มีหญิงสาวคนหนึ่งรูปร่างหน้าตาเหมือนม้าคนทั่วไปเรียกนางแก้วหน้าม้านั่งอาศัยอยู่นอกเมือง ทำไร่ทำนา เหมือนคนทั่วไป ครั้งหนึ่งเท้าปิ่นทองลูกชายเจ้าเมืองได้ทำพิธีปล่อยว่าวเลือกคู่ คือเขียนจดหมายและที่อยู่ติดอยู่บนว่าวแล้วปล่อยขึ้นไป ถ้าว่าวขาดไปตกที่ใดและมีใครเก็บได้ ถ้าเป็นหญิงสาวจะเอามาเป็นภรรยา แต่ถ้าเป็นคนแก่หรือเด็กผู้ชายก็จะให้สิ่งของมีค่าเป็นเครื่องตอบแทน ว่าวของพระปิ่นทองไปตกที่บ้านนางแก้วหน้าม้าและนางเก็บได้เท้าปิ่นทองก็นำเสนาอำมาตย์ติดตามออกไปขอเอาว่าคืนเพราะเท้าปิ่นทองไม่รักนาง เพราะนางไม่สวยแต่นางไม่ยอมให้เท้าปิ่นทองจึงรับนางเข้าไปในเมือง แต่ไม่ยอมนางฉันสามีภรรยาทั่วไปและทุกคนในเมืองก็พากันเกลียดชังนาง

ต่อมาเขาปิ่นทองและเสนาอำมาตย์จึงแจ้งจะให้นางหนีออกจากเมืองและตายไปเสีย จึงให้นางไปเอายาในป่า นางแก้วหน้าม้าก็ได้ไปเอามาได้อยู่มาอีกก็แกล้งหาเห็ดต่างๆแต่ก็ทำอะไรนางไม่ได้จึงส่งเท้าปิ่นทองไปอยู่เมืองอื่น เพื่อให้แต่งงานกับคนอื่นก่อนไปเท้าปิ่นทองสั่งหนังแก้วหน้าม้าว่าในตอนที่เท้าไม่อยู่นี้ให้นางมีลูกให้ได้แล้วก็ลงเรือเดินทางไปนางแก้วหน้าม้าจึงไปดักรอข้างทาง แล้วถอดหน้าม้าออกเป็นหญิงที่สวยงามมากเท้าปิ่นทองมาพบเข้าจำไม่ได้จึงอยู่กับนางหลายวันจึงเดินทางต่อไปส่วนนางแก้วหน้าม้าก็กลับมาอยู่ที่เมืองเดิมกล่าวถึงพระปิ่นทอง เมื่อไปอยู่เมืองอื่นนั้นก็ได้มีลูกกับหญิงสาวเมืองนั้นเป็นภรรยาต่อมาที่ถึงบ้านเลยตัวเองจึงได้เดินทางกลับแต่ก็พบยักษ์ เข้าจึงรบกับเท้าปิ่นทองพระปิ่นทองทำท่าจะแพ้พอดีนางแก้วหน้าม้ารู้ว่าเท้าปิ่นทองผัวของนางกำลังตกอยู่ในอันตราย จึงปลอมเป็นชายมาช่วยจนชนะแล้วจึงรีบกับข้าวเมืองพระปิ่นทองมาถึงเมืองแล้วยังเกลียดชังเหมือนเดิมยิ่งรู้ว่านางตั้งท้องกล่าวหาว่านางมีชู้แม้ว่านางจะเล่าเรื่องให้ฟังแต่ก็ไม่รับเพราะไม่เชื่อว่าจะเป็นไปได้

อยู่ต่อมาก็มีนางยักษ์เมืองหนึ่งยกทัพมารบ ท้าวปิ่นทองออกไปรบแพ้ยักษ์กับเข้ามาในเมืองมาหาคนที่เก่งกล้าสามารถออกไปรบ ไม่มีใครอาสาไปรบ นางแก้วหน้าม้าจึงอาสาออกไปรบและนางก็รบจนชนะทุกคนจึงยอมรับนาง ยิ่งเมื่อนางถอดหน้าม้าออกเป็นหญิงสาวที่สวยงามพระปิ่นทองจึงรับนางเป็นมเหสีครองเรือนเมืองสืบต่อไป

