၁၈၂။ ဝတ္ထုရသိကေဏိယ
၃၀၀။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ အတိုၚ်လၟေၚ်လၟေၚ် ဂေတ်ဂ္ၚေၚ်က္ညအာဒေသစာရိတ်မ္ဂး အခိၚ်စိုပ်ကၠုၚ်ကွာန်အာပဏဂှ် ရသိကေဏိယ ဂွံမိၚ်ကေတ်ရ-
“ယွံသကအ်တအ် ခမဳဂေါတမ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် မသ္ပခမဳ နူဂကူသၟိၚ်သာကျဝၚ်ဂှ် စိုပ်ကၠုၚ်ကွာန်အာပဏရဂး၊ ပရိုၚ်ဒယှ်တှ် ခိုဟ်ဆာဲ တြနာဲဂေါတမဂှ် ဗျာပ်တြးပြးဇးတိတ်အာ ရဴသာ်ဝွံရ ။ ပ ။ ပွမဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်တဴ ပူဂိုလ်တၠအရှန်ဂမၠိုၚ် မၞုံသဘဴမဖှ်သာ်ဝွံဂှ် ခိုဟ်ဆာဲဟေၚ်ရ” ရဴဝွံ (ဂွံမိၚ်ကေတ်ရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် “အဲ ဂွံရၚ်တၠုၚ်ဏာကဵု ကုခမဳဂေါတမ မုမွဲရော?” ရဴဝွံ ကသပ်ဒှ် ကုရသိကေဏိယရ။ ပ္ဍဲကြဴနူဂှ် ကသပ်ဒှ် ကုရသိကေဏိယ ရဴဝွံရ- “ယြဴရသိဂမၠိုၚ် မဒှ်အာစာဗဗၞးဂမၠိုၚ်ကိုပ်ကၠာ မစဳရေၚ်တဴပြကိုဟ်ဝေဒဂမၠိုၚ် မဖျေံပတိုန်ပြကိုဟ်ဝေဒဂမၠိုၚ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ဝွံ ဗဗၞးဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒ္ဂေတ်ဗက်ပြကိုဟ်ဝေဒတြေံဂမၠိုၚ် ရသိဂမၠိုၚ် ဂယှ်ေဖ္ဍောတ် ပကတ်ဖျေံပတိုန် ပကောံစွံလဝ်ဂှ်တုဲ ဂယှ်ေဖ္ဍောတ်အိုတ်ရ၊ ဒ္ဂေတ်ဗက်တုဲ ဖ္ဍောတ်အိုတ်ရ၊ ဒ္ဂေတ်ဗက် အတိုၚ်နယ်ဖ္ဍောတ်ဂှ်တုဲ ဗှ်ဖ္ဍောတ်အိုတ်ရ၊ ဒ္ဂေတ်ဗက် အတိုၚ်နယ် ဖျေံပတိုန်ဂှ်တုဲ ဖျေံပတိုန်အိုတ်ရ၊ ရသိဂမၠိုၚ်ဝွံတုန် ညးဍေံဂှ်ရော? ရသိအဋ္ဌက ရသိဝါမက ရသိဝါမဒေဝ ရသိဝေဿာမိတ္တ ရသိယမတဂ္ဂိ ရသိအၚ်္ဂဳရသ ရသိဘာရဒွါဇ ရသိဝါသေဋ္ဌ ရသိကဿပ ရသိဘုဂုတအ်ရ။ ဝေၚ်ပါဲကၠေံ နူပွမစစၞဗ္တံအိုတ်တ၊ ဝေၚ်ပါဲကၠေံ နူပွမစ ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ်အိုတ်ရ၊ ရသိဂမၠဒိၚ်ဂှ် သာယျေန်တဴ ဍာ်ပၠာဲဂမၠိုၚ် မၞုံသဘဴရဴဝွံအိုတ်ရ။
“ခမဳဂေါတမလေဝ် ဝေၚ်ပါဲကၠေံ နူပွမစစၞဗ္တံရ၊ ဝေၚ်ပါဲကၠေံ နူပွမစ ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ်ရ၊ ခမဳဂေါတမလေဝ် ထေက်ကဵုတၞဟ်နသာယျေန်တဴ ဍာ်ပၠာ်ဂမၠိုၚ် မၞုံသဘဴရဴဝွံရ” ရဴဝွံ (ကသပ်ဒှ်ရ)။
(ချပ်ရဴသာ်ဝွံတုဲပ္ဍဲကြဴ) ကဵုစဳရေၚ် ဍာ်ပၠာဲဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တုဲ ကဵုဂိုၚ်ကေတ် နကဵုဓလေၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲမ္ဂး ဟီုဂလာန်မိပ်စိုတ်အိုဟ်တၟိုဟ် ဆက်မိတ်ကေုာံတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲမွဲစွံရ၊ ဟီုပတုဲကၠေံဂလာန် ထေက်ကဵုမိပ်စိုတ်အိုဟ်တၟိုတ် ထေက်ကဵုဗှ်ဗၞုဟ်တုဲ ဂဇအ်ကေတ်ပ္ဍဲဒၞာဲမွဲတုဲမ္ဂး “ယွံတြနာဲဂေါတမ ဩဝ်ဒုၚ်ဒါန် ဍာ်ပၠာ် အဲဍိက်ညိ” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲရ။ ယွံကေဏိယ ယဝ်ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ဩဝ်ကဵုဒါန် ကုခမဳဂမၠိုၚ်ညိ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ခမဳဂမၠိုၚ် မၞုံကဵု ‘သံသယကုက္ကုစ္စ’ ပွမချပ်သၠေဟ်ပၟာ ရဴဝွံမ္ဂး ဟွံဂပ်ဝ်ဒှ်တုဲ ဟွံဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်ရ။ ယွံခမဳတတအ် ဩဝ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်ညိ၊ ဩဝ်သ္ပပြဘိုဂ်အိုတ် ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ရသိကေဏိယ အလဵုလဵုဇကု ကၠောန်ၜိုတ်တဴ ခမဳသၚ် မၞုံပဓာန်ဍေံကျာ်တြဲ နကဵုဍာ်ပၠာဲဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ် စဵုကဵုတရိုပ်စိုတ် စဵုကဵုဒးဆေဝ်တာတုဲ ကျာ်တြဲ ကဵုပိုန်တုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်မပါဲထောံတုဲ နူဗဗေၚ်တုဲဂှ် ရသိကေဏိယ မဂဇအ်မံၚ်ဒၞာဲမွဲဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုတီညာတ်ကေတ် (ဒတုဲဖဵု) ကဵုဒဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် (ဓရ်) (သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဓရ်) ကဵုသကေက်သကာ ကဵုမြဟ်မြာရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ရသိကေဏိယဂှ် နကဵုဂလာန်ဓရ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုတီညာတ်ကေတ် (ဒတုဲဖဵု) ကဵုဒဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် (ဓရ်) (သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဓရ်) ကဵုသကေက်သကာ ကဵုမြဟ်မြာတုဲမ္ဂး “တြနာဲဂေါတမ မွဲဟာန်ကေုာံခမဳသၚ် သွက်ဂွံကဵုပိုန် တ္ၚဲယးတေံ ဩဝ်ဒုၚ်တဲပိဏ္ဍပါတ် အဲဍိက်ညိကျာ်” ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံကေဏိယ ခမဳသၚ်ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ရ၊ ဂကောံခမဳ မၞုံလၟိဟ်လ္ၚီၜါကၠံမသုန်စှော်ရ၊ တၠအဲတုန် ဒှ်ညးလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ပ္ဍဲဗဗၞးဂမၠိုၚ်လောန်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးရ။
မရနုက်ကဵုၜါဝါကီုလေဝ် ရသိကေဏိယဂှ် “ယွံတြနာဲဂေါတမ ခမဳသၚ် မၞုံလၟိဟ်လ္ၚီၜါကၠံမသုန်စှော်ဂှ် ၜိုန်ရဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ကီုလေဝ် အဲဍိက်လေဝ် ၜိုန်ရဒှ်ညးလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ပ္ဍဲဗဗၞးဂမၠိုၚ်လောန်ကီုလေဝ်၊ တြနာဲဂေါတမ မွဲဟာန်ကေုာံခမဳ သွက်တ္ၚဲယးတေံ ဩဝ်ဒုၚ်တဲပိဏ္ဍပါတ် အဲဍိက်ညိ ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲပၠန်ရ။ ယွံကေဏိယ ခမဳသၚ်ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ရ၊ မၞုံလၟိဟ်လ္ၚီၜါကၠံမသုန်စှော်ရ၊ တၠအဲလေဝ် ဒှ်ညးလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ပ္ဍဲဗဗၞးဂမၠိုၚ်လောန်ရ ရဴဝွံ သ္ဂးရ။
မရနုက်ကဵုပိဝါကီုလေဝ် “ယွံတြနာဲဂေါတမ ခမဳသၚ် မၞုံလၟိဟ်လ္ၚီၜါကၠံမသုန်စှော်ဂှ် ၜိုန်ရဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ကီုလေဝ် အဲဍိက်လေဝ် ၜိုန်ရဒှ်ညးလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ပ္ဍဲဗဗၞးဂမၠိုၚ်လောန်ကီုလေဝ်၊ တြနာဲဂေါတမ မွဲဟာန်ကေုာံခမဳ သွက်တ္ၚဲယးတေံ ဩဝ်ဒုၚ်တဲပိဏ္ဍပါတ် အဲဍိက်ညိ ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲရ။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ နမဒၟံၚ်ထောံသ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ဂှ် ဒုၚ်ကေတ်တုဲရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ရသိကေဏိယ တီကေတ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ဒုၚ်တဲတုဲ ဒၠိုက်ကတဵုနူဒၞာဲတုဲ ပါဲစ္ဍးအာရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံကဵုဂလာန်ဓရ်တုဲမ္ဂး “ယွံခမဳတအ် ကဵုအခေါၚ် ဍာ်ပၠာဲဂမၠိုၚ်ဒ္စာံသာ် မတွံဂး ဍာ်ပၠာဲသတ်ကြုက် ဍာ်ပၠာဲသတ်ကြေၚ် ဍာ်ပၠာဲသတ်ဗြာတ် ဂြိုပ် ဍာ်ပၠာဲသတ်ဗြာတ်ကွာန် ဍာ်ပၠာဲသတ်မုဒြာတ် ဍာ်ပၠာ်လွာလကိုန် ဍာ်ပၠာဲသတ်ထၞထဝ်ရ။
ယွံခမဳတအ် ဝေၚ်ကၠေံ ဍာ်သတ်သြောံတုဲ ကဵုအခေါၚ် ဍာ်သတ်အလုံအိုတ်သီုရ၊ ယွံခမဳတအ် ဝေၚ်ကၠေံ ဍာ်တၞးသၞေဝ်ကလာၚ် (သၞေဝ်တောမ်သွ) တုဲ ကဵုအခေါၚ်အလုံအိုတ်သီုရ၊ ယွံခမဳတအ် ဝေၚ်ကၠေံ ဍာ်ကဴသတ်ဗၠတ်တုဲ ကဵုအခေါၚ် ဍာ်ကဴအလုံအိုတ်သီုရ၊ ယွံခမဳတအ် ကဵုအခေါၚ် ဍာ်က္ၜဴရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် အခိၚ်လောန်ၜက်အာဗ္တံဂှ် ရသိကေဏိယ ကဵုစဳရေၚ်တဴ အာဟာရဘောဇိုန်မပြဲပြဲ ပ္ဍဲဘာအဿမာပိုဒ်ဇကုတုဲ “ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ဒးအခိၚ်ရ၊ ပဠေဝ်လဝ် ပိဏ္ဍပါတ်တုဲရ” ရဴဝွံ ကဵုဂရၚ်ပတီ အခိၚ်ကဵုပိုန် ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ပ္ဍဲအခိၚ်ဖလာၚ်ယး ဗိုက်ပဠေဝ်သ္ၚာတုဲ သီုမထ္ၜဂိုၚ်ရပ်ကေတ်ဗဗေၚ်သ္ၚာ မွဲဟာန်ကေုာံခမဳသၚ် က္ညပြာပ်အာဘာအဿမာပိုဒ် ရသိကေဏိယတုဲ ဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲသၞာမလပ်ပညပ်လဝ်ဂှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ရသိကေဏိယဂှ် အလဵုဇကု ကၠောန်ၜိုတ်တရိုပ်ဖာပ်ဗ္စ ခမဳသၚ် မၞုံပဓာန်ဍေံကျာ်တြဲ နကဵုစၞအာဟာရဘောဇိုန်မပြဲပြဲ စဵုကဵုတရိုပ်ကဵုစိုတ် စဵုကဵုဒးဆေဝ်တာပဒေါံကၠေံတုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်ရသိကေဏိယ တီကေတ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုပိုန်တုဲ ပါဲကၠေံတဲ နူဗဗေၚ်တုဲဂှ် ဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဌာန်မဗဗွဲရ။ ရသိကေဏိယ မဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဌာန်မဗဗွဲဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ သ္ပအနုမောဒနာ နကဵုဂါထာဂမၠိုၚ်ဝွံရ-
“ပွမပူဇဴယဇ်ဂမၠိုၚ် မၞုံကဵုပွမပူဇဴပၟတ်ဟေၚ် အာဂတအိုတ်ရ၊ ဆန် မၞုံယၟုသာဝိတ္တိဂှ် ဒှ်တမ်ကိုပ်ကၠာ ပြကိုဟ်ဆန်ရ၊ သၟိၚ်ဂှ် ဒှ်သၟိၚ်သကိုပ်သက မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ရ၊ မှာသၟိဒ်ဂှ် ဒှ်ဇၞော်သကိုပ်သပ ၜဳဂမၠိုၚ်ရ။
ဂိတုဂှ် ဒှ်ဇၞော်သကိုပ်သပ နက္ချတ်ဂမၠိုၚ်ရ၊ တ္ၚဲဂှ် ဒှ်ဇၞော်သကိုပ်သက မပ္တံပၟတ်ကၠေၚ်သ္ဍဴမတ်မၞိက် မယးတၟးဂဵုလဟဵုဂမၠိုၚ်ရ၊ သၚ်ဂှ် ဗွဲစၟတ် ဒှ်ဟိုတ် (တသိုခ်ပိပြကာ) ဒဒက်တဴညးမပူဇဴ မၞုံပၟိက်ကဵုကုသိုလ်ဂမၠိုၚ်ရ” ရဴဝွံ (သ္ပအနုမောဒနာရ)။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ သ္ပအနုမောဒနာ ရသိကေဏိယ နကဵုဂါထာဂမၠိုၚ်ဝွံတုဲ ဒၠိုက်ကတဵုနူဒၞာဲ ပါဲစ္ဍးအာရ။
