Kisah Jayce

Ini bukan pengalaman terpencil bagi individu pekak, kerana kehidupan seharian kekal sukar tanpa langkah kebolehcapaian yang betul. "Saya terpaksa beratur berjam-jam hanya untuk berurusan dengan pegawai kerajaan secara peribadi. Oleh kerana tiada keutamaan khas diberikan kepada orang kurang upaya, saya terpaksa menunggu nombor saya dipanggil. Masalahnya ialah, mereka sering lupa bahawa saya pekak dan menghubungi nombor saya beberapa kali. Saya akan duduk di sana selama berjam-jam, menunggu sebarang petunjuk bahawa sudah tiba giliran saya." Pengalaman seperti ini menjadi peringatan berterusan bahawa dunia ini tidak dibina dengan mengambil kira orang kurang upaya.

Apa yang dahulunya menjadi sumber kekecewaan dan pengecualian kini, dalam beberapa cara, bertukar menjadi sumber kegembiraan. Dengan lebih banyak perkhidmatan kerajaan boleh diakses dalam talian, platform digital telah meningkatkan komunikasi dan akses dengan ketara untuk komuniti pekak. Walau bagaimanapun, apa yang beliau gambarkan sebagai "kegembiraan" hanyalah apa yang sentiasa menjadi kebiasaan bagi individu bukan kurang upaya—akses asas kepada perkhidmatan tanpa halangan yang tidak perlu. Hakikat bahawa sesuatu yang begitu mendasar seperti kebolehcapaian boleh membawa kegembiraan mencerminkan betapa seriusnya komuniti kurang upaya telah dinafikan hak terhadap keterangkuman yang setara.

Teknologi dan Bagaimana Ia Membolehkan Kebolehcapaian kepada Komuniti Pekak

Perkembangan teknologi digital telah memainkan peranan penting dalam merapatkan jurang kebolehcapaian yang telah lama wujud bagi individu kurang upaya. Bagi Jayce, teknologi bukan sahaja membantu dalam kerja advokasinya, tetapi juga mengisi kekurangan akses dan menghubungkannya dengan komuniti.

"Ruang digital telah memberi kesan yang mendalam kepada kerja dan kehidupan saya sebagai orang pekak yang tidak boleh mengakses maklumat melalui audio. Saya tidak boleh mendengar—ia mempengaruhi cara saya melihat dunia dan mewujudkan cabaran apabila berinteraksi dengan masyarakat. Saya sangat bergantung pada mata saya untuk menangkap butiran dan memerhati."

Sebelum adanya teknologi bantu yang meluas, aktiviti harian yang mudah pun menjadi cabaran. Sebagai contoh, ketika makan di restoran Cina, beliau dan rakan-rakannya terpaksa menunjuk ke arah makanan pelanggan lain untuk membuat pesanan. Kini, beliau menggunakan perkhidmatan terjemahan Google, yang membolehkannya berkomunikasi dengan lebih berkesan—sama ada untuk membuat pesanan makanan atau menavigasi perbualan ketika melancong ke luar negara seperti di Vietnam dan Thailand.

Selain kemudahan peribadi, platform digital telah mengubah cara komuniti pekak di Malaysia berhubung dan berkongsi maklumat. Beliau menggambarkan penglibatan dengan komuniti dalam talian sebagai satu sumber kegembiraan dan pemberdayaan yang mendalam. Individu pekak, yang sering menghadapi kesukaran dalam membaca dan menulis dengan lancar, bergantung kepada media sosial sebagai sumber maklumat utama yang boleh diakses. Pengumuman dan kemas kini sekarang boleh dikongsi dalam Bahasa Isyarat Malaysia (BIM) melalui kandungan video, menjadikan maklumat lebih meluas dan mengurangkan kelewatan panjang yang sering berlaku dalam komunikasi berasaskan perantaraan manusia. Sebelum adanya media sosial berasaskan video, satu-satunya cara untuk menyampaikan maklumat adalah melalui komunikasi lisan secara berulang-ulang—proses yang lambat, terdedah kepada salah faham, dan sering kehilangan maksud asalnya.

