DEEL DEZE SITE
Op 1, 3, 15 en 17 december staan we tegenover Shell in de rechtbank. Onze eis: dat er een einde komt aan de gevaarlijke klimaatverandering veroorzaakt door Shell. En dat Shell zijn plannen in lijn brengt met het klimaatakkoord van Parijs. Volg de rechtszaak via de livestream.
Hoi, ik ben Laura van Rutten (communicatiemedewerker bij Milieudefensie) en ik doe live vanuit de rechtbank verslag van onze klimaatzaak tegen Shell.
Wil je onze zaak steunen? Sms dan 'Shell' naar 4004. Kies vervolgens een bedrag dat jij kan missen. Met jouw steun gaan we dit winnen. Bedankt!
Onze exacte eis in deze rechtszaak is: Dat Shell zijn uitstoot in 2030 met 45% verminderd heeft ten opzichte van 2019.
Op donderdag 3 december vindt de tweede zittingsdag plaats. Tot dan!
18:30 uur: Einde van de eerste zittingsdag
--- De rechter stelt beide partijen nog een aantal vragen 17:40 - 18:25 ---
18:20 uur:
Vraag aan Milieudefensie: Wat is de reikwijdte van het algemene belang per mede-eisende organisaties? Wat staat hierover in de statuten over de doelstellingen van alle NGO's?
Antwoord: De statutaire doelstellingen verschillen iets van elkaar, maar bij 6 van de 7 organisaties gaat het zowel om mondiaal als regionaal en lokaal belang. Alleen bij de Waddenvereniging is het belang geografisch beperkt tot het Waddengebied in Nederland. Maar milieu, klimaat of vervuiling houdt niet op bij de grens van een land.
18:05 uur:
Vraag aan Shell: Kan de collectieve actie, in bredere zin, een individueel belang wegnemen?
Antwoord: Het gaat erom of alle eisers gezamenlijk een collectieve actie kunnen indienen (dan moet het om vergelijkbare belangen gaan) of dat alle eisers dat individueel zouden moeten doen.
18:00 uur:
Vraag aan Milieudefensie: Hoe is het algemene belang verenigbaar met de individuele belangen?
Antwoord: Deze belangen kunnen naast elkaar bestaan. Het is niet het een of het ander. Ook gelet op de bijzonderheid van de casus: wereldwijde klimaatopwarming.
17:55 uur:
Vraag aan Milieudefensie: Waarom is de vergelijking met de Urgenda klimaatzaak relevant?
Antwoord: De juridische grondslagen blijven in feiten hetzelfde. In beide zaken gaat het in de basis om de universele waarden. Het gaat om het beschermen van mensen, milieu en natuur.
17:50 uur:
Vraag aan Milieudefensie: Graag uw reactie op de grote verscheidenheid die Shell benoemde, zowel feitelijk als rechterlijk.
Antwoord: Dit komt later nog zeer uitgebreid aan de orde.
17:45 uur:
Vraag aan Milieudefensie: Als jullie eis niet in het belang van iedereen ter wereld kan gelden, geldt jullie eis dan alleen voor alle Nederlanders?
Antwoord: Ja, de Nederlanders die door de NGO's en individuele eisers vertegenwoordigd worden.
--- De rechter stelt beide partijen nog een aantal vragen 17:40 - 18:20 ---
17:20 uur: Pauze
--- Pleidooi van Shell over de ontvankelijkheid 16:20 - 17:20 ---
17:10 uur:
De Urgenda klimaatzaak is heel anders dan deze zaak, stelt Shell. In de zaak van Urgenda werd de overheid aangeklaagd, in dit geval is het Shell, een privaat bedrijf. De juridische gevolgen zijn dan ook niet vergelijkbaar. Daarnaast zijn de belanghebbenden in deze zaak veel diverser dan die van Urgenda.
16:45 uur:
Shell: Het opkomen voor de belangen van huidige en toekomstige generaties in en buiten Nederland kan niet op een gebundelde manier, als collectieve actie. De omstandigheden van al die mensen zijn te verschillend. Of er ten opzichte van al die mensen sprake is van een 'onrechtmatige daad' kan alleen bepaald worden in individuele gevallen, niet als collectief.
