Галоўная»Тэарэтычны раздзел»Тэма 5.6. Алег Лойка
Галоўная»Тэарэтычны раздзел»Тэма 5.6. Алег Лойка
Тэма 5.6. Алег Лойка
Алег Антонавіч Лойка (1931-2008)
Беларускі паэт, пісьменнік і літаратуразнавец. Член-карэспандэнт АН Беларусі (1989), член Саюза пісьменнікаў СССР (з 1960), з 1962 – дацэнт, доктар філалагічных навук (1969), прафесар (1971).
Узнагароджаны ордэнам Дружбы народаў, медалём Францыска Скарыны, польскім медалём “Заслужаны перад польскай літаратурай” іншымі медалямі; Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1990) за раман-эсэ “Францыск Скарына, або Сонца маладзіковае”; Лаўрэат прэміі БДУ імя Уладзіміра Пічэты [1].
Алег Антонавіч Лойка нарадзіўся ў сям’і фельчара. Скончыў беларускую Слонімскую сярэднюю школу № 1, паступіў на філалагічны факультэт БДУ, які скончыў з адзнакай у 1953 годзе, і быў рэкамендаваны ў аспірантуру. Скончыў аспірантуру пры кафедры беларускай літаратуры БДУ, абараніўшы кандыдацкую дысертацыю па тэме “Адам Міцкевіч і беларуская літаратура” (1956). З 1956 года – выкладчык новаўтворанай кафедры беларускай літаратуры, якую ўзначаліў M.P. Ларчанка (кафедра вылучылася з кафедры беларускай мовы і літаратуры), з 1962 – дацэнт. Абараніў доктарскую дысертацыю (1969). З 1971 – прафесар кафедры беларускай літаратуры, з 1985 – загадчык кафедры беларускай літаратуры. З 1993 года, калі з кафедры беларускай літаратуры вылучылася некалькі самастойных кафедр – загадчык кафедры беларускай літаратуры XX стагоддзя. З 1998 – прафесар гэтай жа кафедры. У 1991-1996 – дэкан філалагічнага факультэта БДУ.
Кіраваў універсітэцкім аб’яднаннем “Узлёт” (1964-1989).
У апошнія гады жыў у Слоніме. Быў жанаты, меў дачку і сына.
Аўтар вучэбнага дапаможніка для студэнтаў ВНУ “Гісторыя беларускай літаратуры: Дакастрычніцкі перыяд”, падручнікаў “Гісторыя беларускай літаратуры: Дакастрычніцкі перыяд” (у двух выданнях), “Старабеларуская літаратура”.
Выступаў як крытык і літаратуразнавец. Аўтар больш як 450 публікацый.
Аўтар 100 кніг, апошняя прыжыццёвая выйшла ў 2003 годзе.
Дэбютаваў вершамі ў 1943 годзе ў “Баранавіцкай газеце”. Аўтар шматлікіх зборнікаў паэзіі: “На юначым шляху” (1959), “Задуменныя пералескі” (1961), “Дарогі і летуценні” (1963), “Блакітнае азерца” (вершы і паэмы, 1965), “Каб не плакалі кані” (1967), “Дзівасіл” (1969), “Калі ў дарозе ты…” (выбранае, 1971), “Шчырасць” (1973), “Пачуцці” (вершы і паэма, 1976), “Лінія жыцця” (1978), “Скрыжалі” (выбранае, 1981), “Няроўныя даты” (1983), “Грайна” (1986), “Пралескі ў акопах” (1987), “Балады вайны і міру” (1989), “Талая вясна” (вершы і паэмы, 1990).
Кніжкі вершаў для дзяцей: “Як Тоня рэха шукала” (1962), “Карагод дзівосных прыгод” (1966), “Каля млына” (1972), “Дзе хто начуе?” (1977), “Пра дзеда Аяяй і бабку Оёёй” (1984).
Раманы-эсэ “Як агонь, як вада” (1984) і “Францыск Скарына, або Сонца Маладзіковае” (1990), аповесць “Скарына на Градчанах” (1990), аповесць “Кельты не ўміраюць” (1998). Аўтар сцэнарыя дакументальнага фільма “Максім Багдановіч” (1990).
Перакладаў на беларускую мову творы П. Верлена, І. В.Гётэ, Ф. Шылера, асобныя творы рускіх, украінскіх, літоўскіх, латышскіх, польскіх і іншых паэтаў.
Уся творчасць А. Лойкі развіваецца ў рэчышчы нацыянальнай традыцыі, яна цесна звязана з фальклорам, з’яўляецца выразна медытатыўнай. В. Козіч адзначае: “Такая адметнасць паэзіі А. Лойкі, як спавядальная шчырасць, умельства ствараць побытавы малюнак, здольнасць да непасрэднасці перажыванняў, спрыяе творчасці для дзяцей. Дзіцячая паэзія Алега Лойкі – поўная светлых захапленняў, багатых пачуццяў, радасці жыцця” [1].
А. Лойка піша для дзяцей амаль паўстагоддзя, на яго паэзіі выхавалася не адно пакаленне маладых людзей. Гэтай высакароднай справе яго паэзія будзе служыць і далей.
Літаратура
Беларуская дзіцячая літаратура : вучэбны дапаможнік / А. М. Макарэвіч [і інш.]; пад агульн. рэд. А. М. Макарэвіча. – Мінск : РІПА, 2008.
Гісторыя беларускай літаратуры xx ст.: у 4 т. Мінск, 2003. Т.4, кн. 2.
Лойка, А. Пра ўсе справы Дзіва-Дзяржавы / А. Лойка. Мінск, 1993.
Лойка, А. Дзе хто начуе? / А. Лойка. Мінск, 1977.
Лойка, А. Пра дзеда Аяяй і бабку Оёёй / А. Лойка. Мінск, 1984.