Με γονείς Μαθητών μας

Τι δουλειά κάνεις, μπαμπά/μαμά;

Το παρελθόν σχολικό έτος, 2024-2025, οι μαθητές του Β΄ Αρσακείου Λυκείου Ψυχικού ερεύνησαν το θέμα της επαγγελματικής αποκατάστασης. Αυτό έγινε στο πλαίσιο της Αξιολόγησης Σχολικής Μονάδας και σχετικά με τον Άξονα 2 «Σχολική διαρροή - φοίτηση» και τον Δείκτη «Μέριμνα για τη μετάβαση μεταξύ εκπαιδευτικών βαθμίδων και προς την αγορά εργασίας», όπως ορίζονται από το ΙΕΠ. Ο τίτλος της έρευνας ήταν: «Αναζητώντας εργασία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό: Brain - drain ή Brain-gain;» Από τις εργασίες ξεχωρίζουν για τη βιωματικότητά τους οι συνεντεύξεις που πήραν ο Παναγιώτης Βάγιας από τη μητέρα του και ο Νικόλας Χατζηκυριάκος από τον πατέρα του.

Συμφωνείτε με τον Βολταίρο που έλεγε ότι η εργασία μας απαλλάσσει από τρία δεινά: την ανία, τη διαφθορά και τον πόθο;

Συμφωνώ απόλυτα. Σίγουρα είναι δύσκολο να βρίσκονται όλοι οι εργαζόμενοι σε ένα υποστηρικτικό και θετικό εργασιακό περιβάλλον όμως η εργασία σου ενισχύει  την αίσθηση του σκοπού και της αξίας σου, συμβάλλοντας  στην προσωπική ικανοποίηση και στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης σου. Η εργασία παρέχει ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση, μειώνει  το άγχος και την οικονομική αβεβαιότητα και οδηγεί σε προσωπική εξέλιξη. Να σημειώσω βέβαια ότι όλα αυτά τα οφέλη έχουν να κάνουν και με την προσωπική στάση του κάθε ανθρώπου.

Θεωρείτε ότι κάποιες από τις αιτίες της αυξανόμενης νεανικής παραβατικότητας είναι α) η απουσία ελέγχου και β) σωστού παραδείγματος από τους γονείς καθώς και γ) η αμέλεια για τα σχολικά καθήκοντα κατά το «Ἀργία μήτηρ πάσης κακίας»;

Ναι, είναι εύλογο να θεωρηθεί ότι η απουσία ελέγχου και σωστού παραδείγματος από τους γονείς, καθώς και η αμέλεια για τα σχολικά καθήκοντα, μπορούν να συντελούν στην αυξανόμενη παραβατικότητα, ειδικά στους νεαρούς. Η φράση «αργία μήτηρ πάσης κακίας» αποδίδει ακριβώς την ιδέα ότι η αδράνεια και η έλλειψη δημιουργικής ή ουσιαστικής απασχόλησης μπορεί να οδηγήσουν σε παρεκτροπή της συμπεριφοράς.

Η οικογένεια διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ηθική και κοινωνική διαμόρφωση του ατόμου από πολύ μικρή ηλικία καθώς είναι ο πρώτος κοινωνικός θεσμός με τον οποίο έρχεται σε επαφή το παιδί.   Αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού και η ευθύνη της ως προς τη διαμόρφωση της συμπεριφοράς του είναι τεράστια. Σε αυτή μαθαίνει τις αξίες, τους κανόνες συμπεριφοράς και τις πρώτες μορφές πειθαρχίας.  Δεν αρκεί απλώς η παροχή υλικών αγαθών ή η τυπική φροντίδα. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι η σταθερή παρουσία, η συναισθηματική υποστήριξη, αλλά και η ύπαρξη σαφών και σταθερών ορίων. Ένα παιδί που μεγαλώνει χωρίς καθοδήγηση, χωρίς έλεγχο και χωρίς το παράδειγμα σωστών συμπεριφορών, είναι ευάλωτο στην επιρροή εξωτερικών, συχνά επιβλαβών παραγόντων.

Κι όμως, ¨ευτυχισμένο παιδί είναι το παιδί με όρια¨ διότι τα όρια προσφέρουν αίσθημα ασφάλειας, δομής και κατεύθυνσης. Δείχνουν στο παιδί ότι κάποιος ενδιαφέρεται, το προστατεύει και το καθοδηγεί.