16:30 uur:
De eisende organisaties (waaronder Milieudefensie) komen op voor de belangen van iedereen op aarde. Dat kun je niet zomaar stellen zegt de advocaat van Shell. De omstandigheden van mensen over de hele wereld verschillen teveel van elkaar. Bovendien: áls de rechter beslist dat dit wel zo is, dan zijn de particuliere eisers (de ruim 17 duizend mede-eisende burgers) niet meer relevant.
16:25 uur:
Shell pleit dat geen van de eisende partijen ontvankelijk is. De advocaat zegt dat het de eisers enkel gaat om een voorbeeld te stellen en het opbouwen van jurispudentie. Hierin ligt niet een voldoende belang, volgens Shell.
--- Pleidooi van Shell over de ontvankelijkheid16:20 - 17:20 ---
16:00 uur: Pauze
--- Pleidooi van Milieudefensie over de ontvankelijkheid 14:50 - 16:00 ---
15:50 uur:
Deze klimaatzaak staat in verband met allerlei andere klimaatzaken wereldwijd. De een inspireert de ander. Ook deze klimaatzaak zal weer tot nieuwe soortgelijke rechtszaken leiden. Dat is belangrijk in het beperken van gevaarlijke klimaatopwarming. En rechterlijk ingrijpen om de klimaatcrisis te beperken is dus gangbaar.
15:20 uur:
Ook alle 17.379 individuele burgers staan gezamenlijk en ieder voor zich in hun recht. De door Shell veroorzaakte gevaarlijke klimaatverandering is een bedreiging voor hun fundamentele recht op een gezond en ongestoord leven.
15:15 uur:
Bij de eisende organisaties is er geen sprake van tegenstrijdig belang.
15:05 uur:
Roger Cox was ook advocaat in de Urgenda klimaatzaak. Hij wijst daarnaar terug: Urgenda was bij eenzelfde soort eis ook ontvankelijk, zowel voor zichzelf als voor anderen. Hier, elders, nu en in de toekomst. Een goed klimaat is een collectief algemeen belang.
14:50 uur:
Milieudefensie is samen met de andere 6 organisaties en ruim 17 duizend burgers ontvankelijk om op te komen voor de belangen van toekomstige generaties. Want het gaat om het universele algemene belang van een veilige atmosfeer: een atmosfeer waarin niet teveel CO2 zit, zodat een gevaarlijke klimaatverandering voorkomen kan worden.
Het tweede deel van de dag gaat over de ontvankelijkheid: zijn we bij de juiste rechter en is onze eis daadwerkelijk in ons belang?
--- Pleidooi van Milieudefensie over de ontvankelijkheid 14:50 - 16:00 ---
14:20 uur: Pauze
--- Openingspleidooi door de advocaat van Shell: 12:25 - 14:20 ---
14:15 uur:
Tot slot wijst Shell nog op het Klimaatakkoord van Parijs. Dit akkoord is gesloten tussen landen. Het zijn, volgens Shell, dus de overheden die de keuzes en het beleid moeten maken. Shell vindt dat het niet aan Milieudefensie is om maatregelen af te dwingen aan een privaat bedrijf via de rechter.
14:00 uur:
Shell zegt geen controle te hebben op de energietransitie en weinig invloed te hebben op de vraag. De samenleving als geheel moet veranderen, voordat Shell dat kan doen.
13:55 uur:
Shell zet graag in op een 'end of pipe' oplossing: CCS (het afvangen van CO2 onder de grond). Maar dit acht de multinational zonder de steun van de overheid niet rendabel. De advocaat wijst er ook nog even op dat het bedrijf bomen plant om CO2 op te vangen.
13:40 uur:
Shell schuift de verantwoordelijkheid opnieuw af op overheden (die beleid moeten maken) en consumenten (die de fossiele brandstoffen kopen en verbranden). Het grote vervuilende bedrijf lijkt voor zichzelf maar een hele beperkte rol te zien in de energietransitie. Shell zegt al genoeg te doen om klimaatverandering tegen te gaan.
