Trybunału Konstytucyjnego
Wyrok z dnia 15 kwietnia 2014 r. sygn. akt SK 12/13, Z.U. 2014/4A/41: De lege lata art. 34 ust. 2 u.k.s.c. pełni głównie funkcje fiskalne, nazbyt intensywnie ograniczając dostęp do sądu.
Wyrok z dnia 18 marca 2014 r., sygn. akt SK 53/12, Z.U. 2014/3A/32: Przyjęte przez prawodawcę zróżnicowanie i ograniczenie zwrotu przedmiotowo istotnej opłaty jedynie do powoda, uzasadnione jest funkcją fiskalną kosztów sądowych, a w konsekwencji ochroną wartości konstytucyjnej jaką jest równowaga budżetowa.
Wyrok z dnia 14-01-2014 r., sygn. SK 25/11, Z.U. 2014/1A/1: Art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zakresie, w jakim określa opłatę stosunkową od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych, jest zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, z art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Wyrok z dnia 22-10-2013 r., sygn. SK 14/13: Art. 3942 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości zaskarżenia postanowienia sądu drugiej instancji w sprawie przyznania kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu, polegającej na sporządzeniu opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej: a) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 78 w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, b) nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Wyrok z dnia 7-03-2013 r., sygn. SK 30/09, OTK ZU 2013/3A/26: Skutkiem zakwestionowanego przepisu, który uzależnia zwrot opłaty od skargi na orzeczenie referendarza od stwierdzenia przez sąd uwzględniający tę skargę oczywistego naruszenia prawa, jest stan niepewności co do ekonomicznego bilansu podejmowanych czynności procesowych, który może w istotny sposób rzutować na decyzje o wystąpieniu z tym środkiem zaskarżenia. Obowiązujące przepisy godzą więc w prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności. Przyjęta regulacja jest ponadto sprzeczna z zasadą ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.
Wyrok z dnia 30-10-2012 r., sygn. SK 20/11, OTK ZU 2012/9A/110: Kwestia zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej przysługującego pełnomocnikowi z urzędu jest sprawą w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji i powinna zostać rozpoznana w dwuinstancyjnym postępowaniu sądowym. (glosa: P. Grzegorczyk, PS 2013/10/101).
Wyrok z dnia 27-07-2012 r., sygn. P 8/12, OTK ZU 2012/7A/85: Na gruncie art. 49[1] zdanie drugie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych podmioty podobne (których dotyczą te same zasady ponoszenia kosztów postępowania – zwolnienie lub obciążenie) nie są wyznaczane przez wynik postępowania (strona przegrywająca versus strona wygrywająca) ani też ich indywidualną sytuację (np. możliwości finansowe) czy zachowanie w toku procesu (np. niedanie powodu do wytoczenia powództwa, lekkomyślne składanie zbędnych wniosków dowodowych, niesumienne przedstawianie stanu faktycznego, dążenie do sztucznego przewlekania postępowania). Ich wyłącznym determinantem jest początkowy status stron postępowania: powód ubiegający się o wyodrębnienie lokalu jest zawsze stroną nieponoszącą ryzyka finansowego, a postępowanie zawsze finansuje pozwana spółdzielnia.
Wyrok z dnia 15-05-2012 r., sygn. P 11/10, OTK ZU 2012/5A/50: Przyczyny ubiegania się przez dłużnika wnioskodawcę o zwolnienie z kosztów sądowych mogą być bardzo różne; począwszy od takich, które można by ocenić jako zawinione przez niego, aż do takich, które mogą być w zasadniczym stopniu niezależne od niego. Rolą ustawodawcy jest określić rodzaje przesłanek zwolnienia dłużnika wnioskodawcy od opłat sądowych. Jednakże każda sytuacja dłużników jest dalece zróżnicowana; ustawodawca nie powinien wszystkich tych sytuacji oceniać tak samo, przypisując niejako „winę” wszystkim dłużnikom. (...) O zwolnieniu od opłat sądowych dłużnika wnioskodawcy powinien rozstrzygać w konkretnej sprawie sąd z uwzględnieniem przesłanek określonych przez ustawę, biorąc pod uwagę fundamentalną rolę prawa do sądu w społeczeństwie demokratycznym (...), ale także uwzględniając ryzyko, które w oczywisty sposób obciąża każdego, kto realizuje przedsięwzięcie gospodarcze.