Συνεπώς, θεωρώ ως τη μεγαλύτερη αιτία της νεανικής παραβατικότητας, τις συνθήκες που μεγαλώνει ένα παιδί μέσα στην οικογένεια.

Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας κάποιο περιστατικό ίασης ή βελτίωσης που σας έμεινε ανεξίτηλο στη μνήμη;

Έχω σχεδιάσει όλα αυτά τα χρόνια πολλά θεραπευτικά προγράμματα εστιασμένα στις ανάγκες του κάθε ασθενή μου. Μου έχει χαραχτεί στην μνήμη ένα περιστατικό και πάντα το θυμάμαι με γλυκιά ανάμνηση. Ήταν ο κύριος  Μιχάλης , 76 ετών, ζούσε μόνος του τα τελευταία χρόνια σε μια γειτονιά της Αθήνας. Παρά τη μοναξιά του σπιτιού, έβρισκε χαρά και συντροφιά στο παλιό καφενείο της γειτονιάς, όπου σύχναζε καθημερινά. Εκεί έπινε τον καφέ του, έπαιζε τάβλι, συζητούσε για πολιτικά και θυμόταν τα παλιά. Ήταν ο τόπος που του έδινε έναν σκοπό, μια αίσθηση ότι ανήκει κάπου.

Όταν το καφενείο έκλεισε, ο κ. Μιχάλης αποσύρθηκε στο σπίτι του. Άρχισε να κοιμάται υπερβολικά, να αδιαφορεί για το φαγητό και την προσωπική του υγιεινή, και σταμάτησε να επικοινωνεί με τους γείτονες. Η αλλαγή ήταν τόσο ξαφνική και έντονη, που ο ανιψιός του ανησύχησε και τον συνόδευσε στην εφημερία της Ψυχιατρικής κλινικής που εργαζόμουν . Η διάγνωση: καταθλιπτικό επεισόδιο, σχετιζόμενο με απώλεια κοινωνικής επαφής και νοήματος στην καθημερινότητα.

Με την έναρξη εργοθεραπείας μέσα στην κλινική και ήπιας φαρμακευτικής αγωγής,  σταδιακά άρχισε να επανέρχεται στην παλιά του ζωντάνια. . Μέσα από δραστηριότητες όπως κηπουρική, χειροτεχνία, κατασκευές, αλλά και απλές καθημερινές ασκήσεις, ο κ. Μιχάλης απέκτησε ξανά έναν ρυθμό και μια αίσθηση δημιουργικότητας. Η εργοθεραπεία ενίσχυσε την αυτοεκτίμησή του, του προσέφερε κίνητρο και συνέβαλε καθοριστικά στην ψυχολογική του αποκατάσταση.

Μετά από καθοδήγηση δική μου, ο κ. Μιχάλης εντάχθηκε σε ένα ΚΑΠΗ στην περιοχή του. Εκεί γνώρισε νέους ανθρώπους, συμμετείχε σε δραστηριότητες όπως παραδοσιακούς χορούς, χορωδία  και μαθήματα ιστορίας,. Το παράδειγμά του δείχνει πως, ακόμη και στα τελευταία στάδια της ζωής, η απώλεια κοινωνικών δομών μπορεί να έχει βαθιές ψυχολογικές συνέπειες, αλλά και πως η φροντίδα, η αγάπη, η επαγγελματική υποστήριξη και η συμμετοχή σε θεραπευτικά προγράμματα όπως η εργοθεραπεία, μπορούν να επαναφέρουν την ελπίδα και την ποιότητα ζωής.

Τι έχεις σπουδάσει και γιατί;

Έχω σπουδάσει χρηματοοικονομική και τραπεζική διοικητική στο Πανεπιστήμιο Πειραιά. Μου άρεσαν πάντα τα οικονομικά. Όταν ήμουν μαθητής, επιδίωξα να μπω σε αυτή τη σχολή. Ήταν αρκετά δύσκολα. Ήμουν τυχερός, έγραψα καλά και συνέχισα να ασχολούμαι με αυτό το αντικείμενο έως και σήμερα.