13:25 uur:
Stel dat Shell aan de eis van Milieudefensie zou voldoen, dan zouden andere partijen de activiteiten van Shell overnemen, en wordt de CO2 dus alsnog uitgestoten. Aldus de redenering van Shell's advocaat.
13:20 uur:
Juridische grondslagen voor de eis van Milieudefensie ontbreken, volgens Shell. De rechter gaat niet over het beleid van Shell. Het zou ook niet eerlijk zijn om 1 bedrijf te verplichten tot bepaalde klimaatactie, terwijl overheden en consumenten niets of in elk geval te weinig doen.
13:10 uur:
De advocaat van Shell pleit: het is vooral de gebruiker die de uitstoot veroorzaakt. Gebruikers zijn dus verantwoordelijk, niet Shell. De maatschappij vraagt nou eenmaal om energie. En die energie bestaat momenteel grotendeels uit fossiele brandstoffen.
13:00 uur:
De rol van Shell zou klein zijn: het is slechts 1 van de de aanbieders van olie en gas, en een relatief kleine speler, aldus de multinational zelf. De eis van Milieudefensie zou daarom niet het beoogde effect hebben. Voor een effectieve verandering bij private aanbieders van fossiele brandstoffen is overheidsbeleid nodig.
12:50 uur:
De advocaat van Shell zegt dat klimaatbeleid een zaak is van de overheid, niet van bedrijven. En volgens Shell moet de rechter zich terughoudend opstellen, omdat over klimaatmaatregelen nog een wereldwijde complexe politieke discussie wordt gevoerd, waar de rechter geen rol in heeft.
12:40 uur:
Shell zegt de ambitie te hebben om in 2050 een uitstoot van netto 0 te hebben en zal meer gaan inzetten op hernieuwbare energie, biobrandstoffen en waterstof. Het vervuilende bedrijf legt echter een belangrijke verantwoordelijkheid bij de consument.
12:25 uur:
Shell erkent klimaatverandering en het maatschappelijke belang ervan. De vraag is volgens de oliegigant echter of een privaat bedrijf hiervoor aansprakelijk kan worden gehouden bij de rechter. Die politieke rol zou de rechter niet hebben, volgens Shell. Het veranderen van 1 bedrijf kan de klimaatcrisis bovendien niet oplossen, zegt de advocaat van Shell.
Er is verschil tussen 'RDS (Royal Dutch Shell)' en 'de Shell groep'. RDS is gezeteld in Den Haag en staat aan het hoofd van de internationale Shell groep, een groep van ruim duizend vennootschappen die op een gecoördineerde en geïntegreerde manier actief zijn op de mondiale olie- en gasmarkt. Onder leiding van Royal Dutch Shell houdt de Shell groep zich wereldwijd voornamelijk bezig met de exploratie, de productie, de raffinage, de marketing en de inkoop en verkoop van olie en gas.
--- Openingspleidooi door de advocaat van Shell: 12:25 - 14:20 ---
11:32 uur: Pauze
--- Openingspleidooi door Roger Cox, advocaat van Milieudefensie: 9:45 - 11:30 uur ---
11:30 uur:
Het gaat om het beschermen van mensenrechten, het milieu en de natuur. Hier komt geen ander of beter moment meer voor dan nu. Over een paar jaar is het namelijk te laat en kan een 1,5 graad opwarming niet meer worden tegengegaan. Het is 2 voor 12. Dit probleem zal nooit opgelost worden als de grootste vervuilers in de wereld blijven tegenwerken en blijven weigeren om zich te committeren aan de mondiale klimaatdoelstelling. Dat maakt dat de zaak voor ieder van de eisers van groot belang is.
11:25 uur:
Roger Cox: "... het doorbreken van de huidige status quo die waarschijnlijk tot een gevaarlijke klimaatverandering zal leiden, moet inderdaad gezocht worden in rechtszaken..." " ... ik [zou] de volgende twee vragen aan de rechtbank willen stellen. Als uw rechtbank met toepassing van het recht nu niet ingrijpt, wie dan wel? En als uw rechtbank nu niet zou willen ingrijpen, wanneer dan wel?"
