In 2015 verwoordde de beleidstekst ‘Op weg naar Pastorale Eenheden’ de droom van het bisdom om -door een sterkere samenwerking van parochies- door te groeien naar krachtigere geloofsgemeenschappen. 

Aan de federaties werd gevraagd om in een termijn van vier jaar deze doorgroei naar pastorale eenheden te realiseren. Door omstandigheden heeft dit in Genk vertraging opgelopen. In 2021 hebben we de draad, samen met de buren van As en Zutendaal, terug opgenomen.

In dit punt proberen we het verschil te verduidelijken tussen ‘federatie’ en ‘pastorale eenheid’. Wat is het verschil tussen een federatie en een pastorale eenheid? Want we werken nu toch ook al samen met onze vijf parochies van Genk-West! Inderdaad, er is al heel wat gerealiseerd op het vlak van samenwerking. Zo worden er bijv. al gezamenlijke activiteiten voor de vormelingen georganiseerd. Er zijn (in normale tijden) geregeld federatievieringen. Maar … dit lijstje mag nog aangevuld worden  ...  Dit kan het doel zijn van de pastorale eenheid. Je zou het als volgt kunnen duiden. In een federatie wordt vooral gedacht vanuit de aparte parochies: we blijven zoveel mogelijk zelfstandig, en zoeken enkel samenwerking als het nodig is. 

In een pastorale eenheid daarentegen probeer we om vooral van het geheel te denken: hoe kunnen we in deze regio met vereende krachten een fris, krachtig, breed en eigentijds pastoraal aanbod realiseren? De parochies zijn dan de brug om zoveel mogelijk mensen van dit aanbod te laten genieten.

De pastorale eenheid wordt nu al her en der ‘de nieuwe parochie’ genoemd. Dit doet automatisch de vraag rijzen: en wat is dan de toekomst van de huidige parochies?

Laten we onmiddellijk duidelijk zijn. Neen! Het is zeker niet de bedoeling om de parochies af te schaffen! Een krachtige en toekomstgerichte pastoraal heeft zowel de pastorale eenheid als de plaatselijke parochies nodig. Beide niveaus zijn geen concurrenten, maar werken complementair.

De kracht van de parochies ligt in de nabijheid, dichtbij het concrete leven van de mensen. Als de doorgroei naar pastorale eenheid louter een samenvoeging zou zijn, dan zouden we veel van die nabijheid verliezen. In een goedwerkende parochie weten we waar er zieken zijn, rouwende mensen, mensen-in-nood. We leggen contacten met verenigingen en scholen. Een parochie is een weefsel, doorheen de jaren gegroeid en opgebouwd. Bij het zomaar samenvoegen van parochies zou veel van dit weefsel verloren gaan.

Maar we hebben ook de pastorale eenheid nodig. De uitdagingen om op een eigentijdse wijze Kerk te vormen en een krachtig pastoraal aanbod te ontwikkelen, zijn enorm groot. Dat kunnen de meeste parochies niet louter op eigen kracht. In de pastorale eenheid bundelen we de energie en de talenten. We laten ons samen inspireren, overleggen, maken afspraken en zetten nieuwe initiatieven op poten. Die kunnen dan vervolgens in de aparte parochies worden aangeboden. Maar soms is het ook beter om mensen over de parochiegrenzen heen samen te brengen. 

Wat wel een verschil zal zijn, is dat de parochies nog meer door plaatselijke mensen zullen moeten gedragen worden. De resterende pastores zullen vooral hun energie in de pastorale eenheid investeren. Ze zullen de plaatselijke parochies bemoedigen en ondersteunen, maar het zullen niet zij zijn die de parochies overeind houden: die verantwoordelijkheid ligt bij de parochianen.

Als er een parochie verdwijnt, dan zal dit niet een beslissing van bovenaf zijn, door de bisschop of wie dan ook. Het zijn de parochianen zelf die hun parochie laten uitdoven ofwel een nieuwe toekomst geven.

De pastorale eenheid komt er dus aan. Maar hoe gaat dit verder in zijn werk? Welke stappen worden er nog gezet? Hoe worden verantwoordelijkheden verdeeld? Hoe wordt deze officieel geïnstalleerd? 

De samenwerking tussen onze parochies, die er reeds is, zal nog toenemen en steeds belangrijker worden. Maar ook de lokale parochies behouden een onvervangbare rol. In deze laatste bijdrage zoomen we in op de concrete stappen ...

Het federatieteam dient nog uitgebouwd te worden tot een volwaardig ‘team van de pastorale eenheid’. In de loop van de volgende maanden zullen we dit team samenstellen, om daarna binnen dit team de ‘aandachtsvelden’ te verdelen: Welke leken en pastores nemen vooral de liturgie ter harte? Wie engageert zich om de catechese en de geloofsverdieping te coördineren? En wie behartigt vooral de diaconie en de gemeenschapsvorming?

De volgende stap is dat we samen een naam mogen kiezen voor onze pastorale eenheid. Dit kan een heilige zijn, maar ook een Bijbelse plaats. We zullen dit werkelijk samen doen! 

Op dat moment kunnen we de officiële aanvraag indienen bij het bisdom. De bedoeling is dat dan de pastorale eenheid officieel wordt geïnstalleerd door onze bisschop of één van zijn naaste medewerkers.