ที่มา : กรมศิลปากร 2531 :44

คำชี้แจง

ให้นักเรียนเลือกความหมายของคำทางด้านขวามือใส่ลงในช่องว่างหน้าข้อความด้านซ้ายมือให้สัมพันธ์กัน

………… 1.ว่าว ก. รังเกียจมาก, ไม่ชอบจนรู้สึกไม่อยากพบเห็น

………… 2.แพ้ ข. เครื่องเล่นต่าง ๆ มีไม้เป็นโครงปิดทับด้วย กระดาษ มีสายเชือกชัก ให้ลอยในอากาศ

………… 3.ภรรยา ค. เมีย

………… 4.เกลียด ง. สู้ไม่ได้ ตรงกันข้ามกับคำว่า ชนะ

………… 5.อันตราย จ.เหตุที่ทำให้ถึงแก่ความตาย

ช. อยากได้ผลประโยชน์

คำชี้แจง ให้นักเรียนเรียงลำดับเหตุการณ์ก่อนหลังจากเรื่องที่อ่าน โดยใส่ตัวอักษรลงในช่องว่าง

๑) .................................... ๒) ......................................... ๓) ............................................. ๔) ........................................... ๕) ...........................................

ก นางแก้วหน้าม้ารู้ว่าเท้าปิ่นทองผัวของนางกำลังตกอยู่ในอันตรายจึงปลอมเป็นชายมากช่วยจนชนะ

ข มีหญิงสาวคนหนึ่งรูปร่างหน้าตาเหมือนม้าคนทั่วไปเรียกนางแก้วหน้าม้านั่งอาศัยอยู่เมืองนอกทำไร่ทำนาเหมือนคนทั่วไป

ค ต่อมาเขาปิ่นทองและเสนาอำมาตย์ จึงแจ้งจะให้นางหนีออกจากเมืองและตายไปเสียจึงให้นางไปเอายาในป่า

ง ถ้าว่าวขาดไปตกที่ใดและมีใครเก็บได้ ถ้าเป็นหญิงสาวจะเอามาเป็นภรรยา แต่ถ้าเป็นคนแก่หรือเด็กผู้ชายก็จะให้สิ่งของมีค่าเป็นเครื่องตอบแทน

จ เมื่อนางถอดหน้าม้าออกเป็นหญิงสาวที่สวยงามพระปิ่นทองจึงรับนางเป็นมเหสีครองเรือนเมืองสืบต่อไป

คำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกคำที่กำหนดให้เติมลงในช่องว่างให้ถูกต้อง

๑. นางแก้วหน้าม้ามีอาชีพ ……………………………………………………………

( ทอผ้า ทำไร่-ทำนา เลี้ยงสัตว์ )

๒. ท้าวปิ่นทองทำพิธีเลือกคู่ครองโดยวิธี ……………………………………………..

( ปล่อยว่าว ปล่อยนก ปล่อยปลา )

๓. สาเหตุที่ทำให้พระปิ่นทองนั้นเกลียดนางแก้วหน้าม้าเพราะ……………………….

( ไม่สวย ไม่รวย ไม่ขยันทำมาหากิน )

๔. พระปิ่นทองออกรบแพ้พ่ายให้แก่………………………………………………….

( พญานาค เจ้าเมืองอื่น ยักษ์ )

๕. การเล่นว่าวในภาคอีสานนิยมเล่นกันในฤดูใด….………………………………….

( ฤดูร้อน ฤดูฝน ฤดูหนาว )

คำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกคำตอบให้สัมพันธ์กับคำถามต่อไปนี้

๑. มีหญิงสาวคนหนึ่งรูปร่างหน้าตาเหมือนม้าคนทั่วไปเรียก ………….. นั่งอาศัยอยู่เมืองนอก ทำไร่ทำนาเหมือนคนทั่วไป ครั้งหนึ่งเท้าปิ่นทองลูกชายเจ้าเมืองได้ทำพิธีปล่อยว่าวเพื่อเลือก ……….. โดยวิธีที่เลือกนั้นคือ…………..และที่อยู่ติดอยู่บนว่าวแล้วปล่อยขึ้นไป

( หน้าม้า – นางแก้วหน้าม้า – แม่แก้วหน้าม้า , เลือกคู่ครอง เลือกหญิงสาว - เลือกน้องสาว ,

เขียนจดหมาย - เขียนโน้ตใส่กระดาษ )