11:20 uur:
De komende tien jaar zijn cruciaal. De benodigde reductiepercentages van uitstoot van broeikasgassen zijn zeer uitdagend, omdat er de afgelopen jaren veel te weinig klimaatactie is ondernomen. Als er nu niet direct drastisch minder wordt uitgestoten, wordt het steeds moeilijker om de mondiale opwarming tot 1,5 graad te beperken.
11:10 uur:
In het Klimaatakkoord van Parijs worden niet alleen landen, maar ook bedrijven aangemoedigd om klimaatactie te ondernemen. Bedrijven, zoals Shell, worden uitgenodigd om hun klimaataanpak op te schalen en ambitieuze klimaatdoelstellingen aan te gaan.
11:00 uur:
Shell heeft de macht om regelgeving en staten te beïnvloeden, onder druk te zetten en zo dus hun eigen bedrijfsactiviteiten veilig te stellen. We benadrukken de geslepenheid van deze strategie.
10:50 uur:
Het beleid en de marketingcampagnes van Shell zijn en blijven er in de toekomst op gericht om gewoon door te gaan met hun huidige businessmodel: het aanwakkeren van de vraag naar olie- en gas en het beschermen van zijn olie- en gasinversteringen.
10:35 uur:
Shell besteedt jaarlijks 50 miljoen euro aan lobby-activiteiten om de eigen (fossiele) belangen te beschermen. Dit vertraagt het klimaatbeleid en de energietransitie.
10:30 uur
Dit zijn 5 criteria waarom Shell 'onrechtmatig gevaar' veroorzaakt:
Shell wist al langere tijd van het probleem en zijn bijdrage daaraan
Shell heeft een substantieel aandeel aan het probleem
Shell kan controle uitoefenen over zijn bijdrage aan het probleem
Shell heeft duidelijk een rol in de transitie naar een duurzame samenleving
Shell kan treffende maatregelen nemen zonder dat het onmogelijke wordt gevraagd
10:20 uur
Waarom kan het hoofdkantoor van RDS (Royal Dutch Shell) verantwoordelijk gehouden worden voor de wereldwijde uitstoot van alle dochterondernemingen? Roger Cox: Alle beslissingen worden hier in Nederland genomen. Ook de klimaatbeslissingen.
10:00 uur
Onze advocaat Roger Cox houdt zijn pleidooi. Dit is de kern van onze zaak: Door zijn grote CO2-uitstoot veroorzaakt Shell gevaarlijke klimaatverandering en bedreigt daarmee de mensheid, de mensenrechten, de natuur en het milieu. Shell doet te weinig om dit te voorkomen. Wij vinden dat de oliereus verantwoordelijkheid moet nemen. Hier en in het buitenland.
--- Openingspleidooi door Roger Cox, advocaat van Milieudefensie: 9:45 - 11:30 uur ---
Een aantal feiten op een rij:
- Milieudefensie is deze rechtszaak gestart samen met 6 andere organisaties (Greenpeace, Waddenvereniging, Fossielvrij, Both Ends, JMA, ActionAid) en 17.379 individuele burgers.
- De Shell groep is jaarlijks verantwoordelijk voor ongeveer 1,2% van de wereldwijde industriële broeikasgasemissies. Dit is meer dan heel Nederland bij elkaar.
- De Shell groep is qua uitstoot van CO2-emissies de elfde grootste industriële vervuiler in de wereld.
- De Shell groep is een van de 25 multinationals die de afgelopen 30 jaar meer dan de helft van de wereldwijde industriële broeikasgasemissies hebben veroorzaakt.
- In het Parijs Akkoord van 2015 staat dat het nodig is om de mondiale opwarming ruim onder de 2 graden te houden en bij voorkeur te beperken tot 1,5 graad, zodat gevaarlijke klimaatopwarming voorkomen wordt.
9:45 uur
De dag begint met de pleidooien. Zowel Milieudefensie als Shell krijgen hier 2 uur de tijd voor.
9:30 uur
De eerste zittingsdag (van de 4) gaat nu van start. De rechters, advocaten en het team van Milieudefensie nemen plaats.
