ข้อมูลผู้ประเมิน

ข้าพเจ้าขอแสดงเจตจำนงในการจัดทำข้อตกลงในการพัฒนางานตำแหน่งครู วิทยฐานะครูชำนาญการพิเศษ 

ซึ่งเป็นตำแหน่งและวิทยฐานะที่ดำรงอยู่ในปัจจุบันกับผู้อำนวยการสถานศึกษา ไว้ดังต่อไปนี้

ประเด็นท้าทาย เรื่อง การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้โดยใช้ B.R.I.T.E. model เพื่อส่งเสริมความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ เรื่อง สมบัติของสารในภูมิปัญญาท้องถิ่น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

1. สภาพปัญหาการจัดการเรียนรู้และคุณภาพการเรียนรู้ของผู้เรียน
การจัดการศึกษาในยุคปัจจุบันมุ่งเน้นการพัฒนาผู้เรียนให้มีทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 ซึ่งประกอบด้วยทักษะการเรียนรู้และนวัตกรรม ทักษะด้านสารสนเทศ สื่อ และเทคโนโลยี และทักษะชีวิตและอาชีพ (วิจารณ์ พานิช, 2555) โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญในการพัฒนาประเทศและการแข่งขันในระดับนานาชาติ การจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์จึงต้องมุ่งส่งเสริมให้ผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจในหลักการทางวิทยาศาสตร์ มีทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และสามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในการแก้ปัญหาและพัฒนานวัตกรรมได้ (สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, 2560)

          การทำโครงงานวิทยาศาสตร์เป็นกิจกรรมการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพในการพัฒนาทักษะทางวิทยาศาสตร์และการคิดขั้นสูงของผู้เรียน โดยเป็นการเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้ศึกษาค้นคว้า สำรวจตรวจสอบ และปฏิบัติด้วยตนเองตามความสนใจ ความถนัด และความสามารถ อันจะนำไปสู่การค้นพบความรู้หรือสิ่งประดิษฐ์ใหม่ๆ (สุวิทย์ มูลคำ และอรทัย มูลคำ, 2553) นอกจากนี้ การทำโครงงานวิทยาศาสตร์ยังช่วยพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์ การคิดสร้างสรรค์ การแก้ปัญหา และการทำงานร่วมกับผู้อื่น ซึ่งเป็นทักษะที่จำเป็นในศตวรรษที่ 21 (ทิศนา แขมมณี, 2560)

  อย่างไรก็ตาม จากการศึกษาสภาพปัญหาการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ในระดับมัธยมศึกษาตอนต้น พบว่า นักเรียนส่วนใหญ่ยังขาดความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ โดยมีปัญหาในการกำหนดหัวข้อโครงงาน การตั้งสมมติฐาน การออกแบบการทดลอง การเก็บรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล รวมถึงการนำเสนอผลงาน (สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 2562) นอกจากนี้ ยังพบว่านักเรียนมักขาดแรงจูงใจในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ เนื่องจากเห็นว่าเป็นเรื่องยากและไม่เห็นความเชื่อมโยงกับชีวิตจริง (วรรณทิพา รอดแรงค้า, 2558)

       การบูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นเข้ากับการเรียนรู้วิทยาศาสตร์เป็นแนวทางหนึ่งที่สามารถช่วยแก้ปัญหาดังกล่าวได้ โดยเป็นการเชื่อมโยงความรู้ทางวิทยาศาสตร์กับบริบทในชีวิตจริงของผู้เรียน ทำให้การเรียนรู้มีความหมายและน่าสนใจมากขึ้น (สมเกียรติ พรพิสุทธิมาศ, 2556) การนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์จะช่วยให้นักเรียนเห็นคุณค่าของวิทยาศาสตร์และภูมิปัญญาท้องถิ่น สามารถประยุกต์ใช้ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ในการอธิบายและพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่น อันจะนำไปสู่การอนุรักษ์และพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่นอย่างยั่งยืน (ประสาท เนืองเฉลิม, 2557)

         การจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ที่บูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นจำเป็นต้องอาศัยรูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพสามารถพัฒนาทักษะการคิดขั้นสูงและกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ของผู้เรียนได้ รูปแบบการจัดการเรียนรู้ B.R.I.T.E. (Brainstorm and Build objectives, Research and Rationalize data, Innovate and Illustrate solutions, Think critically and Transform understanding, Evaluate and Extend learning) เป็นแนวคิดใหม่ที่พัฒนาขึ้นโดยบูรณาการแนวคิดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) การเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem-based Learning) และการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ (Inquiry-based Learning) เข้าด้วยกัน (Smith & Johnson, 2022)

      รูปแบบการจัดการเรียนรู้ B.R.I.T.E. มีลักษณะเด่นในการส่งเสริมการคิดวิเคราะห์ การคิดสร้างสรรค์ และการแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ ซึ่งสอดคล้องกับทักษะที่จำเป็นในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ (Brown et al., 2023) นอกจากนี้ ยังเน้นการเชื่อมโยงความรู้กับบริบทจริง ซึ่งเอื้อต่อการบูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นเข้ากับการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (Wilson & Lee, 2022) อย่างไรก็ตาม ยังไม่มีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับการนำรูปแบบ B.R.I.T.E. มาใช้ในการส่งเสริมความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ที่บูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นสำหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้นในประเทศไทย

         จากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง พบว่า การจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ในระดับมัธยมศึกษาปีที่ 2 เป็นช่วงที่สำคัญในการพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดขั้นสูงของผู้เรียน เนื่องจากเป็นช่วงที่ผู้เรียนเริ่มมีพัฒนาการทางความคิดในระดับนามธรรมมากขึ้น (Piaget, 1964) และเป็นช่วงที่เหมาะสมในการปลูกฝังเจตคติที่ดีต่อวิทยาศาสตร์และการทำโครงงาน (สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, 2560) นอกจากนี้ เนื้อหาเรื่องสมบัติของสารในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 มีความเชื่อมโยงกับภูมิปัญญาท้องถิ่นหลายด้าน เช่น การใช้สมุนไพร การย้อมผ้า การถนอมอาหาร ซึ่งสามารถนำมาบูรณาการในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ได้อย่างน่าสนใจ (กระทรวงศึกษาธิการ, 2560)

                 ด้วยเหตุนี้ ผู้วิจัยจึงสนใจที่จะพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้โดยใช้ B.R.I.T.E. model เพื่อส่งเสริมความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์เรื่องสมบัติของสารในภูมิปัญญาท้องถิ่นสำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โดยมุ่งหวังว่าผลการวิจัยจะเป็นแนวทางในการพัฒนาการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ที่ส่งเสริมการทำโครงงานและการบูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่น อันจะนำไปสู่การพัฒนาทักษะทางวิทยาศาสตร์ การคิดขั้นสูง และการเห็นคุณค่าของภูมิปัญญาท้องถิ่นของผู้เรียนต่อไป

2. วิธีการดำเนินการให้บรรลุผล
เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา

เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาในครั้งนี้เป็นเครื่องมือที่ผู้ศึกษาสร้างขึ้น ประกอบด้วย

1) เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล

1.1 แบบสอบถามสภาพปัญหาและความต้องการในการพัฒนาความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับ

นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

                 1.2 แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างสำหรับครูผู้สอนวิทยาศาสตร์ เกี่ยวกับสภาพปัญหาและแนวทางการพัฒนาความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์

                 1.3 แบบประเมินความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์เรื่องสมบัติของสารในภูมิปัญญาท้องถิ่น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

                 1.4 แบบทดสอบวัดความรู้เกี่ยวกับการทำโครงงานวิทยาศาสตร์และสมบัติของสารในภูมิปัญญาท้องถิ่น

                 1.5 แบบสังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้และการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ของนักเรียน

                 1.6 แบบประเมินผลงานโครงงานวิทยาศาสตร์ของนักเรียน

                 1.7 แบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการจัดการเรียนรู้โดยใช้รูปแบบที่พัฒนาขึ้น

