych sieci uzbrojenia terenu, jeżeli całość problematyki może być przedstawiona w projekcie zagospodarowania działki lub terenu. Jeżeli więc projektowany obiekt budowlany spełnia ww. warunki art. 34 ust. 3b (np. projekt sieci wodociągowej), to składa się on wyłącznie z dwóch elementów: PT i załączników. Do takiego projektu nie ma obowiązku dołączenia żadnego z opracowań "geotechnicznych".

IV. Przepisy przejściowe

1. PROJEKT ZAMIENNY PO NOWEMU CZY STAREMU?

Pytanie: W związku ze zmianą podejścia i rozdzielenia projektu budowlanego na kilka elementów pojawia się wątpliwość, czy zmiana dotyczy projektów nowych czy też istniejących. Np. jak wygląda kwestia wykonania projektu budowlanego zamiennego do pozwolenia wydanego przed 19.09.2020 r., czy ten projekt zamienny wykonujemy na "starych" zasadach? Czy należy wtedy wykonać projekt zamienny, wyodrębniając pzt i dane architektoniczne do organu administracyjno-budowlanego oraz projekt techniczny do nadzoru?

Odpowiedź: Ustawodawca przewidział roczny okres przejściowy na dostosowanie się do nowych procedur. W terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, czyli do 19 września 2021 r. będzie można organom aab przedłożyć projekt budowlany sporządzony według przepisów dotychczasowych.

Przepisy dotychczasowe będą ponadto stosowane do:

• spraw wszczętych i niezakończonych,

• realizacji zamierzeń budowlanych na podstawie projektu budowlanego sporządzonego według przepisów dotychczasowych,

• realizacji zamierzeń budowlanych, dla których przed dniem wejścia w życie ustawy wydano ostateczną decyzję o pozwoleniu na budowę albo dokonano skutecznego zgłoszenia.
  

Do budów realizowanych na podstawie przepisów dotychczasowych stosuje się jednak nowe zapisy dotyczące definicji odstępstw oraz procedury przeniesienia decyzji.

Z powyższego wynika, że projekt budowlany zamienny do projektu zatwierdzonego pozwoleniem na budowę wydanym przed 19 września 2020 r. należy wykonać zgodnie z obowiązującymi do tej daty przepisami, bez potrzeby wyodrębniania pzt, pab oraz pt.

-------------------

2. ODDANIE OBIEKTU BUDOWLANEGO DO UŻYTKOWANIA.

Pytanie: Czy jeśli budowa została rozpoczęta przed wprowadzeniem nowych przepisów, to przy kończeniu budowy nadal są wymagane te same dokumenty do nadzoru czy dojdzie coś jeszcze?

Odpowiedź: W przypadku zamierzeń budowlanych realizowanych na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę stosowane będą przepisy dotychczasowe. Oznacza to brak obowiązku dołączania dodatkowych dokumentów innych, niż wynikało to z treści ustawy w brzmieniu obowiązującym przed 19 września 2020 r.

-------------------

3. NIEISTOTNE ODSTĄPIENIA OD PROJEKTU BUDOWLANEGO.

Pytanie: Czy jeśli budowa została rozpoczęta przed wprowadzeniem nowych przepisów i w trakcie jej prowadzenia zachodzi konieczność ustalenia czy zamierzone odstąpienie od projektu jest istotne, czy też nie – to jakie przepisy projektant powinien stosować przy kwalifikacji takiego odstąpienia?

Odpowiedź: Projektant powinien stosować przepisy nowej ustawy – Prawo budowlane.

Ustawa z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw zawiera w sobie przepisy przejściowe, w tym art. 28, który mówi o tym, że do zamierzeń budowlanych realizowanych w oparciu o projekt budowlany sporządzony na podstawie przepisów dotychczasowych, przepisy art. 36a ust. 5 stosuje się w brzmieniu nadanym przez nową ustawę.

