การพัฒนาทักษะการคิดพื้นฐานของเด็กปฐมวัย โดยใช้สมองเป็นฐาน(BBL) ด้วยกิจกรรมเกมการศึกษา

1.       สภาพปัญหาการจัดการเรียนรู้และคุณภาพการเรียนรู้ของผู้เรียน

   หลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2560 (สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษากระทรวงศึกษาธิการ.2560) มุ่งพัฒนาเด็กให้ได้รับการ

พัฒนาด้านร่างกาย อารมณ์ จิตใจ สังคมและสติปัญญาอย่างมีคุณภาพและต่อเนื่องได้รับการจัดประสบการณ์การเรียนรู้อย่างมีความสุขและเหมาะสม

ตามวัย มีทักษะชีวิต เป็นคนดี มีวินัย สำนึกความเป็นไทย มีทักษะการคิด การสื่อสาร การแสวงหาความรู้ได้เหมาะสมกับวัยและอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข

         การคิดของเด็กปฐมวัย เป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นในสมองที่มีผลจากการรับรู้สิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน ทั้งที่เด็กรู้ตัวหรือไม่รู้ตัว การคิดของเด็กปฐมวัยจะเกี่ยวข้องกับโครงสร้างของสมอง และกระบวนการทำงานของสมอง ซึ่งการทำงานของสมองจะพัฒนาด้านการคิดของเด็ก จากการสังเกตเด็กปฐมวัยจะพบว่า การคิดของเด็กเกิดขึ้นตลอดเวลา เมื่อเด็กคิดสิ่งหนึ่งสิ่งใดจะเกิดเป็นพฤติกรรมหรือสะท้อนออกมาในรูปการกระทำ เพราะสมองเป็นส่วนสำคัญที่เกี่ยวข้องสัมพันธ์กับการคิด เด็กจะเริ่มต้นพัฒนาด้านการคิดจากการรับรู้ของประสาทสัมผัส ซึ่งเป็นประสบการณ์แรกหรือเป็นขั้นต้นของพัฒนาการทางการคิด การคิดของเด็กเป็นไปตามสิ่งที่เด็กเห็น ได้ยิน รู้รส รู้สึกซึ่งเป็นการรับรู้ทางประสาทสัมผัสทั้งห้า เด็กจะพัฒนาเครื่องมือในการคิด คือ สัญลักษณ์ (Symbol) เด็กจะมองวัตถุไม่เพียงแต่ว่าสิ่งนั้นเป็นอะไร แต่จะมองว่าสิ่งนั้นเป็นตัวแทนหรือใช้แทนอะไรได้บ้าง โดยใช้คำพูดเป็นการสื่อความหมาย ประสบการณ์ซ้ำ ๆ จะช่วยให้เด็กพัฒนาได้เร็วขึ้น  ทักษะการคิดเป็นรากฐานสำคัญของการเรียนรู้และดำเนินชีวิตของบุคคล เป็นทักษะที่ทุกคนสามารถพัฒนาได้ ซึ่งทักษะสำคัญประกอบด้วย การสังเกต  การเปรียบเทียบ การคาดคะเนและการประยุกต์ใช้ การประเมิน การจำแนกแยกแยะประเภท การจัดหมวดหมู่ การสันนิษฐาน การสรุปเชิงเหตุผล การจัดกิจกรรมและประสบการณ์เป็นสิ่งสำคัญในการพัฒนาการคิด ซึ่งหลักการวิธีการจัดประสบการณ์ในการพัฒนาด้านการคิด คือ จัดให้เด็กได้ปฏิบัติกิจวัตรประจำวันอย่างสม่ำเสมอ ปฏิบัติโดยการค้นคว้าจากแหล่งข้อมูลต่าง ๆ ศึกษานอกสถานที่ การประกอบอาหาร การเล่นเกม การศึกษา ฝึกแก้ปัญหาในชีวิตประจำวัน การจัดประสบการณ์การเรียนรู้โดยใช้สมองเป็นฐาน(BBL) เป็นการจัดประสบการณ์การเรียนรู้อีกรูปแบบหนึ่งที่น่าสนใจและเหมาะสมที่จะนำมาจัดประสบการณ์การเรียนรู้ให้กับเด็กปฐมวัย เพราะการจัดการเรียนรู้โดยใช้สมองเป็นฐานมีการจัดการเรียนรู้ที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้ลงมือปฏิบัติ เรียนรู้โดยผ่านกระบวนการจัดการเรียนรู้ ซึ่งประกอบด้วยกิจกรรม ที่หลากหลาย สื่อการจัดการเรียนรู้ที่น่าสนใจ บรรยากาศที่เอื้อต่อการเรียนรู้ ทำให้ผู้เรียนไม่ตึงเครียดและผ่อนคลายในการเรียน นาไปสู่การเรียนรู้ที่ดี สอดคล้องกับการจัดการเรียนรู้ที่นิยมกันในปัจจุบันคือการเรียนรู้แบบ Active Learning ที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนลงมือทำกิจกรรมและใช้กระบวนการคิดและเรียนรู้อย่างเป็นธรรมชาติ  กิจกรรมเกมการศึกษา เป็นเกมการเล่นที่ช่วยพัฒนาสติปัญญา มีกฎเกณฑ์กติกาง่าย ๆเด็กสามารถเล่นคนเดียวหรือเล่นเป็นกลุ่มก็ได้ ช่วยให้เด็กรู้จักสังเกต คิดหาเหตุผลและเกิดความคิดรวบยอด เกี่ยวกับสี รูปร่าง จำนวน ประเภท และความสัมพันธ์เกี่ยวกับพื้นที่/ระยะ เกมการศึกษาเป็นพื้นฐานทางการศึกษาของเด็กปฐมวัยที่มุ่งเน้นการสังเกต คิดหาเหตุผล และแก้ปัญหาจากการเล่น ในการเล่นเด็กจะเป็นผู้วางแผนและเล่นเกมเอง (อารมณ์ สุวรรณปาล, 2551, หน้า 8-38) และเกมการศึกษายังเป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมให้เด็กได้เกิดการเรียนรู้ ได้ใช้สติปัญญาในการสังเกต คิดหาเหตุผล และแก้ปัญหา โดยพยายามฝึกใช้เวลาสั้นสุด เกมการศึกษาสามารถเล่นได้ทั้งแบบเดี่ยวและแบบกลุ่ม เกมการศึกษาเหมาะสาหรับเด็กอายุ3-6 ขวบ

