Bài 2: EM BIẾT ƠN NGƯỜI CÓ CÔNG VỚI QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC

Giải Đạo đức lớp 5 Chân trời sáng tạo Bài 2: Em biết ơn người có công với quê hương, đất nước

Đạo đức lớp 5 trang 10 Khởi động

Câu hỏi (trang 10 SGK Đạo đức lớp 5): Nghe/hát bài hát Biết ơn chị Võ Thị Sáu (Nhạc và lời: Nguyễn Đức Toàn) và thực hiện yêu cầu:

- Chia sẻ những điều em biết về chị Võ Thị Sáu.

- Lòng biết ơn chị Võ Thị Sáu được thể hiện như thế nào qua bài hát trên?

Hướng dẫn:

- Lời bài hát Biết ơn chị Võ Thị Sáu (Nhạc và lời: Nguyễn Đức Toàn)

Mùa hoa lê-ki-ma nở, ở quê ta miền Đất Đỏ,

Thôn xóm vẫn nhắc tên người anh hùng,

Đã chết cho mùa hoa lê-ki-ma nở,

Đời mai sau còn nhắc nhở,

Sông núi đất nước ơn người anh hùng đã chết cho đời sau.

Người thiếu nữ ấy như mùa xuân,

Chị đã dâng cả cuộc đời,

Để chiến đấu với bao niềm tin,

Và chết vẫn không lùi bước.

Chị Sáu đã hy sinh rồi,

Giọng hát vẫn như còn vang dội,

Vào trái tim những người đang sống,

Giục đi lên không bao giờ lui.

Mùa hoa lê-ki-ma nở, mồ xanh vẫn còn nức nở,

Khi đất nước vẫn chia làm hai miền,

Đêm đến bao giờ sáng cho hoa kia nở,

Mùa xuân lan tràn xứ sở,

Tôi đến hát trước nấm mồ chôn sâu người nữ anh hùng.

- Những điều em biết về chị Võ Thị Sáu:

+ Chị Võ Thị Sáu là người mưu trí, nhanh lẹ và luôn hoàn thành nhiệm vụ được phân công.

+ Khi 14 tuổi, chị Sáu vừa làm nhiệm vụ mua hàng, vừa làm nhiệm vụ giao liên để nắm tình hình địch và làm mật hộ viên công an xung phong Đất Đỏ.

+ Chị là người chiến sĩ kiên cường, dũng cảm và trung thành.

+ …

- Qua bài hát cho thấy, tác giả đã nhắc đến chị Võ Thị Sáu với lòng biết ơn vô hạn thông qua từng hành động, từng việc làm của mình như: sông núi đất nước ơn người anh hùng; tôi đến hát trước nấm mồ chôn sâu người nữ anh hùng.

Đạo đức lớp 5 trang 10, 12 Kiến tạo tri thức mới

Câu hỏi 1 (trang 10 SGK Đạo đức lớp 5): Đọc cuộc trò chuyện sau và trả lời câu hỏi:

- Theo em, vì sao cần tổ chức các hoạt động kỉ niệm vào ngày 27 tháng 7?

- Em cần làm gì để thể hiện lòng biết ơn với những người có công với quê hương, đất nước?

Hướng dẫn:

- Theo em, cần tổ chức các hoạt động kỉ niệm vào ngày 27 tháng 7 vì đây là ngày thể hiện truyền thống "uống nước nhớ nguồn", lòng quý trọng của mỗi chúng ta đối với những chiến sĩ đã hi sinh vì nền độc lập, tự do và thống nhất cho tổ quốc.

- Để thể hiện lòng biết ơn với những người có công với quê hương, đất nước, em cần tích cực học tập, rèn luyện để trở thành người có ích cho đất nước.

Câu hỏi 2 (trang 12 SGK Đạo đức lớp 5): Quan sát tranh và thực hiện yêu cầu:

- Nêu lời nói, việc làm thể hiện lòng biết ơn những người có công với quê hương, đất nước của các bạn trong tranh.

- Kể thêm những lời nói, việc làm thể hiện lòng biết ơn những người có công với quê hương, đất nước.

