Галоўная»Тэарэтычны раздзел»Тэма 3.2. Цётка. Аналіз вершаў Цёткі для дзяцей
Embedded Files
Тэма 3.2. Цётка.
Аналіз вершаў Цёткі для дзяцей
Алаіза Пашкевіч (1876-1916)
Асноўныя паняцці і тэрміны: адраджэнне (рэнесанс), батлейка, эсэ.
Літаратурная дзейнасць i творы Цёткі. Роля пісьменніцы ў развіцці беларускай дзіцячай лігаратуры.
Пейзажныя вершы, празаічныя творы Цёткі для дзяцей i пра дзяцей “Сынок маленькі”, “Мой сад”, “Лес”, “Родная вёска”, “Лета”, “Восень”, “Скора прыйдзе вясна”, “Сірацінка”. Глыбокі лірызмам, пачуццём цеплыні і шчырасці.
Першыя беларускія чытанкі “Першае чытанне для дзетак беларусаў”. У 1906 годзе выйшаў “Беларускі лемантар, або Першая навука чытання”.
Выданне часопіса “Лучынка“.
Першыя творы навукова-папулярнай літаратуры (“Гутаркі аб птушках”, “Пералетныя птушкі”). Багацце вобразна-выяўленчых сродкаў.
Псіхалагічнае майстэрства Цёткі ў адлюстраванні лёсу дзяцей. Гуманістычны пафас твораў “Міхаська”, “Сірацінка”, “Сірата”.
Гласарый
Адраджэнне – або Рэнесанс (фр.: Renaissance, італ.: Rinascimento; ад “re/ri” – “зноў” або “зноўку” і “nasci” – “народжаны”) – эпоха ў гісторыі культуры Еўропы, якая прыйшла на змену культуры сярэднявечча і папярэднічала культуры Новага часу. Прыкладныя храналагічныя рамкі эпохі: пачатак XIV – апошняя чвэрць XVI стагоддзя і ў некаторых выпадках – першыя дзесяцігоддзі XVII стагоддзя (напрыклад, у Англіі і, асабліва, у Іспаніі).
Батлейка – (ад польск.: Betleem – назва г. Віфлеема), таксама жлоб, віфлеем, яселка, вяртэп, батляемка, остлейка, шопка – беларускі народны тэатр лялек, спачатку і ў асноўным на рэлігійную, у прыватнасці біблейскую тэматыку, які атрымаў распаўсюджванне ў Беларусі, пачынаючы ад XVI стагоддзя і перажывае адраджэнне ў форме нацыянальнага дзіцячага і каляднага тэатра ў наш час. Блізкія да беларускай батлейкі ўкраінскі вяртэп (найбольш пашыраны ў XVIII–XIX стагоддзях) і польская шопка (вядомая з XV стагоддзя).
Эсэ – (ад фр.: essai – “вопыт”, “спроба”) – літаратурны жанр, кароткі ці сярэдняга аб’ёму сінтэтычны празаічны твор, свабодная развага аўтара на навуковую, палітычную, філасофскую, літаратурную ці іншыя тэмы.
Пытанні
Параўнайце звесткі пра Цётку з дакументальнага фільма “Алаіза Пашкевіч (Цётка): урокі жыцця першай беларускай настаўніцы” (2019, рэжысёр Алена Лявай, тэлеканал “Беларусь 3”) і з іншых відэа, якія зможаце знайсці. Якую інфармацыю вы лічыце больш верагоднай, праверанай? Якой асобай вам уяўляецца дзеячка беларускага адраджэння?
У чым заключаецца ўклад Цёткі ў гісторыю беларускай дзіцячай літаратуры?
Раскрыйце псіхалагічнае майстэрства Цёткі ў адлюстраванні лёсу дзяцей у вершы “Сірацінка” пакажыце гуманістычны пафас твора. Зрабіце літаратурна-мастацкі аналіз. Гл. Дадатак № 1
Параўнайце эмоцыі, якія перадаюцца ў пачатку і канцы верша “Сірацінка”. Прасачыце, якімі часцінамі мовы пераважна выражаецца настрой твора. Як ён змяняецца ад пачатку да фіналу твора?
Карыстаючыся алгарытмам аналізу мастацкага вобраза-персанажа, раскажыце пра Міхаську з апавядання “Міхаська”. З якімі пунктамі вы згодны? А якія варта дапоўніць? Гл. Дадатак № 9
Ахартарызуйце творчасць Цёткі: тэматычныя, жанрава-стылістычныя асаблiвасці, выхаваўчыя i пазнавальныя значэнні твораў для дашкольшкаў.
Пакажыце адукацыйнае значэнне часопіса “Лучынка”. Ахарактарызуйце яго мастацкія якасці.
Паразважайце, чаму Алаіза Пашкевіч узяла літаратурнае імя Цётка? Якія іншыя псеўданімы Алаізы Пашкевіч вы ведаеце?
Назавіце кнігі Цёткі, падрыхтаваныя для дзяцей.
Выканайце тэст.
Літаратура
Беларуская дзіцячая літаратура : вучэб. дапам. / А.М. Макарэвіч [і інш.] ; пад агульн. рэд. А.М. Макарэвіча, М.Б.Яфімавай. – Мінск: Выш.ш., 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура : вучэб. дапаможнік / А.М. Макарэвіч [і інш.] ; пад агульн. рэд. А.М. Макарэвіча. – Мінск : РІПА, 2016.
Беларуская літаратура : вучэбны дапаможнік для 10 класа ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай і рускай мовамі навучання / пад рэд. А.П.Бязлепкінай-Чарнякевіч, І.Д.Воюш. – Мінск : РІПА, 2020.
Коўтун, В. Жыве яе ліра нанова / В. Коўтун / / Выбраныя творы / Цётка. Мінск, 2001. С. 7–44.
Цётка. Выбраныя творы / Цётка. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2001.– 336 с.
Page updated
Google Sites
Report abuse