Beschrijving

Deze competentie gaat over het herkennen van een duurzaamheidsvraagstuk en deze van verschillende kanten benaderen. Het leert ons wat een systeem is, rekening houden met de elementen binnen een systeem en hoe systemen met elkaar, in relatie staan. Alhoewel achter het woord systeem binnen de natuurwetenschappelijke vakken en techniek verschillende benaderingen schuilgaan, is het eigen maken van systeemdenken noodzakelijk om duurzaamheidsproblemen te kunnen begrijpen en vraagstukken over duurzaamheid te kunnen beantwoorden. Door in systemen te kunnen denken is het mogelijk het als instrument te gebruiken voor het evalueren van mogelijkheden, het maken van besluiten en het ondernemen van actie. Dit omdat het ons in staat stelt om de realiteit te begrijpen in relatie tot andere contexten. Tegenover systeemdenken staat fragmentarische denken. Het analyseren van afzonderlijke onderdelen in plaats van het hele, met elkaar verbonden tot een systeem kan leiden tot een te simpele voorstelling en daarmee onvolledige benadering van duurzaamheidsvraagstukken. 

Voorbeelden van leerdoelen

De leerling kan: 

• Een maatschappelijk onderwerp analyseren met behulp van systeemdenken; 

• Verschillende elementen van een systeem benoemen, zoals relaties tussen elementen, terugkoppeling, effecten van deze relaties en terugkoppeling, grenzen, toestanden en stromen. 

• Een productieketen of een levenscyclus van een product in kaart brengen. 

• Het mechanisme bij een natuurwetenschappelijk maatschappelijk vraagstuk, verschillende grootheden of factoren in kaart brengen 

• Systeemdenken toepassen bij het analyseren van complexe problemen en kan effectieve oplossingen bedenken door middel van het herkennen van onderlinge relaties en oorzakelijke verbanden binnen een systeem. 

Beschrijving

Deze competentie gaat over het lastige van kritisch in het kritisch denken. Het is namelijk een cognitief proces waarbij verschillende vaardigheden nodig zijn en op een zeker en juist moment elkaar afwisselen. Het doel is dat je er door je blik breder kunt maken en hierdoor een beter beeld kunt vormen over een duurzaamheidsprobleem. Het is zeer nuttig bij het begrijpen en beoordelen van informatie van duurzaamheidsvraagstukken. Dit zijn nagenoeg altijd brede complexe en multidisciplinaire (wicked) problemen. Informatie niet zomaar als waar of vanzelfsprekend en informatie van een diversiteit aan vakgebieden gebruiken en integreren hoort bij deze competentie. Een kritische houding kan helpen om meer actief te kunnen zijn bij het creëren van een duurzamere wereld. 

Voorbeelden van Leerdoelen

De leerling kan: 

• Gebruik maken van verschillende bronnen, waarbij ze een uitspraak doen over de betrouwbaarheid van de bron, zoals: wie heeft de bron geschreven, wat was diens motivatie, is de informatie door anderen gecontroleerd, en hoe vind je deze bron dan? 

• Bij (voorgestelde) oplossingen voor verduurzaming, de belangen van verschillende betrokkenen beoordelen en vergelijken.  

• Van een bron waarin iemand/een instantie zich uitspreekt over een maatregel, beredeneren wat de belangen van de auteur zijn en deze plaatsen in een Venn-diagram met People, Planet, Prosperity. 

• Mythes over klimaatverandering weerleggen met behulp van bronnen die gebaseerd zijn op wetenschappelijke inzichten. 

Beschrijving

Deze competentie gaat over dat je duurzaamheidsvraagstukken in kaart kan brengen, zodat je tot voorstellen voor geschikte oplossingen kan komen. Hoe complex is het vraagstuk of wat maakt het lastig, wie zijn erbij betrokken, hoe lang speelt het al of zal het nog spelen, waar speelt het? Is het een probleem dat op te lossen is? Of gaat het om het voorkomen of terugdringen van het probleem? Of moeten we ons aanpassen? Je leert dat onder woorden te brengen. 

Voorbeelden van leerdoelen

De leerling kan:

• Voor een vraagstuk uitzoeken wie erbij betrokken zijn, waar het speelt en hoe lang het al speelt. 

• Voor een vraagstuk beschrijven op welke manier dit complex is: welke tegenstrijdige belangen spelen er, wat voor terugkoppelingen spelen er in het systeem, welke onzekerheden spelen er mee? 

• Een voorgestelde oplossing beoordelen of dit gaat om oplossen van een vraagstuk, aanpassen aan een vraagstuk, of terugdringen van een vraagstuk.