Hướng dẫn:

- Những lời nói, việc làm thể hiện lòng biết ơn với những người có công với quê hương, đất nước của các bạn trong tranh là:

+ Việc làm 1: Các bạn trong bức tranh đã rất lễ phép với chị vận động viên bơi lội. Nhờ có chị đạt được nhiều Huy chương Vàng trong SEA Games mà đất nước chúng ta có thêm nhiều người tài giỏi và được nhiều nước bạn bè biết đến.

+ Việc làm 2: Các bạn trong tranh đang thắp hương, dâng hoa tưởng nhớ công lao của các vị anh hùng đã hi sinh quên mình để đất nước được độc lập, tự do.

+ Việc làm 4: Bạn nhỏ đang lấy nước hỗ trợ bác thương binh và giúp vệ sinh quét dọn nhà tình nghĩa.

+ Việc làm 6: Hai bạn nhỏ đang cùng nhau vẽ tranh, viết tư gửi các thầy cô giáo đang công tác ở đảo xa. Đây là cách để các bạn động viên, khích lệ, cổ vũ tinh thần của mọi người nơi đầu sóng ngọn gió, chịu khó khăn vất vả để mang con chữ đến với mọi người.

- Những lời nói, việc làm thể hiện lòng biết ơn với những người có công với quê hương, đất nước:

+ Cố gắng học tập, rèn luyện để trở thành người có ích cho gia đình, quê hương, đất nước.

+ Thăm hỏi, động viên, giúp đỡ các thương binh, liệt sĩ cũng như người thân của họ.

+ Chăm sóc, vệ sinh nghĩa trang liệt sĩ: phát quang cây cỏ, dọn vệ sinh, nhặt rác, lau bia tưởng niệm, thắp hương các phần mộ…

Giải Đạo đức lớp 5 trang 13

Đạo đức lớp 5 trang 13 Luyện tập

Luyện tập 1 (trang 13 SGK Đạo đức lớp 5): Nhận xét các ý kiến sau:

Hướng dẫn:

- Ý kiến 1: ý kiến này hoàn toàn đúng vì nói lời cảm ơn là một trong những biểu hiện lòng biết ơn đối với họ.

- Ý kiến 2: ý kiến này chưa đúng vì lòng biết ơn với người có công với quê hương, đất nước chúng ta có thể thể hiện mọi lúc, mọi nơi, mọi hoàn cảnh; lòng biết ơn không quy định cụ thể trong ngày nào.

- Ý kiến 3: ý kiến này hoàn toàn đúng vì khi là một công dân có ích, chúng ta sẽ giúp đất nước ngày càng phát triển.

- Ý kiến 4: ý kiến này chưa đúng vì quan tâm, giúp đỡ gia đình những người có công với quê hương, đất nước là trách nhiệm của mọi người, không phải của riêng cá nhân nào.

- Ý kiến 5: ý kiến này hoàn toàn đúng vì lòng biết ơn cần có thái độ chân thành, tôn trọng thì người nhận nó cũng sẽ cảm thấy an ủi, thoải mái.

- Ý kiến 6: ý kiến này chưa đúng vì thái độ, hành vi biết ơn những người có công với quê hương, đất nước là trách nhiệm của mọi người, không phải của riêng cá nhân nào.

Luyện tập 2 (trang 13 SGK Đạo đức lớp 5): Em đồng tình hay không đồng tình với lời nói, việc làm nào sau đây? Vì sao?

Hướng dẫn:

- Việc làm 1: Em không đồng tình. Vì giúp đỡ em nhỏ cùng trường là cách để thể hiện lòng biết ơn của mình với bố mẹ em nhỏ.

- Việc làm 2: Em đồng tình. Na giới thiệu với bạn nước ngoài mới đến sống cùng khu phố về một số nghệ nhân quê mình tức là Na đang thể hiện sự tự hào, lòng biết ơn của mình với các bác nghệ nhân đó.

- Việc làm 3: Em đồng tình. Bin tham gia tổ chức thăm hỏi các gia đình có công trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước là hành vi biết ơn với những người có công với quê hương, đất nước.