Walaupun beliau mengakui bahawa mengulangi pengalaman hidup individu pekak—baik dalam komuniti kurang upaya dan kepada khalayak bukan pekak—boleh menjadi sesuatu yang meletihkan, dia tetap merasakan kepentingan dalam melakukannya. “Ia memang memberi tekanan, ya. Tetapi pada masa yang sama, ia juga memberi kepuasan kerana saya dapat berkomunikasi, berhubung, dan berkongsi pengalaman kami.” Ini menunjukkan bagaimana tindakan untuk dilihat dan difahami adalah sesuatu yang sangat mengesahkan bukan sahaja sebagai pengalaman peribadi tetapi juga sebagai pengalaman kolektif.

Membina Pergerakan Digital untuk Hak Peka

Selain menjangkau komunitinya, Jayce sangat menyedari keterbatasan persatuan pekak sedia ada di Malaysia. Banyak daripada persatuan ini terlalu berfokus pada kebajikan dan sering gagal menangani keperluan lebih luas komuniti pekak, seperti pembangunan bahasa, hak perundangan, dan advokasi. Kesedaran ini mendorongnya untuk menubuhkan tiga organisasi bukan keuntungan yang berfungsi memenuhi keperluan khusus komuniti pekak:

1. Pembangunan dan pengukuhan BIM (Bahasa Isyarat Malaysia)

2. Mendidik individu pekak tentang hak mereka serta perlindungan undang-undang yang tersedia untuk mereka

3. Menganjurkan kumpulan tenaga pengajar bahasa isyarat bagi memperluaskan pengajaran BIM di seluruh negara

Secara tradisinya, penubuhan organisasi sering dikaitkan dengan keperluan untuk mempunyai pejabat fizikal. Namun, Jayce mencabar tanggapan ini dengan menyedari bahawa internet telah memungkinkan pembinaan dan pengoperasian organisasi berimpak tanpa kekangan lokasi fizikal. Perspektif ini diperkuat semasa pandemik, apabila peralihan global ke ruang kerja digital telah mentakrifkan semula struktur tradisional dalam pengurusan organisasi bukan keuntungan.

Stigma Terhadap Bahasa Isyarat

Walaupun internet telah meningkatkan kebolehcapaian dengan ketara bagi komuniti pekak, faedahnya hilang apabila sambungan terganggu. Halangan kepada keseronokan kebolehcapaian digital muncul apabila komuniti pekak terputus daripadanya—sama ada disebabkan oleh akses internet yang lemah, gangguan bekalan elektrik atau kekurangan perkhidmatan di kawasan terpencil. Jayce mengimbau detik-detik kekecewaan beliau apabila beliau tidak dapat mengakses maklumat, menekankan peranan penting telefon bimbit dalam kehidupan harian individu pekak.

"Sebagai contoh, apabila kereta anda rosak di lebuh raya dan tiada atau sambungan internet yang lemah, terdapat bantuan yang sangat terhad. Sesetengah pemandu takut kepada kami kerana kami akan menggunakan gerak isyarat serta bahasa badan kami untuk meminta bantuan dan mereka tidak mempercayai kami."

Ini mencerminkan stigma masyarakat yang amat mendalam terhadap bahasa isyarat dan komunikasi bukan lisan. Pengasingan bahasa isyarat sebagai satu bentuk ekspresi yang sah mengukuhkan dunia yang lebih mengutamakan keseragaman berbanding keterangkuman. Bahasa isyarat sering dianggap sebagai lebih rendah daripada bahasa lisan dan, dalam banyak kes, ditolak sebagai cara komunikasi yang tidak lengkap atau tidak diingini.

