၁၈၁။ ကဵုအခေါၚ်ဂေါရသ မသုန်သာ်
၂၉၉။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ဍုၚ်ဘဒ္ဒိယ ဗွဲမမိပ်လဟိၚ်တုဲမ္ဂး သီုဟွံဟီုလဴဗ္စကဵု မေဏ္ဍသေဌဳဂှ် က္ညဂ္ၚေၚ်အာဒေသစာရိတ် ဍုၚ်အၚ်္ဂုတ္တရာပ မွဲဟာန်ကေုာံခမဳဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ် ဗၞတ်လ္ၚီၜါကၠံမသုန်စှော်ရ။
မေဏ္ဍကသေဌဳဇၞော်ဂှ် “တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ က္ညဂ္ၚေၚ်အာဒေသစာရိတ် ဍုၚ်အၚ်္ဂုတ္တရာပ မွဲဟာန်ကေုာံခမဳသၚ်ဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ် ဗၞတ်လ္ၚီၜါကၠံမသုန်စှော်ရဂး” ရဴဝွံ သ္ဂောံမိၚ်ပရိုၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် မေဏ္ဍကသေဌဳဇၞော်ဂှ် “ယွံသကအ်တအ် ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ပတိုန် ၜဵုကီု ကၠေၚ်ကီု သ္ၚုကီု စၞစကီု မဂၠိုၚ်ဂၠၚ် ပ္ဍဲကွဳဂမၠိုၚ်တုဲ ဩဝ်ဗက်ကၠုၚ်အိုတ်ညိ၊ ဂိုၚ်ကေတ် ဂမာဂၠဴဂမၠိုၚ် လ္ၚီၜါကၠံမသုန်စှော်ကီု ဂၠဴၝောံဍာ်တှ်ဂမၠိုၚ် လ္ၚီၜါကၠံမသုန်စှော်ကီုတုဲ ပ္ဍဲဌာန်ညာတ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် ကြက်တရိုပ်ဖာပ်ဗ္စ နကဵုဍာ်တှ်တၟိအိုတ်ရ” ရဴဴဝွံ ဖအောဝ်စကာ ဍိက်ကေုာံသၟာကမၠောန်ဂမၠိုၚ်ရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် မေဏ္ဍကသေဌဳ ဗက်ဂတာပ်အာ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ပ္ဍဲအကြာဂၠံၚ်တရဴ တရဴဝါတ်ဂါတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် မေဏ္ဍကသေဌဳ ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ်တုဲမ္ဂး သီုမဂဇအ်မံၚ်ပ္ဍဲဒၞာဲမွဲဂှ် “ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မွဲဟာန်ကေုာံခမဳသၚ် သွက်ဂွံကဵုပိုန် တ္ၚဲယးတေံ ဩဝ်ဒုၚ်တဲပိဏ္ဍပါတ် အဲဍိက်ညိကျာ်” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီရ။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ နမမံၚ်ဒၟံၚ်သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ဂှ် ဒုၚ်ကေတ်တဲရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် မေဏ္ဍကသေဌဳ တီကေတ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ဒုၚ်တဲတုဲ ဒၠိုက်ကတဵုနူဒၞာဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ သ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴတုဲမ္ဂး ပါဲစ္ဍးအာရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဗ္တံဂှ် လောန်ၜက်အာတုဲ မေဏ္ဍကသေဌဳ ကဵုစဳရေၚ်တဴ အာဟာရဘောဇိုန်မပြဲပြဲတုဲ “ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ဒးအခိၚ်ရ၊ ပဠေဝ်လဝ် ပိဏ္ဍပါတ်တုဲရ” ရဴဝွံ ကဵုဂရၚ်ပတီ အခိၚ်ကဵုပိုန် ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ပ္ဍဲအခိၚ်ဖလာၚ်ဂယး ဗိုက်ပဠေဝ်သ္ၚာတုဲ သီုမထ္ၜဂိုၚ်ရပ်ကေတ်ဗဗေၚ်သ္ၚာတုဲ မွဲဟာန်ကေုာံခမဳသၚ် က္ညပြာပ်စဴအာ သ္ၚိမေဏ္ဍကသေဌဳတုဲ ဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲသၞာမလးပညပ်လဝ်ဂှ်ရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် မေဏ္ဍကသေဌဳဇၞော်ဂှ် “ယွံအမာံတအ် ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ဂိုၚ်ကေတ် ဂၠံၝောံမွဲမွဲတုဲမ္ဂး ဩတန်တဴ ပ္ဍဲဇရေၚ်ခမဳမွဲမွဲဇကုအိုတ်ညိ၊ တရိုပ်ဖာပ်ဗ္စ နကဵုဍာ်တှ်တၟိအိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဖအောဝ်စကာ ဂမာဂၠံၚ်ဂမၠိုၚ် လ္ၚီၜါကၠံမသုန်စှော်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် မေဏ္ဍသေဌဳ အလဵုလဵုဇကု ကၠောန်ၜိုတ်တဴ ခမဳသၚ် မၞုံပဓာန်ဍေံကျာ်တြဲ နကဵုစၞအာဟာရဘောဇိုန်မပြဲပြဲကီု နကဵုဍာ်တှ်တၟိကီု စဵုကဵုတရိုပ်စိုတ် စဵုကဵုဒးဆေဝ်တာကၠေံရ။
