Embedded Files
Wie als vreemdeling door de beide dorpskernen van Heelweg rijdt zal denken dat er altijd maar één school is geweest. En dat, gezien de bouwstijl, het onderwijs in Heelweg-West daar zo'n 100 jaar geleden is begonnen. Een begrijpelijke reactie, want er is maar heel weinig meer dat nog verwijst naar 1862, toen het echt is begonnen.
1848, mislukt
1848, mislukt
Op 14 december 1848 kreeg het gemeentebestuur een "request" dat ondertekend was door 22 inwoners van Heelweg. Voor onderwijs moesten de kinderen naar Varsseveld, voor velen een grote afstand. Men wilde graag dat er school zou worden gesticht "aan de dijk van Seesink naar de Scholte ten Zuiden van den Hillenkamp". De gemeente liet weten dat er geen geld was, een grote teleurstelling voor Heelweg.
1859, weer mislukt
1859, weer mislukt
De bevolking van Heelweg groeide. Daarom werd op 22 februari 1859 weer een verzoek ingediend, een school voor 120 leerlingen. Weer ging het mis. De gemeenteraad vond een school overbodig en er was geen geld. Maar wel werd in diezelfde Raadsvergadering besloten een school in Westendorp te bouwen. Het ongenoegen in Heelweg was groot.
Geen geld? Dan maar zelf doen
Geen geld? Dan maar zelf doen
In 1859 weer geen geld? Heelweg was het zat, dan doen we het zelf wel, zo werd gedacht en gedaan. De inwoners van Heelweg brachten 1.500 gulden bij elkaar en boden dat het gemeentebestuur aan. Tegen het rente van 4% en een aflossing van 100 gulden per jaar. Het gemeentebestuur kon er niet meer onderuit. In 1862 stond er een school, kosten 1.900 gulden.
Opening school in de krant
Opening school in de krant
Opvallend is dat er over de opening van de school in 1862 nauwelijks iets over in kranten uit die tijd is te vinden. Dit stukje is afkomstig uit de Zutphensche Courant van 17 mei 1862. Het is een ingezonden mededeling. Als het niet was ingezonden, was er misschien helemaal niets over in een krant gekomen. Zou het kunnen zijn dat men bij de gemeente niet zo blij was met de manier hoe de school tot stand was gekomen? En had men dat liever niet in de pers?
Meester Kobes, 44 dienstjaren
Meester Kobes, 44 dienstjaren
Slechts één reactie kwam er in 1861 op deze vacature. Laurens Derk Kobes, zoon van de Sinderense schoolmeester G.W. Kobes.
Hij slaagde voor zijn examen en werd benoemd. Maar hij werd tevens verplicht een kwekeling (onderwijzer in opleiding) aan te stellen voor een vergoeding van 40 gulden per jaar. En dat werd in mindering gebracht op zijn salaris.
In 1881 waren er zoveel leerlingen dat een tweede leerkracht kon worden benoemd, meester Ter Heege.
In 1906, na 44 jaar in Heelweg diende meester Kobes zijn ontslag in bij de gemeente. Helaas mocht hij maar anderhalf jaar genieten van zijn pensionering.
Een nieuw gebouw
Een nieuw gebouw
In 1913 werd er een nieuwe school gebouwd. Het plan was voor Kerst 1913 gereed. Het werd een paar maand later, misschien door personeelsgebrek. Op 5 februari 1914 was de opening.
Aaltensche Courant 27-08-1913
Aaltensche Courant, 7 feb 1914
Een schat gevonden!
Een schat gevonden!
Tijdens de bouw van de school werd in 1913 een bijzondere vondst gedaan.
Aaltensche Courant, 6 sept 1913
400 jaar oud
400 jaar oud
Graafschap-bode, 23 sept 1913
Aarden en aardig
Aarden en aardig
En met die vondst werd de bouw van de school in Heelweg plotseling landelijk nieuws.
Dat veel kranten het bericht van elkaar overnamen wordt hier duidelijk. Het "aarden kannetje" veranderde in sommige kranten in een "aardig kannetje".
75 en 100 jaar
75 en 100 jaar
In 1937 werd ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan deze foto gemaakt. De oudste leerlingen met de jongste leerlingen.
Bij het 100-jarig bestaan in 1962 kreeg de school een nieuwe naam.
Waarom twee scholen?
Waarom twee scholen?
In Nederland betaalt de staat niet alleen het openbaar onderwijs, maar ook het zogenaamde "bijzonder onderwijs". Onder bijzonder onderwijs vallen de scholen die werken op basis van een religieuze- of levensbeschouwelijke grondslag.