Πού εργάζεσαι αυτή τη στιγμή και πού εργαζόσουν;

Αυτή τη στιγμή κάνω freelance consulting, δηλαδή συμβουλευτικές υπηρεσίες ως ελεύθερος επαγγελματίας. Πριν εργαζόμουνα για μία πολυεθνική εταιρεία στα χρηματοοικονομικά. Ήμουν διευθυντής ρίσκου και χρηματοοικονομικών επενδύσεων. Στα αγγλικά ονομάζεται Head of Group Risk and Finance. Η εταιρεία λεγόταν Ameropa και είναι στην Ελβετία.

Πότε και γιατί έφυγες στο εξωτερικό;

Έφυγα πριν 20 χρόνια, το 2004, περίπου 21 χρόνια τώρα, μετά τη λήξη των Ολυμπιακών Αγώνων. Η επιθυμία μου ήτανε να έχω ένα καλύτερο εισόδημα από αυτό που δινόταν εκείνη την εποχή στην Ελλάδα. Δεν ήταν η οικονομική κρίση τόσο το κίνητρο για να φύγω, όσο το να μάθω καινούργια πράγματα, να σπουδάσω και, φυσικά, να πληρωθώ σωστά για τις γνώσεις μου.

Τώρα μια πιο ειδική ερώτηση για την Ελβετία, όπου ζεις από το 2015. Η ελληνική ομογένεια της Ελβετίας είναι καλά οργανωμένη;

Πολύ καλή ερώτηση! Πιστεύω ότι είναι καλύτερα οργανωμένη στη Γενεύη που ήτανε το κέντρο του Ελληνισμού, όταν ζούσε εκεί ο Ιωάννης Καποδίστριας. Έχει δύο ελληνικές κοινότητες, ένα χαρακτηριστικό μάλλον αρνητικό, διότι οι δύο κοινότητες έχουν χωριστεί για πολιτικούς λόγους. Ωστόσο στην Ελβετία σε κάθε καντόνι σχεδόν υπάρχει και μία κοινότητα Ελλήνων. Εγώ δεν είμαι ενεργό μέλος σε κάποια από αυτές τις κοινότητες, αλλά ήταν προσωπική μου επιλογή να μην είμαι. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν έχω πάει, ότι δεν έχω γνωρίσει κόσμο εκεί πέρα.

Θα ήθελα τώρα να μου πεις, μιας και τον ανέφερες κιόλας, αν αγαπούν οι Ελβετοί τους Έλληνες λόγω του Καποδίστρια.

Προσωπικά [γελώντας] πιστεύω ότι οι Ελβετοί δεν αγαπούν κανέναν με την έννοια του «αγαπώ». Γνωρίζουν κάποιοι –κυρίως οι μορφωμένοι- τον Ιωάννη Καποδίστρια, γιατί είναι ένας από τους ανθρώπους που έχουν συντελέσει στην οργανωτική δομή της χώρας, τον λένε στα αγγλικά founding father. Είναι από τους ανθρώπους που συνετέλεσαν στη δημιουργία του κράτους τους στη δομή που το γνωρίζουμε σήμερα. Επειδή όμως είχε κινηθεί κυρίως στα καντόνια του Βω, στη Λωζάννη δηλαδή και της Γενεύης, είναι πιο γνωστός στο γαλλόφωνο κομμάτι της Ελβετίας κι όχι τόσο στο γερμανόφωνο. Η αναγνωρισιμότητά του όμως στους κύκλους τους ομοσπονδιακούς είναι ευρεία.

Θα ήθελα τώρα να μου πεις αν θα μπορούσε ένας Ελβετός να ζήσει και να εγκατασταθεί στην Ελλάδα.