Stigma ini—berakar umbi dalam persepsi masyarakat terhadap ketidakupayaan, ketakutan terhadap perbezaan, dan kekurangan kesedaran—membentuk cara individu pekak dilayan dalam interaksi harian. Ia bukan semata-mata mengenai kebolehcapaian; ia adalah mengenai bentuk komunikasi siapa yang diterima, dihormati, dan diiktiraf sebagai sah.

Menemui Identiti Queer Melalui Internet

Perjalanan Jayce dalam memahami identiti queernya bermula dengan pendedahan pertamanya dengan kandungan seksual dalam talian pada zaman awal Jaring, penyedia perkhidmatan internet pertama di Malaysia. Rasa ingin tahu membawanya kepada sebuah buletin berita, menandakan pertama kali beliau menyedari kewujudan orientasi seksual yang berbeza daripada kerangka heteronormatif yang selama ini dikenalinya. Penemuan ini menjadi titik perubahan, membawanya kepada kesedaran tentang tarikan emosional dan seksualnya terhadap lelaki.

Namun, pemahamannya kekal tidak pasti dan bercanggah—dipengaruhi oleh norma sosial yang menetapkan heteroseksualiti sebagai kebiasaan. Di Malaysia, individu LGBTIQ+ menghadapi diskriminasi sistemik, penjenayahan dan dalam banyak kes, amalan penukaran orientasi seksual (conversion therapy).

"Internet membantu saya mengetahui lebih banyak maklumat dan memberi saya ruang untuk bercakap dengan rakan-rakan, termasuk beberapa orang yang berada di luar Malaysia yang berkongsi dengan saya maklumat tentang gay dan komuniti LGBTIQ+. Beginilah cara saya belajar dan mengetahui lebih lanjut tentang identiti saya."

Satu salah tanggapan yang meluas tetapi berbahaya adalah persepsi bahawa individu kurang upaya adalah aseksual. Model perubatan kecacatan, yang lebih menumpukan kepada kelemahan berbanding keupayaan, mengukuhkan penghapusan ini. Kerangka ini sering bertindak sebagai penghalang kepada pengiktirafan bahawa individu kurang upaya mempunyai keupayaan yang sama seperti orang lain untuk menjalin hubungan romantik dan seksual. Ia memperkukuhkan tanggapan salah bahawa kecacatan dan daya tarikan tidak boleh wujud bersama, menjadikan individu kurang upaya dilihat semata-mata melalui ketidakupayaan mereka dan bukannya sebagai individu yang lengkap.

Semasa Jayce terus menavigasi penemuan dirinya, beliau bergelut dengan kekurangan maklumat yang boleh diakses dan boleh dipercayai. Sebagai contoh, beliau mengingati kesukaran untuk mencari definisi yang jelas untuk istilah seperti panseksualiti. Pengalamannya bukan sesuatu yang terpencil; ahli komuniti LGBTIQ+ pekak sering mencarinya untuk mendapatkan panduan, kerana akses mereka kepada sumber yang mengesahkan identiti mereka adalah lebih terhad. Beliau sering mendapati dirinya melakukan penyelidikan bagi mendapatkan maklumat yang betul dan menyampaikannya dalam BIM, memastikan komuniti pekaknya dapat mengakses dan memahami istilah-istilah ini dalam bahasa mereka sendiri.

Patah Hati dalam Ruang Digital

Apabila ditanya tentang pengalamannya dengan patah hati dalam ruang digital, Jayce tersenyum, mengakui bahawa belia sering menjadi patah hati dalam banyak hubungannya. Walau bagaimanapun, apa yang benar-benar menjadikkanya putus asa dan patah hati ialah menyaksikan hak dan kebajikan individu pekak dilanggar—dan kekurangan sokongan bermakna yang tersedia untuk mereka.

