ประวัติจังหวัดเชียงใหม่

ประวัติศาสตร์ของจังหวัดเชียงใหม่มีความยาวนานและน่าสนใจ สามารถสรุปออกเป็นช่วงสำคัญต่างๆ ได้ดังนี้

สมัยก่อนสร้างเมืองเชียงใหม่ (ก่อน พ.ศ. 1839) ข้อมูลทางประวัติศาสตร์ในยุคนี้มีน้อย ส่วนใหญ่เป็นตำนานเล่าขานถึงอาณาจักรโบราณต่างๆ ที่เคยตั้งอยู่ในพื้นที่นี้

สมัยราชวงศ์มังรายปกครอง (พ.ศ. 1839 - 2101)

• พญามังราย ได้ทรงสร้างเมืองเชียงใหม่ขึ้นในปี พ.ศ. 1839 โดยมีชื่อว่า "นพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่" และสถาปนาเป็นราชธานีของอาณาจักรล้านนาไทย

• เมืองเชียงใหม่มีฐานะเป็นเมืองหลวงอิสระ ปกครองโดยกษัตริย์ในราชวงศ์มังรายเป็นระยะเวลาประมาณ 261 ปี

• ช่วงเวลาที่รุ่งเรืองที่สุดคือในสมัยของ พระเจ้าติโลกราช และ พระยาแก้ว (พระเมืองแก้ว) ซึ่งเป็นยุคทองของอาณาจักรล้านนาในด้านพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรม

สมัยตกเป็นเมืองขึ้นของพม่า (พ.ศ. 2101 - 2317)

• ในปี พ.ศ. 2101 เชียงใหม่ได้เสียเอกราชให้แก่กษัตริย์พม่า บุเรงนอง และตกอยู่ภายใต้การปกครองของพม่านานกว่า 200 ปี

• ในช่วงนี้มีการเปลี่ยนแปลงทางการปกครองและผู้ปกครองหลายครั้ง แต่ส่วนใหญ่ก็ยังคงอยู่ภายใต้อำนาจของพม่า

สมัยเป็นเมืองประเทศราชของไทย (พ.ศ. 2317 - 2476)

• ในสมัย สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ได้มีการทำสงครามขับไล่พม่าออกจากล้านนา

• พระยากาวิละ ได้รวบรวมกำลังและร่วมมือกับกองทัพสยามขับไล่พม่าออกจากเชียงใหม่ได้สำเร็จ

• หลังจากนั้น พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ได้สถาปนาพระยากาวิละเป็นเจ้าเมืองเชียงใหม่ในฐานะเมืองประเทศราชของไทย และเชื้อสายของพระยากาวิละหรือที่เรียกว่า "ตระกูลเจ้าเจ็ดตน" ได้ปกครองเมืองเชียงใหม่ ลำพูน และลำปางต่อมา

สมัยการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาลและจังหวัด (พ.ศ. 2476 - ปัจจุบัน)

• ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ได้มีการปฏิรูปการปกครองหัวเมืองประเทศราช โดยจัดตั้งการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาลขึ้น และได้ยกเลิกระบบเจ้าผู้ครองนคร

• เชียงใหม่ถูกปรับปรุงการปกครองและยกฐานะขึ้นเป็น "จังหวัด" ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2476 ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 7) และมีฐานะเป็นจังหวัดมาจนถึงปัจจุบัน