Καλή ερώτηση! Νομίζω ότι πολύ άνετα μπορεί ένας Ελβετός να εγκατασταθεί στην Ελλάδα κυρίως στη συνταξιοδότηση. Είναι μία από τις επιλογές που κάνουν πολλοί Ελβετοί μετά τα 60 με 65 τους χρόνια, όπου αποφασίζουν να πάνε ουσιαστικά σε μία χώρα πιο ζεστή. Έτσι την ορίζουνε. Δεν νομίζω ότι την επιλέγουν λόγω της οργάνωσής της αλλά λόγω του καιρού της και του τρόπου ζωής, για παράδειγμα της διατροφής που γνωρίζουμε όλοι ότι είναι η μεσογειακή διατροφή πολύ υγιεινή και επίσης λόγω του κόστους όπου υπάρχει μεγάλη διαφορά του κόστους ζωής σε σχέση με τη σύνταξη που λαμβάνουν. Πολύ δύσκολα ένας Ελβετός θα επιλέξει σε μία παραγωγική ηλικία την Ελλάδα ως χώρα εργασίας. Εκτός κι αν είναι στο πλαίσιο μιας αποστολής πολυεθνικής με στόχευση βαλκανική ή μεσογειακή. Για αυτό τον λόγο, ναι, μπορεί να επιλεγεί η Ελλάδα ως χώρα. Αλλά πολύ δύσκολα μέχρι τα 60 τους θα επιλέξουν να πάνε. Μετά θα έλεγα ότι είναι μια από τους τοπ 5 με τοπ 10 προορισμούς των Ελβετών και να αγοράσουν σπίτι και να ζήσουν μέχρι τέλους στην Ελλάδα.

Αν ένα Ελληνόπουλο αποφάσιζε να εργαστεί στο εξωτερικό θα του πρότεινες την Ελβετία;

Θα του το πρότεινα ανεπιφύλακτα για πάρα πολλούς λόγους. Πρώτον γιατί, αν εργαστεί σκληρά, είναι σίγουρο ότι θα αμειφθεί σωστά και δίκαια. Έχει ίσες ευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης σε πάρα πολλά επίπεδα. Είναι βέβαιο ότι, αν σπουδάσει εδώ πέρα, επίσης θα έχει πρόσβαση σε ένα εξαιρετικό σύστημα συνταξιοδότησης και υγείας, που είναι πολύ σημαντικά και τα δύο. Και αυτό το λέω σε σύγκριση με τις πέντε χώρες που έχω εργαστεί και πληρώσει φόρους και δουλέψει για πολλά χρόνια. Η Ελβετία είναι πολύ καλύτερη σε όλα αυτά τα επίπεδα. Και  επίσης είναι μία χώρα δημοκρατική, να το προσθέσουμε και αυτό, με καλό δικανικό σύστημα, όπου αν αδικηθεί ή αν για κάποιο λόγο γίνει πολίτης, ενεργός πολίτης σε κάποιο από τα καντόνια της, θα έχει ίσες ευκαιρίες να ανελιχθεί ακόμα και στο πολιτικό σύστημα. Γιατί είναι πολύ ιδιαίτερο και πολύ διαφορετικό από τις δημοκρατίες που γνωρίζουμε ανά τον κόσμο σήμερα.

Τι διαφορές παρατηρείς μεταξύ της δημοκρατίας που υπάρχει σε όλα τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη και της άμεσης δημοκρατίας που εφαρμόζεται στην Ελβετία;

Είναι εξαιρετικό το σύστημα εδώ πέρα. Έχω ζήσει και στη Γαλλία, στο Παρίσι όπως γνωρίζεις, για έναν χρόνο, φυσικά στην Ελλάδα. Αυτές είναι οι δύο άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με εξαίρεση την Ελβετία που ζω τα τελευταία οκτώ με δέκα χρόνια. Είναι τελείως διαφορετικό. Η άμεση δημοκρατία σημαίνει ότι πραγματικά κάθε εβδομάδα, σχεδόν κάθε μέρα, θα λάβεις και κάποιο ενημερωτικό δελτίο για το τι πρέπει να γίνει στην κοινότητά σου, τι πρέπει να γίνει στο καντόνι σου και τι πρέπει να γίνει σε επίπεδο ομοσπονδιακό. Είναι αυτά τα τρία επίπεδα η άμεση δημοκρατία. Σε μία κοινοβουλευτική δημοκρατία, όπως την ορίζουμε σήμερα στην Ελλάδα, δεν νομίζω ότι ο πολίτης έχει ενεργό ρόλο ακόμα και αν το επιθυμεί. Δηλαδή αν δεν είναι δημοτικός σύμβουλος σε κάποιον δήμο ή δεν εγγραφεί μέλος σε κάποιο πολιτικό κόμμα, είναι πάρα πολύ δύσκολο να εκφραστεί, να ακουστεί η γνώμη του. Εδώ, από την κοινότητα ήδη, είναι ικανός να αλλάξει τον τρόπο που λειτουργεί από την ώρα που βγαίνει από το σπίτι του έξω, από το πεζοδρόμιο, τα φανάρια, τον τρόπο που λειτουργεί η καθαριότητα, ο φωτισμός της πόλης και ό,τι πιο σύνθετο μπορούν άλλοι να φανταστούν: από το ποιοι άνθρωποι είναι καλοδεχούμενοι, ποια εγκλήματα πρέπει να διώκονται και να έχουν αυστηρότερες ποινές, ποιο κτήριο θα χτιστεί, πού θα γίνει πάρκο και ούτω καθεξής. Είναι πάρα πολύ άμεσο αυτό. Του δίνεται το δικαίωμα να ψηφίζει, εφόσον γίνει πολίτης ή μόνιμος κάτοικος με πάνω από 10 χρόνια και αυτό δεν το έχω συναντήσει σε καμία άλλη χώρα, ούτε ευρωπαϊκή και φυσικά ούτε αραβική, που έχω ζήσει και στη Μέση Ανατολή. Είναι εντυπωσιακό θα έλεγα και είναι κάτι το οποίο θα έπρεπε να το δούνε πάρα πολύ σοβαρά οι πολιτικοί ανά την Ευρώπη και από την ΕΕ.

