گرد و خبار چه اثر مخربی بر روی دستگاه کامپیوتر دارد

اثرات گرد و خاک برقطعات رایانه

آیا گرد و خاك و ذرات معلق در هوا كه به‌ مرور زمان روی قطعات رایانه می‌نشیند، تاثیری درعملكرد آنها دارد یا خیر؟ آیا می‌تواند موجب خرابی در قطعات کامپیوتر بشود؟

اگر پاسخ این سوالات مثبت باشد و گرد و خاك بتواند به قطعات رایانه شما صدمه بزند، چطور ‌باید مانع بروز این صدمات شد و چه نشانه‌هایی وجود دارد كه شما را از بروز مشكلات ناشی از آلودگی مطلع شوید؟ در نهایت نیز پس از اطلاع از وجود گرد و غبار روی قطعات چطور ‌باید نسبت به تمیز كردن و رفع این آلودگی‌ها اقدام كنید؟

اولین دشمن رایانه

یكی از مهم‌ترین نكات قابل توجه در عملكرد رایانه، پایین نگه‌داشتن دمای قطعات است. برای این کار از خنک کننده ها و یا به اصطلاح فن‌ها استفاده می شود و گرد و غبار به مرور زمان روی قطعات و فن‌ها انباشته می شود به همین دلیل گرد و غبار در درجه اول می‌تواند مانع عملكرد صحیح فن‌های خنك‌كننده وعایقی برای نگه داشتن حرارت داخل قطعات شود و به این ترتیب حرارت قطعات رایانه بیش از حد افزایش می‌یابد. افزایش حرارت نیز می‌تواند براحتی موجب خراب شدن و از كار افتادن قطعات سخت‌افزاری رایانه گردد. همچنین گرد و غبار می‌تواند با ایجاد تداخل اتصالات الكترونیكی روی اتصالات، و قطعات حساس سیستم نتایج غیرقابل پیش‌بینی‌ای را بوجود آورد.

چطور تمیز كنید؟

ساده‌ترین و بهترین راه برای پاكسازی قطعات رایانه از وجود گرد و غبار، استفاده از هوای فشرده یا اسپری‌ هواست. برای استفاده از این روش بهتر است ابتدا رایانه خود را به محوطه‌ای باز یا دارای سیستم تهویه مناسب منتقل كنید. در ادامه اگر رایانه شما رومیزی است، در كناری بدنه كیس (Case) را باز كنید و در صورتی كه قصد دارید لپ‌تاپتان را تمیز كنید، صفحه‌نمایش آن را رو به پایین قرار دهید و با استفاده از اسپری هوا یا هوای فشرده، همه فن‌ها، عایق‌ها، پورت‌ها و... را از وجود گرد و غبار پاك كنید.

همچنین شما می‌توانید از جاروبرقی برای تمیز كردن توده‌های بزرگ‌تر گرد و غبار استفاده كنید و حین انجام این كار با یك پارچه مرطوب (بدون چكه كردن آب) پره‌های فن و قطعات پلاستیكی را نیز تمیز كنید.

توجه: هنگام به‌كارگیری هوای فشرده یا جاروبرقی روی فن‌ها مراقب باشید فن نچرخد، زیرا فن در این شرایط ممكن است با سرعتی بیش از سرعت مجاز بچرخد؛ چون باعث می‌شود حركت فن را با مشكل مواجه سازد. همچنین هنگام استفاده از جاروبرقی روی قطعات و مدارهای بورد اصلی رایانه، مراقب اتصالات كوچك باشید تا از روی بورد اصلی جدا نشود.

گرد و غبار در درجه اول می‌تواند مانع عملكرد صحیح فن‌های خنك‌كننده و عایق‌های حرارتی می شود و به این ترتیب حرارت قطعات رایانه بیش از حد افزایش می‌یابد. افزایش حرارت نیز موجب خراب شدن و از كار افتادن قطعات سخت‌افزاری رایانه میشود. همچنین گرد و غبار می‌تواند با ایجاد تداخل اتصالات الكترونیكی روی پورت‌هاو دیگر اتصالات، نتایج غیرقابل پیش‌بینی را به‌وجود آورد

نشانه‌هایی از گرد و غبار

صدای ناهنجار فن از جمله صداهایی است كه از بسیاری از رایانه‌ها شنیده می‌شود. كاربران نیز با استفاده از روش‌های مختلف سعی در كاهش این صداها دارند و در مواردی نیز در انجام آن موفق می‌شوند! روغن‌كاری قسمت مركزی فن، زدن ضربه روی بدنه كیس! فوت كردن به داخل فن و زدودن گرد و غبار از روی آن برخی از این روش‌هاست كه از نظر كارشناسان، روش سوم بهترین روشی است كه ‌باید مورد استفاده قرار گیرد. پس یكی از مهم‌ترین نشانه‌هایی كه می‌توان برای تشخیص گرد و غبار روی قطعات به آن استناد كرد به صدا در آمدن فن است. اگر دقت كرده باشید فن در شرایط معمولی با سرعت مشخصی می‌چرخد و یكی دیگر از نشانه‌های وجود گرد و غبار نیز چرخش بسیار سریع فن در شرایط معمولی است. این افزایش سرعت به‌دلیل وجود گرد و غبار روی عایق‌ها و پره‌های فن است و از آنجا كه فن نمی‌تواند با چرخش معمولی دما را كاهش دهد، سرعت چرخش را افزایش می‌دهد. یكی از دیگر روش‌های تشخیص افزایش دمای قطعات نیز استفاده از نرم‌افزارهای نشان‌دهنده دمای پردازشگر مركزی است. به‌طور معمول، دمای پردازشگر مركزی در حالتی كه رایانه در حالت بیكار (idle) به‌سر می‌برد نباید بیش از 55 درجه سانتی‌گراد باشد و هرچه این دما كمتر باشد، بهتر است.

افزایش دمای هارد‌دیسك نیز از دیگر نشانه‌های وجود گرد و غبار است. دمای مناسب برای هارد‌دیسك بین 20 تا 55 درجه سانتی‌گراد است و یكی از عوامل افزایش این درجه حرارت می‌تواند گرد و غبار باشد!

پیشگیری و درمان

پیشگیری از بروز مشكلات ناشی از گرد و غبار بسیار آسان است. ساده‌ترین روش قرار دادن رایانه در محیط‌های عاری از گرد و غبار است. به‌عنوان مثال اگر قصد دارید رایانه را در یك كارگاه حفر تونل مورد استفاده قرار دهید بهتر است آن را در جایی قرار دهید كه از گرد و غبار دور باشد و حتی‌الامكان فضای كافی برای رد و بدل شدن هوا نیز در اطراف آن وجود داشته باشد. پس از قرار دادن رایانه در موقعیت مناسب، بررسی دوره‌ای و تمیز كردن قطعات نیز می‌تواند مانع بروز مشكلات بعدی بشود. هرچه بتوانید در بازه‌های زمانی كوتاه‌تری گرد و غبار قطعات را پاك كنید، عمر قطعاتی همچون فن‌ها نیز افزایش می‌یابد. گاهی اوقات بی‌توجهی به همین نكات كوچك ممكن است موجب صدمه دیدن قطعات رایانه بشود و در این شرایط نیز ابتدا پیشنهاد می‌كنیم گرد و غبار را از روی قطعه معیوب پاك كرده و مجدد آن را تست كنید. اگر با تست مجدد نیز نتیجه‌ای حاصل نشد تنها راه باقیمانده، تعویض یا تعمیر قطعه معیوب است.