Naast bewegen en eten is slaap een van de belangrijkste factoren die bepaald hoe wij ons voelen op een dag. Een persoon slaapt gemiddeld 1/3 van zijn leven en ondanks de vele tijd dat wij slapen, is er maar weinig over bekend. De laatste jaren neemt echter de interesse naar slaap onderzoek toe en komen we steeds meer te weten over slaap. Slaap is namelijk belangrijk voor het opslaan van herinneringen, het leren van nieuwe dingen en het verversen van de hersenen en het lichaam. Toch zijn veel aspecten van slaap zoals dromen, de invloed op ziekte en de specifieke mechanismen achter slapen onbekend. Wij verwachten dat er in de eenentwintigste eeuw meer ontwikkelingen zullen plaatsvinden op het gebied van slaap en deze ontwikkelingen in de toekomst mensen met medische problemen kunnen helpen.
Project Enhance sleep
Tijdens dit project was het doel om als groep meer te leren over slaap en slaapverbetering. Voornamelijk hoe het nu ervoor staat in het slaaponderzoek, welke manieren van slaapverbetering er nu zijn, welke er in ontwikkeling zijn en wat er nog aankomt in de toekomst.
Voor het project hebben we het populair wetenschappelijk boek Why We Sleep van Matthew Walker gelezen (zie beneden voor zijn TED talk). Hier hebben we ook een recensie over geschreven, deze is te vinden onder de knop "Book Review" bovenaan de pagina.
Verder hebben we Stefan Jongejan van het UvA slaaplab geïnterviewd, hier hebben we veel geleerd over hoe slaaponderzoek in zijn werk gaat en hoe alles gemeten wordt met EEG. We hebben ook de mogelijkheid gehad om op het slaaplab te slapen en mee te doen aan een onderzoek.
Voor de meer maatschappelijke vraagstukken die slaapverbetering oproept, hebben we Aldo Houterman geïnterviewd, schrijver van Wij zijn ons Lichaam.
Ten slotte hebben we de opgedane informatie geïntegreerd in 3 podcast afleveringen, te vinden onder het kopje "Podcasts".
Hoe kan slaap verbeterd worden?
Om antwoord te geven aan de vraag "Hoe kan slaap verbeterd worden?", hebben wij een interview gehouden met Stefan Laurens Jongejan. Jongejan werkt op het slaaplab samen met mw. dr. L.M. (Lucia) Talamini. Beide doen ze onderzoek naar hoe slaap verbeterd kan worden (zie boven voor presentatie Talamini).
Op dit moment doen ze onderzoek naar hoe cognitieve functies van het brein verbeterd kunnen worden tijdens de slaap door op het juiste moment impulsen te geven aan het brein. Tijdens de slaap kunnen er in het brein golven gezien worden die beïnvloedt kunnen worden door impulsen. Bij het onderzoek van Jongejan en Talamini wordt gebruik gemaakt van geluid dat als impulsen de hersenen in een diepere slaap moeten brengen. Wanneer het brein in een diepere slaap belandt blijkt een persoon verbeterde cognitieve functies als leren te vertonen.
Is slaap verbeteren wenselijk?
Het is belangrijk om stil te staan bij grote doorbraken in de wetenschap. Bij het ontwikkelen van behandelingen tegen een slechte nacht slaap of voor het verbeteren van slaap, is het van belang om na te denken over welke gevolgen zulke ontwikkelingen hebben op onze maatschappij. Om antwoorden te krijgen op de vraag of slaap verbetering wenselijk is, hebben wij Aldo Houterman geïnterviewd. Houtermans is onder andere bekend van het boek Wij zijn ons lichaam waarin hij verteld dat mensen niet hun lichaam kunnen zien als enkel hersenen. Wij waren vooral benieuw naar Houtermans zicht op het ontwikkelen van apparaten die het lichaam een voordeel zou kunnen geven op het gebied van slaap. Er is gesproken over: of het lichaam van nature zijn limieten stelt of dat de ware potentie nog verborgen ligt en of het gebruik van apparaten die slaap verbeteren de kloof tussen arm en rijk groter zal maken. Over het algemeen was Houterman van mening dat het verbeteren van slaap via apparaten niet wenselijk is, omdat dit kan zorgen voor afhankelijkheid van apparaten. Beter zou het zijn als mensen van zichzelf het probleem aanpakken en geen shortcuts nemen in het oplossen van problemen.