Wyrok z dnia 22-03-2011 r., sygn. SK 13/08, OTK ZU 2011/2A/12: Przyjęte zróżnicowanie zasad zwrotu kosztów podróży w zależności od rodzaju procedury w żaden sposób nie wiąże się z celem regulacji prawnej, jakim jest zapewnienie zwrotu poniesionych przez świadka kosztów udziału w postępowaniu. Trudno również określić interes, któremu ma służyć przyjęte różnicowanie, a tym samym wskazać argumenty na rzecz preferencyjnego traktowania zwrotu kosztów podróży świadków stawiających się na wezwanie w sprawie cywilnej.
Wyrok z dnia 21-07-2008 r., sygn. P 49/07, OTK ZU 2008/6A/108: Sam fakt różnicy pomiędzy wartością nieruchomości a opłatą sądową nie oznacza automatycznie straty wnioskodawcy, bo prawno-ekonomiczny sens dochodzonego prawa majątkowego wyraża się dopiero w świetle jego znaczenia i związków z całym jego majątkiem. Innymi słowy, dochodzony w postępowaniu nieprocesowym interes wnioskodawcy może mieć wyższą wartość majątkową niż opłata sądowa, nawet gdy wartość nieruchomości jest od niej niższa.
Wyrok z dnia 16-06-2008 r., sygn. P 37/07, OTK ZU 2008/5A/80: Odwołanie się do przesłanki bezzasadności powództwa w wypadku odmowy zwolnienia od kosztów sądowych, przy restrykcyjnym rozumieniu bezzasadności, mieści się, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, w granicach regulacyjnej swobody ustawodawcy i tym samym nie narusza art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Wyrok z dnia 29-04-2008 r., sygn. SK 11/07, OTK ZU 2008/3A/47: Sama treść § 2 ust. 1 rozporządzenia, mówiąca o „sądzie właściwym”, okazała się na tyle pojemna i niedookreślona, że umożliwiła niekonstytucyjne odczytanie tego przepisu w powszechnej, ustalonej, i powtarzalnej praktyce. W konsekwencji bowiem, uznanie, że właściwym ustawowym adresem odesłania przez rozporządzenie do pojęcia „właściwego sądu” jest tylko art. 369 § 1 k.p.c., a nie art. 369 § 1 i art. 373 k.p.c., dokonało się na drodze interpretacyjnej. Doprowadziło to do naruszenia konstytucyjnego prawa do sądu, ponieważ następstwem takiego ujęcia jest odrzucenie apelacji w sytuacjach prawidłowego wniesienia apelacji (do sądu okręgowego) wraz z dowodem poświadczającym uiszczenie opłaty sądowej do kasy sądu apelacyjnego. Zaś z punktu widzenia ratio legis opłaty sądowej (oraz rozwiązania ustawowego dotyczącego funkcjonalnej właściwości dotyczącej formalnej oceny apelacji) sąd apelacyjny nie może być uznany za sąd niewłaściwy.
Wyrok z dnia 6-05-2003 r., sygn. P 21/01, OTK-A 2003/5/37: Opłaty sądowe nie stanowią daniny publicznej w rozumieniu przyjętym w art. 217 Konstytucji. (glosa: A. Bień-Kacała, Kwartalnik Prawa Podatkowego 3/2004).
Orzeczenia na temat odrzucania nieopłaconych środków zaskarżenia (art. 1302 § 3-4 Kpc):
bez pełnomocnika: 20-12-2007, P 39/06
pełnomocnik: 17-11-2008, SK 33/07