Rasa kekecewaan ini semakin mendalam apabila beliau mendapati dirinya tidak dapat memberikan sokongan yang diperlukan kerana keterbatasan beliau sendiri. Salah satu insiden yang memberi kesan besar kepada beliau ialah kes seorang pemandu Grab pekak di Malaysia yang diserang. Organisasinya mengeluarkan kenyataan media yang memperincikan kejadian serangan tersebut, kekurangan perlindungan sistemik bagi individu pekak, serta layanan buruk yang dialami oleh mangsa di tangan pihak polis. Apabila kenyataan itu dipetik oleh pelbagai media utama, beliau  berharap bahawa ia akan mencetuskan perbincangan yang diperlukan.

Bagaimanapun, kekecewaannya bertambah apabila beliau kemudian mendapati bahawa kenyataan itu telah dipadam daripada Facebook tanpa sebarang amaran atau penjelasan. Tiada sebarang jejak yang ditinggalkan, dan penghapusan itu berlaku tanpa pengetahuannya. Pengalaman ini menjadi peringatan yang jelas bahawa walaupun internet dan platform digital telah memperluaskan kebolehcapaian bagi komuniti pekak, mereka juga masih terdedah kepada penindasan dan penapisan.

Jayce tetap bimbang dengan peningkatan penggunaan penapisan oleh kerajaan Malaysia sebagai mekanisme kawalan. Beliau bimbang akan implikasi yang lebih luas daripada sekatan seperti ini, terutamanya terhadap hak untuk mengakses maklumat—sesuatu yang sudah sedia terhad bagi individu kurang upaya.

Iktibar daripada Pengalaman Hidup Jayce

Kajian kes ini mendapati bahawa kemajuan teknologi telah memainkan peranan penting dalam merapatkan jurang kebolehcapaian yang telah lama wujud bagi individu pekak—terutamanya dalam komunikasi, akses kepada maklumat, serta keupayaan untuk melaksanakan kebebasan bersuara dan berpendapat. Perkembangan ruang digital dan kemudahan akses kepada teknologi telah memperluaskan autonomi dan fungsi individu kurang upaya dengan amat ketara, meruntuhkan halangan yang dahulunya dibentuk oleh persekitaran yang tidak mesra akses serta sistem masyarakat yang kaku.

Lebih daripada sekadar kebolehcapaian, teknologi telah menyediakan ruang penting untuk komuniti, hubungan dan persefahaman bersama. Bagi komuniti pekak, platform digital bukan sahaja mencipta peluang untuk penglibatan dan interaksi tetapi juga telah mengangkat suara mereka, menjadikan pengalaman hidup mereka lebih kelihatan dengan cara yang sebelum ini diketepikan atau diabaikan. Mungkin yang paling transformatif ialah bagaiman teknologi telah memperkasakan individu pekak untuk memperjuangkan diri mereka sendiri, identiti mereka dan komuniti mereka—mencabar diskriminasi dan pengasingan yang telah lama berakar umbi.

Walau bagaimanapun, kemajuan ini tetap terdedah kepada ancaman gerakan anti-hak asasi dan peningkatan penapisan digital. Komuniti terpinggir sering diberi ruang untuk bersuara selagi suara mereka tidak menggugat status quo. Penggunaan penapisan sebagai alat kawalan terus menjadi ancaman serius terhadap kebebasan bersuara—menyekat keupayaan individu kurang upaya untuk bersuara, berorganisasi, dan menuntut perubahan sistemik.

Kajian kes ini juga mengakui keterbatasannya, terutamanya dalam meneroka nuansa patah hati dalam ruang digital. Walaupun pengalaman Jayce menonjolkan beberapa cabaran emosi dan sistemik yang dihadapi oleh individu kurang upaya dalam talian, lebih banyak kajian diperlukan untuk mendokumentasikan sejauh mana diskriminasi berlaku dalam ruang digital. Pemerhatian yang lebih mendalam terhadap realiti hidup ini adalah penting dalam mengenal pasti dan meruntuhkan halangan—demi menjadikan platform digital dan teknologi yang lebih inklusif serta boleh diakses oleh semua.