W jaki sposób kolektywny narcyzm (pozytywny, ale bezkrytyczny i podszyty niepewnością stosunek do grupy własnej; zob. Cichocka i Cisłak, 2020; Golec de Zavala i Lantos, 2020) przedstawicieli grup wysokiego statusu wiąże się z ich zaangażowaniem na rzecz grup niskiego statusu? W serii trzech badań odpowiedzi na to pytanie poszukiwałam wspólnie z Anną Stefaniak, Katarzyną Malinowską , Katarzyną Lipowską, Martą Marchlewską, Magdą Budziszewską i Oliwią Maciantowicz. Oczekiwałyśmy, że narcystyczna identyfikacja z grupą własną będzie wiązać się ze słabszymi intencjami zaangażowania na rzecz grup nieuprzywilejowanych, a za zależność tę będzie odpowiadać podwyższony lęk międzygrupowy oraz obniżona empatia (Rys. 1).
Rys. 1. Testowany model teoretyczny.
Badanie 1 składało się z dwóch oddzielonych w czasie 7-miesięczną przerwą pomiarów na próbie 162 Polaków. Zgodnie z naszymi przewidywaniami, narodowy narcyzm (ale nie bezpieczna identyfikacja z narodem) negatywnie przewidywał w czasie intencje zaangażowania się na rzecz uchodźców z Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Co ciekawe, ujawnił się również negatywny longitudinalny efekt zbiorowego działania w solidarności z uchodźcami na narodowy narcyzm. A zatem, relacja między tymi dwiema zmiennymi może być w istocie dwustronna.
Badanie 2 przeprowadziłyśmy na próbie 258 mężczyzn obserwujących bądź uczestniczących w demonstracji Czarny Piątek przeciwko ograniczeniu prawa kobiet do aborcji. Kolektywny narcyzm związany z płcią przewidywał negatywnie udział w demonstracji oraz intencje zaangażowania w podobne wydarzenia w przyszłości. Za efekty te odpowiadała obniżona empatia względem kobiet.
W przeprowadzonym online Badaniu 3 udział wzięły 1992 osoby heteroseksualne. Kolektywny narcyzm mierzony w odniesieniu do orientacji seksualnej przewidywał negatywnie zamiar zaangażowania się przez osoby badane w działania na rzecz zwiększenia praw osób homoseksualnych w Polsce. Za efekt ten odpowiadały, występujące w sekwencji, podwyższony lęk międzygrupowy i obniżona empatia wobec gejów i lesbijek.
Bardziej szczegółowy opis naszych badań można znaleźć w poniższym artykule:
Górska, P., Stefaniak, A., Malinowska, K., Lipowska, K., Marchlewska, M., Budziszewska, M., & Maciantowicz, O. (2020). Too great to act in solidarity: the negative relationship between collective narcissism and solidarity‐based collective action. European Journal of Social Psychology, 50(3), 561-578. https://doi.org/10.1002/ejsp.2638