Kolektywny narcyzm i myślenie spiskowe

Od marca 2020 roku, kiedy Światowa Organizacja Zdrowia uznała rozprzestrzenianie się COVID-19 za globalną pandemię, na popularności zyskiwać zaczęły teorie spiskowe dotyczące koronawirusa, a dokładniej kulisów jego powstania oraz celów, którym ma on służyć. Odpowiedzialnością za pandemię obarczani byli (i wciąż bywają) różni aktorzy, np. Chińczycy, Amerykanie, ruch klimatyczny czy firmy farmaceutyczne, a w pandemii upatrywano sposobu na osłabienie siły ekonomicznej konkurujących mocarstw gospodarczych, wytworzenie zysków ze sprzedaży szczepionek, czy zatrzymanie zmiany klimatu poprzez zmniejszenie populacji światowej.

Celem przeprowadzonego przez nas badania było sprawdzenie czy, a jeśli tak - w jaki sposób, myślenie spiskowe na temat pandemii COVID-19 wiąże się w czasie z różnymi typami identyfikacji narodowej, tj. narcystycznym i bezpiecznym. Wspólnie z Martą Marchlewską, Dagmarą Szczepańską, Zuzanną Molendą, Piotrem Michalskim i Aleksandrą Furman oczekiwaliśmy, że podzielanie teorii spiskowych dot. pandemii koronawirusa będzie przewidywane pozytywnie przez narodowy narcyzm, a negatywnie przez bezpieczną identyfikację z narodem. Przeprowadzone w trakcie lockdownu 3-falowe badanie na reprezentatywnej próbie 650 Polaków pokazało, że nasze hipotezy były poprawne. Dodatkowo, w weryfikowanym modelu autoregresyjno-krzyżowym (CLPM) odnotowaliśmy zwrotne oddziaływanie myślenia spiskowego na narodowy narcyzm. A zatem, narcystyczna identyfikacja z narodem nie tylko przewidywała myślenie spiskowe w czasie, ale była też przez nie przewidywana, tworząc tym samym mechanizm błędnego koła. Wykryte przez nas zależności w sposób schematyczny ilustruje Rys. 1.

Rys. 1. Wyniki badania na reprezentatywnej próbie 650 Polaków.