Slapen op het slaaplab
Het slaaplab bevindt zich op Roetereilandcampus van de UvA en bevat twee slaapkamers met een gezamenlijke woonkamer en badkamer. Achter de slaapkamers bevindt zich een kamer met computers waar de onderzoeker de gegevens van de EEG kunnen bekijken.
Rond 21.00 kom je aan op het slaaplab. Hierbij is het belangrijk dat je met schoon en droog haar aankomt zodat de meting zo goed mogelijk kan verlopen. Nadat je een kleine rondleiding hebt gekregen krijg je de tijd om je pyjama aan te doen. Vervolgens wordt eerst het gezicht schoongemaakt en de elektroden aangebracht op het gezicht en de oorlellen. De elektroden op de oorlellen dienen als referentie, dit zijn de meest neutrale punten in de buurt van het hoofd. Als laatste krijg je de EEG cap opgezet en wordt er een geleidende gel in de cupjes van de cap gespoten. Hierna wordt je aangesloten en wordt er gecontroleerd of de signalen het goed doen en kun je gaan slapen. Indien je 's nachts naar het toilet moet kun je op een belletje drukken en komt de onderzoeker je los maken waarna je zonder problemen naar het toilet kan.
Hiernaast kun je de 'vlog' zien die gemaakt is bij het bezoek aan het slaaplab. Hierbij is Geke de proefpersoon en neemt Jazz een kijkje achter de schermen bij Stefan Jongejan.
Onze ervaring op het slaaplab
Geke van Tongeren
Mijn ervaring van het slaaplab was erg goed! Ik vond het in het begin best spannend hoe dat zou gaan maar zodra ik aankwam was deze spanning verdwenen. De cap zit minder vervelend dan verwacht en had zelf geen problemen om hiermee in slaap te vallen of te slapen. Het inspuiten van de gel voelt wat koud aan maar is niet vervelend. De elektroden op het gezicht doen geen pijn maar bij het eraf halen de volgende ochtend is dit iets minder prettig met betrekking tot de tape die de elektroden op hun plek houden. Het bed lag heerlijk en de begeleiding van Stefan Jongejan was ook erg prettig. Hij leidde je echt goed door alle stappen heen en je kon elke vraag stellen die in je opkwam. Zo heb ik ook veel geleerd. Omdat wij vanuit dit project contact hebben gezocht met Stefan mocht ik ook achteraf mijn eigen gemeten hersenactiviteit bekijken. Hierbij kon je de verschillende hersenstadia van elkaar onderscheiden zoals ook te zien is in onze 'vlog'.
Jazz Stofberg
Aangezien ik twee keer in het lab ben geweest, heb ik een beetje de ervaring van zowel participant als onderzoeker ervaren. Ik vond het de avond dat ik ging slapen als participant best spannend, maar dat was vooral een positieve spanning, ik was gewoon heel enthousiast. De cap en de elektroden wennen snel, waardoor ik er ook vrij makkelijk mee in slaap kon vallen. Het was vooral heel fijn dat ik veel vragen kon stellen en die ook enthousiast door Stefan beantwoord werden, hij begeleidde je heel goed door het proces en vertelde duidelijk waar hij mee bezig was. Het meest interessant vond ik wel het kijken naar mijn eigen EEG data de ochtend erna en het kijken naar die van Geke. Ik heb even nadat Geke sliep kunnen meekijken hoe de hersenactiviteit in 'real time' veranderde en dit was echt super tof! Hierbij heeft Stefan ook veel en goede uitleg gegeven over hoe je de verschillende slaapstadia kunt bepalen aan de hand van de hersenactiviteit. Het was een mega leuke en leerzame ervaring, in de vlog krijg je een soort 'sneak peek' van wat wij daar gedaan hebben.
Team Enhance sleep
Thijs de Bouter
19 jaar oud Biomedische-wetenschappen student
Kevin Hoogers
19 jaar oud Psychobiologie student
Geke van Tongeren
20 jaar oud Psychobiologie student
Jazz Stofberg
21 jaar oud Psychobiologie student
Acknowledgements
Wij willen de mensen die dit project ondersteund en mede mogelijk gemaakt hebben hartelijk bedanken. Namelijk: Aldo Houterman, Julia Dawitz, Stefan Jongejan en Tessa Vallinga.