Nastreven van duurzaamheid
Elke competentie heeft een beschrijving, voorbeelden van leerdoelen en actviteiten. Voorbeelden van lesmateriaal zullen nog aangevuld worden.
4.1 Politieke handelingsvaardigheid
Beschrijving
Deze competentie gaat over hoe je als burger invloed uit kan oefenen op beleid. Bijvoorbeeld door te stemmen, petities te overhandigen of in te spreken in een vergadering van de gemeente. Hiervoor is het nodig dat je inzicht hebt in het politieke systeem en de verantwoordelijkheden van verschillende onderdelen. Het gaat dan bijvoorbeeld over gemeentelijk, provinciaal, nationaal en Europees niveau. Je kunt ook denken aan de school als maatschappij, met politieke organen zoals leerlingenraad, medezeggenschap en schoolbestuur. Naast kennis en vaardigheid, gaat het ook om houdingsaspecten: bereidheid om bij te dragen en vertrouwen in dat het beïnvloeden van beleid positief effect kan hebben.
Voorbeelden van leerdoelen
De leerling kan:
Voorbeelden geven van duurzame beleidsmaatregelen (zoals de vervuiler betaalt; CO2 taks);
Een reactie schrijven op een voorgenomen plan van de gemeente voor de aanleg van een parkeerplaats;
Een afweging maken tussen verschillende politieke partijen op basis van zijn eigen duurzaamheidswaarden;
In eigen woorden uitleggen hoe Europese beslissingen kunnen doorwerken op lokaal niveau, zoals bijvoorbeeld bij het stikstofbeleid.
Uitleggen hoe medezeggenschap op school werkt.
Een campagne vormgeven en uitvoeren om schoolbeleid aan te passen.
Voorbeelden van activiteiten
Je laat leerlingen een gemeentelijk plan over de eigen wijk bekijken. Zij beoordelen dit plan aan de hand van hun eigen waarden en de natuur. En schrijven een reactie richting de gemeente.
Je laat leerlingen een wethouder interviewen over het gemeentelijk beleid ten aanzien van afvalinzameling.
Leerlingen doen onderzoek naar een vraagstuk op school (bijvoorbeeld in de context van energiehuishouding van het schoolgebouw, gezonde voeding in de kantine, meer lestijd voor voor de leerlingen belangrijke vraagstukken) en vervolgens een campagne op te zetten om aandacht te vragen voor door de leerlingen voorgestelde verbeteringen in schoolbeleid.
Een wedstrijd organiseren voor het ontwerpen van een poster (zoals bv Poster for the Planet).
voorbeelden van lesmateriaal
...
4.2 Collectieve actie
Beschrijving
Deze competentie laat zien hoe je samen met anderen in actie kunt komen om verandering teweeg te brengen. Je kunt dan denken aan het opzetten van een afvalopruimactie in een natuurgebied, participeren in een citizen science project (zoals een vogeltelling of metingen aan luchtkwaliteit op de fiets) of op een kleiner schaalniveau een actie op te zetten in je eigen school. Je hebt daarvoor kennis nodig van het organiseren en leert welke actoren je moet betrekken bij je actie. Je bent bereid om bij te dragen en hebt vertrouwen in dat een bijdrage positief effect kan hebben. Het verschil met de vorige competentie is dat daar beoogd wordt om mensen in invloedrijke functies te overtuigen, terwijl je hier zelf een samenwerking aangaat die direct een impact heeft.
Voorbeelden van Leerdoelen
De leerling kan:
Voorbeelden geven van de positieve doorwerking die collectieve acties in het verleden gehad hebben.
Voor zichzelf bedenken welke collectieve actie past bij zijn of haar eigen waarden en doelen;Van bestaande initiatieven beoordelen of deze aansluiten bij zijn of haar eigen waarden en bereidheid om daaraan een bijdrage te leveren;
Anderen betrekken, bevragen en enthousiasmeren en ideeën van andere positief ontvangen;
Met medeleerlingen een plan maken voor een duurzaamheidsactie op school of in de omgeving van school.
Voorbeelden van activiteiten
Een ministage uitvoeren door vrijwilligerswerk (of een andere collectieve actie) op te zoeken dat aansluit bij eigen waarden en daar een dagdeel in mee te draaien.
Je gaat met leerlingen bedenken wat zij zouden willen organiseren in (de omgeving van) hun eigen school ten aanzien van duurzaamheid. Van het beste plan van de klas, gaan jullie bekijken wat ervoor nodig is om dat daadwerkelijk uit te voeren. Leerlingen geven elkaar feedback op vooraf samen opgestelde kenmerken van goed samenwerken.
Leerlingen een repair café laten organiseren.
Een informatieve campagne opzetten om buurtbewoners te informeren over mogelijkheden en subsidies om te verduurzamen (zoals groene daken, tegels uit de tuin).
Voorbeelden van lesmateriaal
...volgt.
4.3 Individueel initiatief
Beschrijving
Deze competentie gaat over wat jijzelf kunt doen om bij te dragen aan duurzaamheid en voor de samenleving en de planeet. Dit kan gaan om het verkleinen van de eigen negatieve impact met gedragsveranderingen, zoals minder spullen kopen en minder vlees eten, het vergroten van de eigen positieve impact, zoals in gesprek gaan met de omgeving over waarden, zorgen, wensen en keuzes; het planten van een boom; en opruimen van plasticvervuiling. En net als bij de vorige competenties ben je bereid om bij te dragen en heb je vertrouwen in dat een bijdrage positief effect kan hebben.
Voorbeelden van leerdoelen
De leerling kan:
Uitleggen waarom handelen nodig is om gezondheid en voortbestaan van (ander) leven te waarborgen.
Uitleggen wat wordt bedoeld met voetafdruk en handafdruk en kan voorbeelden uit diens eigen leven geven.
Steun vragen en vinden.
Uiting geven aan waarden, zorgen, wensen en keuzes in gesprek met mensen in diens omgeving, reflecteren op het verloop van dit gesprek.
Voorbeelden van activiteiten
Leerlingen de opdrachtgeven om een activiteit met een zo klein mogelijke negatieve impact, of een positieve impact te bedenken en uit te voeren, zoals bijvoorbeeld een nestkastje timmeren van restmateriaal op de bouw, een maaltijd koken van overgebleven groente uit de supermarkt.
Je bedenkt met je leerlingen een challenge waar jullie (en jij ook) je een week lang aan moeten houden. Bijvoorbeeld een week koud douchen. Spreek met elkaar af, wat je wint als het je lukt om dit een week vol te houden.
Je laat leerlingen op weg van huis naar school afval verzamelen en bespreekt samen wie het meest heeft verzameld.
Vertrouwensoefeningen, bijvoorbeeld fysieke oefeningen waarin leerlingen zich door de ander laten sturen.
Leerlingen laten bedenken en schetsen hoe ze zichzelf over tien, twintig en dertig jaar zien: wat is dan belangrijk voor ze (en waarom) en hoe zouden ze daar kunnen komen? Bij vragen wat belangrijk voor ze is, doorvragen tot waarden boven tafel komen.
Voorbeelden van lesmateriaal
...volgt.