Giải Đạo đức lớp 5 trang 14

Luyện tập 3 (trang 14 SGK Đạo đức lớp 5): Xử lí tình huống

- Tình huống 1: Lan sống với mẹ vì bố đang công tác ở đảo xa. Na rủ các bạn trong lớp đến giúp đỡ, động viên gia đình Lan. Tuy nhiên, Bin lại không đồng tình vì cho rằng điều này không cần thiết,

Nếu là bạn của Bin, em sẽ làm gì?

- Tình huống 2: Nhân dịp sinh nhật Tin, bố tặng Tin quyển sách Anh hùng nhỏ tuổi đất Việt. Tin nói với Cốm: “Quyển sách này không hấp dẫn nên mình chưa đọc.

Nếu là Cốm, em sẽ làm gì?

- Tình huống 3: Nhân kỉ niệm ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam (22/12), nhà trường tổ chức buổi giao lưu với các cựu chiến binh. Trong lúc các bạn đang say sưa nghe kể chuyện lịch sử, Tin thì thầm với Bin: "Đấy toàn là chuyện của người lớn. Mình xem truyện tranh đi Bin!”

Nếu là Bin, em sẽ làm gì?

- Tình huống 4: Khối lớp 5 tổ chức một buổi hoạt động trải nghiệm tại đền thờ liệt sĩ địa phương. Trong lúc các bạn đang tích cực tham gia hoạt động thì Cốm lại rủ Na trốn ra ngoài chơi.

Nếu là Na, em sẽ làm gì?

Hướng dẫn:

- Tình huống 1: Nếu là bạn của Bin, em sẽ khuyên Bin và giải thích cho Bin hiểu rằng Bin nên cùng các bạn trong lớp đến giúp đỡ, động viên gia đình Lan vì đó là thể hiện lòng biết ơn của mọi người đến bố Lan - chịu khó khăn, vất vả đi công tác nơi đảo xa vì nhiệm vụ đất nước.

- Tình huống 2: Nếu là Cốm, em sẽ khuyên Tin nên đọc quyển sách đó để hiểu thêm về những người anh hùng nhỏ tuổi ở đất nước ta.

- Tình huống 3: Nếu là Bin, em sẽ khuyên Tin là Tin nên cất truyện tranh và chú ý lắng nghe, giao lưu với các cựu chiến binh.

- Tình huống 4: Nếu là Na, em sẽ khuyên Cốm không nên trốn ra ngoài chơi mà nên cùng mọi người tích cực tham gia hoạt động để thể hiện lòng biết ơn của mình với những người đã khuất vì hòa bình, độc lập dân tộc.

Giải Đạo đức lớp 5 trang 15

Đạo đức lớp 5 trang 15 Vận dụng

Vận dụng 1 (trang 15 SGK Đạo đức lớp 5): Đọc  thông tin và thực hiện yêu cầu:

- Sưu tầm hình ảnh và đóng góp của các Danh nhân văn hóa thế giới của Việt Nam.

- Chia sẻ với các bạn về những việc làm cụ thể để thể hiện lòng biết ơn các Danh nhân văn hóa thế giới của Việt Nam.

Hướng dẫn:

- Hình ảnh và các đóng góp của các Danh nhân văn hóa thế giới của Việt Nam:

+ Chu Văn An: đóng góp cho nền giáo dục nước nhà qua: quan niệm về đạo đức, uy tín, năng lực người thầy; nguyên tắc giáo dục; nội dung giáo dục; phương pháp giáo dục; biên soạn tài liệu dạy học.

+ Nguyễn Du: có nhiều đóng góp bất hủ cho văn học Việt Nam như: Truyện Kiều, Bắc hành tạp lục, Thanh Hiên thi tập…

+ Nguyễn Đình Chiểu: có nhiều đóng góp về tư tưởng sáng tác, quan niệm văn chương, thế giới nghệ thuật, hệ thống chủ đề, hình tượng văn học trung tâm, hệ thống thể loại và về cả ngôn ngữ học. 

+ Nguyễn Trãi: là người có những đóng góp to lớn trong việc hoạch định đường lối, chính sách, chiến lược, sách lược chống quân Minh xâm lược, giải phóng dân tộc.

+ Hồ Xuân Hương: có đóng góp to lớn cho nữ quyền, sự bình đẳng của phụ nữ và rất nhiều tài sản về thơ ca.