De invoering van die wet in 1920 had tot gevolg dat er veel nieuwe scholen werden gebouwd. In onze omgeving vooral veel protestantse scholen.
En zo ontstond in Heelweg-West, vanuit protestants Varsseveld, de prinses Juliana School.
De gevolgen voor de openbare scholen waren groot. Tegenwoordig is nog maar een derde van alle scholen openbaar.
Ook in Heelweg verloor de openbare school veel leerlingen. Nog lang konden de beide scholen naast elkaar blijven bestaan. Maar in 1994 moest als gevolg van de daling van het aantal leerlingen en veranderende wetgeving de openbare school in Heelweg-Oost haar deuren sluiten.
Herinneringen
Herinneringen
In 1994 verscheen dit boekje "Een herinnering aan de openbare school te Heelweg 1862 - 1994".
Een waardevolle samenvatting, met verhalen en foto's, over hoe het openbaar onderwijs in Heelweg is ontstaan en ook weer is verdwenen. Geschreven door meester Van Mourik.
Een stadse jongen in Heelweg en Varsseveld
Een stadse jongen in Heelweg en Varsseveld
Henk Wille (1926 - 2010) vertelt in zijn boek hoe hij in 1933 als jongetje van 7 jaar terecht kwam in Varsseveld en Heelweg. Zijn vader werd hoofdonderwijzer aan de openbare school in Heelweg-Oost. Een grote overgang voor het gezin, van Amersfoort naar Heelweg. Ook in het meisterhuus was er toen geen elektriciteit en stromend water. En daarom ging het gezin in Varsseveld wonen.
Het meistershuus, gebouwd in 1906.
Oude School en Buurtschapshuus
Oude School en Buurtschapshuus
Nadat in 1913 het nieuwe schoolgebouw was gerealiseerd werd het oude gebruikt als een soort voorloper van het huidige Buurtschapshuus. Dat blijkt uit kranten met aankondigingen en verslagen uit die tijd.
Graafschap-bode 1932
Graafschap-bode 29 jan 1937
Pas in een verslag van een raadsvergadering in 1953 is er sprake van een "buurtschapshuis" in Heelweg. En ook blijkt uit dat artikel dat het gaat om de omgebouwde oude school.
De voorkant van de school had oorspronkelijk negen ramen. Later zijn die vervangen door drie grote ramen. De foto van de drie ramen en met ook een stukje van het Buurtschaphuus zal van na 1962 zijn. De naam Prinses Irene school staat namelijk al op de muur.
De kapel op de Heelweg
De kapel op de Heelweg
Naast de nieuwe- en oude school stond vroeger een tijdlang nog een derde gebouw. Dat er op Sinderen een eeuwenoude kapel staat, zullen ongetwijfeld veel mensen weten. Maar dat er ook een kapel op Heelweg is geweest, is nauwelijks bekend. Niet zo verwonderlijk, de kapel op Heelweg heeft er nog geen 30 jaar gestaan. In de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog is het gebouw verwoest en niet meer herbouwd.
Meer naar onderen op deze pagina een artikel uit 2004 over de geschiedenis van dit kerkgebouw. Een waardevol artikel met zeldzame foto's. Helaas is er maar heel weinig vastgelegd over het ontstaan en ondergang.
Uit de aankondiging van het 12,5 jarig jubileum in 1930 is af te leiden dat de opening is geweest op 1 december 1917.
Graafschap-bode, 30 mei 1930
De Graafschapper, 20 april 1917
Het was een kerkgebouw van de vereniging Maranatha. Maar werd vooral de kapel genoemd. Dat blijkt als we het gebouw in de krant tegenkomen. Onderstaand daarvan een paar voorbeelden.
Al in 1919 is er sprake van een kapel.
Geen foto's, maar wel een schets.
Geen foto's, maar wel een schets.
De twee foto's in het artikel zijn bijzonder. Voor zover nu bekend zijn dit de enige twee foto's van de kapel.
Wel is er een tekening, maar pas op, daar hoort een toelichting bij.
In juli 2025 zijn bouwtekeningen van de kapel op Facebook geplaatst. Met AI (kunstmatige intelligentie) lukte het mij om in enkele minuten deze schets te maken.
Zo gaat dat tegenwoordig!
In mei 1917 werd een bouwaanvraag in gediend voor "een Zondagschool gebouwtje te Heelweg". Lengte 15 meter en 8 meter breed.
Page updated
Google Sites
Report abuse