Krótka historia

Odkrycie w 2013 roku pierwszej w Polsce opuszczonej średniowiecznej wsi Goschwitz, którą wytyczono według innego niż znane w literaturze systemu miar, skłoniło nas do refleksji, że wbrew przyjętemu w literaturze sądowi, na Śląsku mogły funkcjonować więcej niż dwie wielkości stopy, a wykorzystanie określonego systemu miar mogło zależeć od wielu czynników, takich jak czas lokacji miasta, prawo, na jakim je lokowano, wpływ macierzystego ośrodka, preferencje fundatora albo po prostu niedoskonałość przyrządów pomiarowych (np. różne długości sznura). 

Równolegle z zakładaniem miast, na Śląsku trwała rewolucja ruralistyczna. Zakładano nowe wsie, a część istniejących osad przenoszono na nowe prawo, co mogło się wiązać z regulacją ich układu. Na niżu powstały wsie niwowe, z regularnymi siedliskami, a na terenach górskich wsie łanów leśnych. Do tej pory sposób rozmierzenia tych wsi nie był przedmiotem szerzej zakrojonych badań. Wiadomo jednak, że w wielu przypadkach struktura siedlisk wsi oraz ich areał przetrwały bez większych zmian od okresu średniowiecza. 

Planujemy wykorzystać metody metrologiczne – analizy modułowej oraz cosine quantogram do studiów nad rozmierzeniem wybranych wsi średniowiecznych, aby sprawdzić, czy dają równie dobre efekty, jak w przypadku miast, chcemy opracować analizy typu case study dla wsi z kilku mikroregionów. Zastosowane metody metrologiczne zostaną skonfrontowane z wynikami badań archeologicznych, które miały miejsce w ostatnich dziesięcioleciach w przypadku miast oraz z badaniami, które zostaną podjęte na stanowisku Goschwitz, pierwszej w Polsce w pełni zachowanej średniowiecznej wsi oraz zanikłej wsi Zulzendorf, zniszczonej w XVII w. Liczymy, że badania pozwolą nam odpowiedzieć na wiele pytań dotyczących tego, jak wyglądało życie na wsi na średniowiecznym i wczesnonowożytnym Śląsku m.in., jak wyglądały domy na wsi, jak zagospodarowano teren zagrody, co uprawiano i hodowano, jakich przedmiotów używano itp. Z punktu widzenia projektu najważniejsze będzie pytanie o sposób rozmierzenia siedliska wsi oraz jej pól uprawnych, a także w jakim ulegało przemianom. Liczymy też, że uda się ustalić czas i przyczyny zaniku wsi Goschwitz i Zulzendorf. 

W projekcie wykorzystany będzie szeroki wachlarz metod, od tradycyjnych związanych z warsztatem historyka, po nowoczesne rozwiązania, takie jak analizy źródeł kartograficznych w środowisku GIS, wykorzystane zostaną także dane z lotniczego skanowania laserowego (Lidar) i skanowania naziemnego. Badania archeologiczne wspierane będą przez metody geofizyczne (magnetometr) i geochemiczne oraz analizy specjalistyczne (dendrochronologia), wszystko po to, aby uzyskać jak największą ilość informacji.