ခမဳဂမၠိုၚ် မၞုံကဵု ‘သံသယကုက္ကုစ္စ’ ပွမချပ်သၠေဟ်ပၟာ ရဴဝွံမ္ဂး ဟွံဂပ်ဝ်ဒှ်တုဲ ဟွံဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ဍာ်တှ်တၟိအိုတ်ရ။ ယွံခမဳတအ် ဩဝ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်ညိ၊ ဩဝ်သ္ပပြဘိုဂ်အိုတ်ညိ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် မေဏ္ဍကသေဌဳ အလဵုလဵုဇကု ကၠောန်ၜိုတ်တဴ ခမဳသၚ် မၞုံပဓာန်ဍေံကျာ်တြဲ နကဵုစၞအာဟာရဘောဇိုန်မပြဲပြဲကီု နကဵုဍာ်တှ်တၟိကီု စဵုကဵုတရိုပ်စိုတ် စဵုကဵုဒးဆေဝ်တာတုဲ ကျာ်တြဲ ကဵုပိုန်တုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်မပါဲထောံတဲ နူဗဗေၚ်တုဲဂှ် မေဏ္ဍကသေဌဳ ဂဇအ်မံၚ်မွဲဒၞာဲတုဲ “ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် တရဴဝါတ်ဂါတ်ဂမၠိုၚ် မဟွံမွဲကဵုဍာ် မဟွံမွဲကဵုစၞဂှ် နွံအိုတ်ရ၊ သီုဟွံမွဲကဵုဇွောံမ တၞဟ်နအာဂှ် ဇြိုၚ်သန်ရ၊ ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် အာတ်ပါန်အခေါၚ်ရ၊ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုအခေါၚ် ဇွောံမ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ညိ” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် နကဵုဂလာန်ဓရ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုမေဏ္ဍကသေဌဳ တီညာတ်ကေတ် (ဒတုဲဖဵု) ကဵုဒဂိုၚန်ဂိုၚ်ကေတ် (ဓရ်) (သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဓရ်) ကဵုသကေက်သကာ ကဵုမြဟ်မြာတုဲမ္ဂး ကတဵုနူဒၞာဲမဂဇအ်တုဲ က္ညစ္ဍးအာရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံကဵုဂလာန်ဓရ်တုဲမ္ဂး “ယွံခမဳတအ် ကဵုအခေါၚ် ရှ်သာဂၠဴမသုန်သာ် မတွံဂး ဍာ်တှ် ဍာ်တှ်ထၟတ် ဍာ်တက် ကၠေၚ်တၟိ ကၠေၚ်သွဟ်ရ။ ယွံခမဳတအ် တရဴဝါတ်ဂါတ်ဂမၠိုၚ် မဟွံမွဲကဵုဍာ် မဟွံမွဲကဵုစၞဂှ် နွံအိုတ်ရ၊ သီုဟွံမွဲကဵုဇွောံမ တၞဟ်နအာဂှ် ဇြိုၚ်သန်ရ၊ ယွံခမဳတအ် ကဵုအခေါၚ် တၞဟ်နဂၠာဲသ္ၚေဝ်ဇွောံမရ၊ ခမဳမၞုံပၟိက်ကဵုသ္ၚုဂှ် သ္ၚု၊ ခမဳမၞုံပၟိက်ကဵုၜဲမုဂ်ဂှ် ၜဲမုဂ်၊ ခမဳမၞုံပၟိက်ကဵုၜဲမးဂှ် ၜဲမး(ၜဲဇၞော်)၊ ခမဳမၞုံပၟိက်ကဵုၜဵုဂှ် ၜဵု၊ ခမဳမၞုံပၟိက်ကဵုတၚ်လာဲဂှ် တၚ်လာဲ၊ ခမဳမၞုံပၟိက်ကဵုကၠေၚ်ဂှ် ကၠေၚ်၊ ခမဳမၞုံပၟိက်ကဵုကၠေၚ်သွဟ်ဂှ် ကၠေၚ်သွဟ် (ကဵုအခေါၚ် တၞဟ်နဂၠာဲသ္ၚေဝ်ရ)။
ယွံခမဳတအ် မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် မၞုံကဵုဓရ်သဒ္ဓါ မၞုံကဵုပွမလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂှ် နွံအိုတ်ရ၊ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ‘နကဵုထဝ်သြန်ဝွံ ဩဝ်ကဵုဒါန် ဝတ္ထုမဂပ်ဝ် ကုတဳလပိုဉ်အိုတ်ညိ’ ရဴဝွံ အပ်ပြာပ်စွံလဝ် ထဝ်သြန် ပ္ဍဲတဲ ကပ္ပိယကာရဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ယွံခမဳတအ် နူကဵုပစ္စယ်မအပ်ပြာပ်လဝ်ဂှ် တၞဟ်နသာယျေန် ပစ္စယ်မဂပ်ဝ်ဂှ် ကဵုအခေါၚ်ရ၊ ယွံခမဳတအ် နဟိုတ်ပြယာဲမမိက်ကဵုမွဲမွဲ ဂပ်ဝ်သာယျေန်ထဝ်သြန်ရ၊ ဂပ်ဝ်ဂၠာဲသ္ၚေဝ် ရဴဝွံ အဲကျာ် ဟွံတွံဟေၚ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးရ။