Należy zauważyć, że wbrew powszechnym opiniom, mówiącym o tym, że przepisy te są korzystniejsze dla inwestora i stąd taka decyzja ustawodawcy - w przypadku obiektów liniowych jest odwrotnie, nowe przepisy są ostrzejsze, niż przepisy dotychczasowe. Nowe brzmienie art. 36a ust. 5 ogranicza bowiem dopuszczalną zmianę parametru charakterystycznego obiektu liniowego (czyli długość) do 2%, które to ograniczenie nie dotyczyło dotąd tych obiektów. W efekcie, jeżeli zamierzone odstąpienie będzie polegało na zwiększeniu długości obiektu liniowego powyżej 2%, projektant nie może zakwalifikować takiego odstąpienia jako nieistotne, a w konsekwencji takie odstąpienie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę.

-------------------

4. OŚWIADCZENIE O ZGODNOŚCI PT Z PRZEPISAMI.

Pytanie: Których przepisów powinien przestrzegać projektant w przypadku, gdy pomiędzy uzyskaniem pozwolenia na budowę a sporządzeniem PT ulegną one zmianie, a ustawodawca nie zawarł odpowiednich norm intertemporalnych - aby tym samym móc bezpiecznie podpisać oświadczenie, o którym mowa w art. 34 ust. 3d pkt 3 Pb:

a) aktualnych w dniu sporządzania PT, nawet jeśli będzie to oznaczać brak zgodności z PZT lub PAB, czy

b) aktualnych w dniu uzyskania pozwolenia na budowę, zachowując zgodności z PZT lub PAB, ale za to brak zgodności z przepisami obowiązującymi w dacie sporządzania PT?

Odpowiedź: w przypadku zmiany przepisów techniczno-budowlanych zawartych w rozporządzeniach, powinna to być zgodność z przepisami aktualnymi na dzień uzyskania pozwolenia na budowę.

Zgodnie z art. 34 ust. 3d pkt 3 Pb do pt dołącza się oświadczenie projektanta i projektanta sprawdzającego o sporządzeniu projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej. PT może powstać po uzyskaniu pozwolenia na budowę, ale jednocześnie projektant ma obowiązek zapewnienia zgodności pt z wcześniej wykonanym pzt oraz pab. Rzeczywiście więc, przy każdej zmianie przepisów, w oparciu o które sporządzany był pt i których wprowadzeniu nie towarzyszyły odpowiednie przepisy intertemporalne, zdarzać się będzie tak, że projektant podpisujący ww. oświadczenie stanie przed dylematem czy poświadcza prawdę stwierdzając zgodność sporządzonego pt z obowiązującymi przepisami.

W stanowisku GUNB z dnia 09.12.2020, znak DPR.022.872.2020 zawarta jest odpowiedź na to pytanie:

„Oznacza to, że tworząc projekt techniczny należy przede wszystkim zapewnić jego zgodność z projektem zagospodarowania działki lub terenu oraz projektem architektoniczno-budowlanym, co wynika wprost z przepisów ustawy (zob. art. 20 ust. 1 pkt 1aa i art. 34 ust. 3c i 4 Prawa budowlanego). Dopiero w dalszej kolejności należy zapewnić spełnienie przepisów rozporządzeń, które zawierają przepisy techniczno-budowlane. Przepisy techniczno-budowlane nie mogą bowiem wyłączyć obowiązywania wspomnianych przepisów ustawowych ani nie mają nad nimi pierwszeństwa.

Reasumując projektant składając oświadczenie o sporządzeniu projektu technicznego zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej w zasadzie oświadcza w pierwszej kolejności, że spełnione są przepisy ustawy (m.in. art. 20 ust. 1 pkt 1aa i art. 34 ust. 3c i 4 Prawa budowlanego), a w drugiej – że zostały spełnione mające zastosowanie przepisy rozporządzeń (np. regulujące przepisy techniczno-budowlane).”

Natomiast większy problem może pojawić się w przypadku, gdy pt będzie sporządzany po zmianie przepisów rangi ustawowej, które będą obowiązywały od określonej daty, bez rozstrzygnięcia jak należy postępować w przypadku spraw rozpoczętych. Dochodzić będzie wtedy do kolizji obu ustaw lub kolizji zapisów tej samej ustawy – Prawo budowlane. Możemy mieć tylko nadzieję, że ustawodawca do takiej sytuacji nie dopuści.