 + Hồ Chí Minh: Người ra đi tìm đường cứu nước và thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam; cùng với Đảng lãnh đạo giúp dân ta giành thắng lợi trong cách mạng tháng Tám, thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa và giành thắng lợi kháng chiến chống Pháp, đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội…

Vận dụng 2 (trang 15 SGK Đạo đức lớp 5): Viết một bức thư gửi các chiến sĩ nơi đảo xa nhân dịp kỉ niệm ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam (22/12).

Hướng dẫn:

......ngày ...tháng...năm.......

Hôm nay cháu viết thư này gửi đến các chú bộ đội lời chúc sức khỏe và tình cảm chân thành từ sâu trong mỗi trái tim học sinh, mong các chú thật khỏe mạnh để cầm chắc súng bảo vệ một phần máu thịt của quê hương, của đất nước. Theo chúng cháu được biết, hiện nay các chú đã rất vất vả và căng thẳng đối với việc của bộ đội nên làm là bảo vệ vùng biển đảo quê hương Tổ quốc chúng ta. Giữa chốn ngút ngàn trùng khơi, quanh năm vẫn chập chùng sóng vỗ to lớn ấy, chúng cháu biết các chú phải đương đầu với nhiều thử thách khó khăn: sự khắc nghiệt của khí hậu, sự thiếu thốn về vật chất tinh thần của mọi người, sự cô đơn buồn bã của các chú giữa đêm khuya vắng lặng… nhưng các chú cũng đừng buồn nhé! Rất nhiều và rất nhiều, vì chính cái lẽ đó chúng cháu rất cảm phục và ngưỡng mộ sự hy sinh thầm lặng của các chú bộ đội - những người con thiêng liêng của Tổ quốc. Từ sự cảm phục đó, từ nơi hậu phương đất liền của chúng cháu đã tổ chức rất nhiều hoạt động thiết thực để thi đua cùng các chú ngoài đảo xa như thi đua học tốt đạt nhiều điểm 10 tặng các chú đang bảo vệ đất nước. Ở các buổi chào cờ thì chúng cháu được nghe thầy cô giáo kể nhiều về ý nghĩa ngày 22-12 đó chính là ngày thành lập quân đội nhân dân Việt Nam, được tìm hiểu về nhân dân Việt Nam nói chung và của các chú nói riêng… Trường chúng cháu cũng đã phát động nhiều phong trào như: quyên góp ủng hộ vì Trường Sa, quyên góp mua máy radio, đàn guitar, viết thư cho các chú bộ đội ở Trường Sa… Và cháu cũng cố gắng đạt nhiều bông hoa điểm tốt để cho đất nước càng ngày càng tươi đẹp hơn. 

Các chú bộ đội ơi! Cháu chưa từng một lần được ra thăm đảo Trường Sa nhưng khi xem những hình ảnh trên tivi, báo, đài, cháu thấy rất ngưỡng mộ và thương các chú. Nhìn các chú vất vả, canh gác bảo vệ biên cương cháu thấy rất xúc động. Và các chú biết không, cháu cũng muốn sau này lớn lên sẽ được làm một người lính đảo như các chú đấy ạ. Cháu sẽ cố gắng rèn luyện, học tập để có được sức khỏe và kiến thức thật tốt rồi sau này góp công xây dựng và bảo vệ đất nước như các chú. À cháu quên mất, không biết ngoài đó các chú vẫn khỏe chứ ạ? Các chú nhớ giữ gìn sức khỏe các chú nhé. Nhân dịp 22/12 sắp đến, cháu muốn gửi những lời chúc tốt đẹp và ý nghĩa nhất đến với các chú. Chúc các chú luôn mạnh khỏe và hạnh phúc, luôn giữ chắc tay súng và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Cuối thư, cháu xin chúc các chú thật khỏe mạnh để giữ gìn biển đảo. Cháu hứa sẽ cố gắng chăm ngoan học giỏi để mai sau trở thành một người bộ đội xây dựng cho đất nước tươi đẹp hơn. Cháu ngoan của chú!

Người viết thư

(Kí, ghi rõ họ tên)

Vận dụng 3 (trang 15 SGK Đạo đức lớp 5): Nhắc nhở bạn bè thể hiện lòng biết ơn người có công với quê hương, đất nước.