                 1.8 แบบประเมินรูปแบบการจัดการเรียนรู้โดยผู้เชี่ยวชาญ

2) เครื่องมือที่ใช้ในการทดลอง

                 2.1 รูปแบบการจัดการเรียนรู้โดยใช้ B.R.I.T.E. model เพื่อส่งเสริมความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์เรื่องสมบัติของสารในภูมิปัญญาท้องถิ่น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ประกอบด้วย

                            - คู่มือการใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้

                            - แผนการจัดการเรียนรู้ตามรูปแบบ B.R.I.T.E. model จำนวน 16 แผน

                 2.2 สื่อและอุปกรณ์ประกอบการจัดการเรียนรู้ตามรูปแบบ B.R.I.T.E. model ได้แก่

                            - ใบความรู้เกี่ยวกับสมบัติของสารในภูมิปัญญาท้องถิ่น

                            - ใบกิจกรรมการเรียนรู้และการทำโครงงานวิทยาศาสตร์

                            - วัสดุ อุปกรณ์ และสารเคมีที่ใช้ในการทดลองและทำโครงงานวิทยาศาสตร์

                            - แหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่นที่เกี่ยวข้องกับสมบัติของสารในภูมิปัญญาท้องถิ่น

การดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูล

วางแผนการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้โดยใช้ B.R.I.T.E. model เพื่อส่งเสริมความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ เรื่อง สมบัติของสารในภูมิปัญญาท้องถิ่น ดังนี้

1)     ศึกษาความหมาย ขั้นตอนวิธีการทำโครงงานวิทยาศาสตร์

2)     วิเคราะห์หลักสูตรและเนื้อหาในสาระที่ 2 วิทยาศาสตร์กายภาพ มาตรฐาน ว 2.1

เพื่อพัฒนาคุณภาพผู้เรียน โดยนำนักเรียนไปศึกษาเรียนรู้ แหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่น เพื่อเชื่อมโยงกับเนื้อหาในหลักสูตร เรื่อง สมบัติของสาร

3)     กำหนดหัวข้อในการศึกษาให้ผู้เรียน ตามเนื้อหาที่กำหนด

4)     กำหนดเทคนิควิธีการสอนที่ใช้ คือ การใช้เทคนิค B.R.I.T.E. model ในการพัฒนาทักษะการเรียนรู้ของผู้เรียน เรื่อง สมบัติของสารกับภูมิปัญญาท้องถิ่น

  - จัดกิจกรรมการเรียนการสอน

- การสรุปผลและการเขียนรายงาน

1)     ครูนำผลการจัดกิจกรรมของผู้เรียนมาวิเคราะห์ปัจจัยที่เอื้อให้ประสบผลสำเร็จ  ปัญหา

อุปสรรค จุดที่ควรพัฒนา ข้อเสนอแนะพร้อมทั้งเขียนรายงานผลการจัดกิจกรรม

2)     เผยแพร่รูปแบบการจัดการเรียนรู้โดยใช้ B.R.I.T.E. model เพื่อส่งเสริมความสามารถในการ

ทำโครงงานวิทยาศาสตร์ เรื่อง สมบัติของสารในภูมิปัญญาท้องถิ่น ให้กับเพื่อนครูในโรงเรียนและต่างโรงเรียนตามช่องทางต่างๆ

3. ผลลัพธ์การพัฒนาที่คาดหวัง
3.1 เชิงปริมาณ

    ผู้เรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ร้อยละ 100 เมื่อได้รับการส่งเสริมความสามารถในการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ เรื่อง สมบัติของสารกับภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยใช้เทคนิค B.R.I.T.E. model ส่งผลให้ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เรื่อง สมบัติของสาร สูงขึ้น

3.2 เชิงคุณภาพ

    ผู้เรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 มีความรู้ ความเข้าใจในเนื้อหา เรื่อง สมบัติของสารกับภูมิปัญญาท้องถิ่น และสามารถนำความรู้ที่ได้รับไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน ในสถานการณ์ต่างๆ ที่เกี่ยวข้องได้