๒. ต่อมาพระปิ่นทองและเสนาอำมาตย์ จึงแกล้งจะให้นางหนีออกจาก………. และตายไปเสีย จึงให้นางไปเอายาใน................ นางแก้วหน้าม้าก็ได้ไปเอามาได้

( จากห้องนอน - จากเมือง - จากถ้ำ , ในน้ำ – ในป่า - ในกระท่อม )

๓. กล่าวถึงพระปิ่นทองเมื่อไปอยู่เมืองอื่นนั้นก็ได้มีลูกกับหญิงสาวเมืองนั้นเป็นภรรยาต่อมาที่ถึงบ้านเลยตัวเองจึงได้เดินทางกลับแต่ก็พบ……………

( ยักษ์-เจ้าเมืองอื่น-นาค )

๔. นางแก้วหน้าม้ารู้ว่าเท้าปิ่นทองผัวของนางกำลังตกอยู่ในอันตรายจึงปลอมเป็น………มาช่วยจนชนะแล้วจึงรีบกับเข้าเมืองพระปิ่นทองมาถึงเมืองแล้วยังมีความ ………….เหมือนเดิมยิ่งรู้ว่านางตั้งท้องกล่าวหาว่านางมีชู้

(นายพราน -ชายหนุ่ม – ทหาร , รัก - เกลียดชัง -เอ็นดู )

๕. ท้าวปิ่นทองออกไปรบแพ้ยักษ์กับเข้ามาในเมืองมาหาคนที่เก่งกล้าสามารถออกไปรบ ไม่มีใครอาสาไปรบ ……… จึงอาสาออกไปรบและก็รบจนชนะทุกคนจึงยอมรับ

( นางแก้วหน้าม้า -ทหาร - เสนาอำมาตย์)

คำชี้แจง ให้นักเรียนตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง

๑. ตัวละครในเรื่อง มีใครบ้าง

…………………………………………………………………………………………………………………………

๒. สถานที่

………………………………………………………………………………..………………………………..……

๓. เหตุการณ์ที่ ๑

………………………………………………………………………………..………………………………..………

๔. เหตการณ์ที่ ๓

………………………………………………………………………………..………………………………..………

๕. ผลสุดท้ายของเรื่อง

………………………………………………………………………………..………………………………..………

๖. ข้อคิดที่ได้จากเรื่อง

………………………………………………………………………………..………………………………..………

แบบฝึกที่ ๓.๑

๑ . ข

๒ . ง

๓ . ค

๔ . ก

๕ . จ

แบบฝึกที่ ๓.๒

๑ . ข

๒ . ง

๓ . ค

๔ . ก

๕ . จ

แบบฝึกที่ ๓.๓

๑. ทำไร่-ทำนา

๒. ปล่อยว่าว

๓. ไม่สวย

๔. ยักษ์

๕. ฤดูหนาว

แบบฝึกที่ ๓.๔

๑. นางแก้วหน้าม้า , เลือกคู่ครอง , เขียนจดหมาย

๒. จากเมือง , ในป่า

๓. ยักษ์

๔. ชายหนุ่ม , เกลียดชัง

๕. นางแก้วหน้าม้า

แบบฝึกที่ ๓.๕

๑. นางแก้วหน้าม้า , พระปิ่นทอง , เสนาอำมาตย์ , ยักษ์

๒. ในเมือง , ในป่า

๓. หญิงสาวคนหนึ่งรูปร่างหน้าตาเหมือนม้าคนทั่วไปเรียกนางแก้วหน้าม้านั่งอาศัยอยู่นอกเมือง ทำไร่ทำนาเหมือนคนทั่วไป ครั้งหนึ่งเท้าปิ่นทองลูกชายเจ้าเมืองได้ทำพิธีปล่อยว่าวเลือกคู่ คือเขียนจดหมายและที่อยู่ติดอยู่บนว่าแล้วปล่อยขึ้นไป

๔. นางยักษ์ยกทัพมารบ ท้าวปิ่นทองออกไปรบแพ้ยักษ์กับเข้ามาในเมืองมาหาคนที่เก่งกล้าสามารถออกไปรบ ไม่มีใครอาสาไปรบ นางแก้วหน้าม้าจึงอาสาออกไปรบจนได้รับชัยชนะ

๕. นางถอดหน้าม้าออกเป็นหญิงสาวที่สวยงามพระปิ่นทองจึงรับนางเป็นมเหสีครองเรือนเมืองสืบต่อไป