จะเห็นได้ว่าเกมการศึกษาเหมาะสำหรับส่งเสริมเด็กปฐมวัยได้เรียนรู้และสามารถพัฒนาทักษะด้านต่าง ๆได้เป็นอย่างดี   จึงมีความสนใจที่จะนำรูปแบบการสอนโดยใช้สมองเป็นฐาน(BBL)ร่วมกับเกมการศึกษามาเป็นเครื่องมือในการส่งเสริมการเรียนรู้และพัฒนาทักษะการคิดพื้นฐานในด้านการสังเกต การเปรียบเทียบ การจำแนกแยกแยะประเภท ของเด็กปฐมวัย สามารถนำการเรียนรู้ที่ได้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันและเป็นพื้นฐานสำคัญในการศึกษาในระดับที่สูงขึ้นต่อไป

 2. วิธีการดำเนินการให้บรรลุผล

การพัฒนาทักษะการคิดพื้นฐานของเด็กปฐมวัย โดยใช้สมองเป็นฐาน (BBL)  ด้วยกิจกรรมเกมการศึกษามีวิธีการดำเนินการให้บรรลุผลดังนี้

       2.1 ศึกษาหลักสูตรการศึกษาปฐมวัยพุทธศักราช 2560 เพื่อออกแบบหน่วยการเรียนรู้ตาม
มาตรฐานคุณลักษณะและตัวบ่งชี้
                2.2 ศึกษา/ออกแบบ/และจัดทำแผนการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ในการพัฒนาทักษะการคิดพื้นฐานของเด็กปฐมวัย โดยใช้สมองเป็นฐาน (BBL)  ด้วยกิจกรรมเกมการศึกษา ซึ่งมีองค์ประกอบของแผนการจัดประสบการณ์ที่สำคัญ ดังนี้
                    1) ชื่อแผนการจัดประสบการณ์การเรียนรู้
                    2) สาระสำคัญ
                    3) จุดประสงค์การเรียนรู้
                    4) สาระการเรียนรู้
                    5) กิจกรรมการเรียนรู้

       2.3 ศึกษา /ออกแบบและจัดทำเกมการศึกษา

                2.4 ใช้กระบวนการ PLC เข้ามาช่วยในการแก้ไขปัญหา พัฒนาสื่อและนวัตกรรมที่มี

ประสิทธิภาพ

             2.5 นำสื่อและนวัตกรรมไปใช้ในการจัดประสบการณ์การเรียนรู้

          2.6 รวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล

   3. ผลลัพธ์การพัฒนาที่คาดหวัง

       3.1 เชิงปริมาณ

   นักเรียนชั้นอนุบาล 2/1 ร้อยละ 80 ได้รับการพัฒนาทักษะการคิดพื้นฐานโดยเด็กปฐมวัย โดยใช้สมองเป็นฐาน (BBL)  ด้วยกิจกรรมเกมการศึกษา

3.2 เชิงคุณภาพ

          นักเรียนชั้นอนุบาล 2/1 มีทักษะการคิดพื้นฐานที่สูงขึ้น