Τι θα συμβούλευες τους νέους που θέλουν να προκόψουν αυτοί και η πατρίδα τους;

Ναι, να το χωρίσουμε σε δύο κομμάτια. Είναι ωραία η ερώτηση! Η πρώτη ερώτηση: το μόνο πράγμα που θα έλεγα σε έναν νέο που θέλει να σπουδάσει είναι να ταξιδέψει. Όταν θα ταξιδέψει και θα τριφτεί και θα μάθει νέες κουλτούρες, από μόνος του θα βελτιωθεί. Και όταν κάποια στιγμή, αγαπάει τη χώρα του, και επιστρέψει πίσω, είναι βέβαιο ότι θα πάρει το καλύτερο από τον κάθε λαό και την κάθε κουλτούρα που θα γνωρίσει και θα προσπαθήσει να την εφαρμόσει στον τόπο του, που επίσης αγαπάει. Δηλαδή η γνώση που έρχεται μέσω του να ταξιδεύεις, του να γνωρίζεις και του να μαθαίνεις πράγματα, όχι απαραίτητα εξειδικευμένα στο αντικείμενό σου, αλλά απλά πράγματα, από το να μιλάς μία ξένη γλώσσα μέχρι να μπορείς να συνεννοείσαι, να μαγειρέψεις ένα φαγητό ξένο ή να βλέπεις τον τρόπο που ένας μηχανικός χτίζει μία γέφυρα ή που φυτεύει ένα λουλούδι και να το μεταφέρεις στον τόπο σου, από μόνο του είναι ευεργετικό για τη χώρα μας. Νομίζω ότι όλοι οι άνθρωποι που αγαπάνε τη χώρα τους, γιατί είναι αυτό βασικό κριτήριο, να αγαπάς την Ελλάδα, όταν επιστρέφεις πίσω, το μόνο που θες είναι το καλύτερο για τους συμπολίτες σου, για το κοινωνικό σύνολο. Και έχοντας δει και τα κακά και τα καλά κείμενα, γιατί υπάρχουν και πολλά αρνητικά στο εξωτερικό, προσπαθείς να έχεις πάντα τον καλύτερό σου εαυτό, σκεφτόμενος πάντα ότι αυτό που φτιάχνεις είναι για το μέλλον: να προσφέρεις ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά σου και τα εγγόνια σου και για την κοινωνία ως ευρύτερο σύνολο. Αυτό έχω να πω, ότι τα ταξίδια προσφέρουν εμπειρίες. Είναι από μόνα τους ένα σεμινάριο, ένα σχολείο πέρα από το τι ο καθένας θα επιλέξει να σπουδάσει και να κάνει στη ζωή του.

Μάλιστα. Ευχαριστώ πάρα πολύ!

Σε ευχαριστώ και εγώ, Νικόλα! Ελπίζω κάποια στιγμή να μπορέσω να γνωρίσω από κοντά και την τάξη και θα χαρώ να μου κάνουν οποιαδήποτε άλλη ερώτηση επιθυμούν.

Καλό απόγευμα!