Mijn interesse hiervoor kwam doordat ik een zonnewijzer gemaakt had bestaande uit twee rijwiel velgen (zie foto).
In Nederland bestaat de Zonnewijzerkring met een informatieve cursus voor iedereen. Ik schrijf daarvoor nu en dan een stukje.:
Leespost: de zonnewijzer op Rolduc in Zon&Tijd 20023.1 (nr. 144)
Chinese Zonnewijzers in Genua in Zon&Tijd 2023.3 (nr. 146)
Blueprint of the Sky, installatie in Keulen. Z&T2024.1 (nr. 148)
De Romeinse zonnewijzer in Bonn in Zon&Tijd 2024.2 (nr. 149)
Een Zonnewijzer van Fietsvelgen in Zon&Tijd 2024.4 (nr, 151)
Een foute Zonnewijzer, gebruik van metadata in Zon&Tijd 2024.4 (nr.151)
Voetocht in Rome in Zon& Tijd 2025.1 p.24
De zonnewijzers op het Collegio Romano in Rome in Zon& Tijd 2025.1 p.26
Andere notities
Naar aanleiding van de cursus schreef ik een paar notities die misschien helpen eental aspecten in de cursus te verduidelijken.
Een daarvan is de "tijdsvereffening" of de analemma, op deze pagina.
De aarde gaat in een Kepler baan om de zon (hier gegeven door de rode punten), daardoor zijn de tijd van een zonnewijzer en een normale klok niet gelijk. Hier kun je zien hoeveel dat is in stappen van ongeveer 2 weken. De hoek tussen de rode wijzer en de zwarte geeft ook het verschil in tijd. Twee punten liggen dan een uur uit elkaar. (de excentriciteit in het plaatje, ε = 0.2, vergroot het werkelijke effect, dat veel kleiner is voor de eigenlijke waarde ε = 0.0167 ).
De aarde draait om zijn as. Deze staat niet loodrecht op het baanvlak zon-aarde. Daardoor staat de zon niet altijd om 12 uur plaatselijke tijd op het hoogste punt. De zon (groen) elke dag om 12 uur gemeten volgt, over een jaar, een pad met een 8-vorm, de analemma. De horizontale afwijking van het midden geeft het tijdsverschil tussen zonnewijzer en klok. De verticale afwijking is de bekende variatie van de zon-hoogte gedurende de seizoenen.
We kijken naar het zuiden en meten door het hele jaar heen waar de zon staat om 12:00 uur lokale tijd, we zetten die metingen achterelkaar zodat er een filmpje onstaat die we hiernaast zien. De zon, het groene punt, lijkt op een baan om de aarde, het zwarte punt, te gaan, die baan wordt in rood aangeven. Ook de normaal, een lijn loodrecht op het baanvlak is in rood. Het baanvlak lijkt dus het hele jaar door te veranderen, doordat we van een stilstaande aarde aannemen. We zien in het filmpje hoeveel graden de zon van zijn gemiddelde positie (het zwarte punt) afwijkt in een cyclus van een jaar. In vertical richting is het de hoogte van de zon. In de winter staat hij laag, in de zomer hoog. De zonnewendes zijn respectievelijk op -23.44 en +23.44 graden.
Ook in de Oost-West richting verandert de stand van de zon. Dit geeft het tijdsverschil tussen een klok en de tijd die een zonnewijzer aangeeft. Het aantal minuten staat in groen links boven.
De achtvormige groene lus wordt aangeduid als de analemma geeft dus de tijdsvereffening tussen klok en zonnewijzer.
De analemma is niet symmetrisch rond de gemiddelde positie, zowel in verticale als in horizontale richting. Dit komt omdat de as van de Kepler baan en de scheve aardas op niet in dezelfde richting staan. (Het perihelion is op 4 januari en de zonnewende op 21 december)