HEKTOR ORTEGA (Ibaigane Kultur Etxea)

"7AK BAT" (Basauriko Sozial Antzokia)

“Nondik dator gizakiaren gaiztakeria? Berezkoa da? Ekidinezina da?…” Galdera horiei guztiei erantzuteko, zazpi pekatu kapitalak eta orokorrean pekatuaren ideia hartu eta, Victor Frankensteinek egin zuen moduan, gizaki berri bati bizia emango dio Atx teatroak 7ak bat ikuskizun berrian: “groteskoa, basatia, gupidagabea…”, dela dio antzerki konpainiak. “Komeria, satira eta sarkasmoaren lengoaiarekin, guztiok alfonbra azpian ezkutatu ohi duguna, agerian geratuko da”.

Zazpiak bat, gaiztoetan gaiztoenak du izenburu osoa Atx teatroren lan berriak. Zazpi pekatu nagusiz osatutako munstroa, debekuen kontrako iraultza eta fikzioa obra berean.

https://prezi.com/p/zwm2bh3dlfyd/bekobentan-leidu-ta-leidu/

LANAK:

Zerrenda luzea da Yolanda Arrieta idazlearen liburuena. Bai Haur eta Gazte Literaturan, bai Helduen Literaturan hamabost lan baino gehiago argitaratu ditu. Hauek dira azken urteetako lan batzuk:

-Agur, ama! (2009, Aizkorri)

-Ongi etorri! (2009, Galdakaoko Udala)

-Itzalpetik (2010, Erein)

-Nitaz ahaztu dira (2010, Erein)

-Amaren urteak (2011, Aizkorri)

-Iturretako ermita (2011, Markina-Xemeingo Udala)

-ABCD berri bat (2011, Mezulari)

-Ai, ai, ai! (2011, Mezulari)

-Basajaun eta Martin (2012, Erein)

-Maddalenen usaina (2014, Ibaizabal)

-Argiaren alaba (2015, Denonartean) Euskadi Saria, Haur eta Gazte Literatura saria, 2015ean

-Kulun-kuttunak (2016, Denonartean)

-Aho bete amets: ahozko haur poesiaren alde (2016, Denonartean)

• Bilboko egoitza toki erosoan dago: EITBren alboan.
• 850 metro koadroko lanlekuan bikoizketarako bi areto daude, nahasketak egiteko bi areto (bata oso berezia: Dolby Digital baimenduna), zaratak eta efektuak grabatzeko gela bat, bideo-ediziorako gela bat, eta kalitate kontrolerako eta errepikatuetarako gela bat.

Hero eta Leandro lanean, Mogrobejok bi maitale gazteren tragedia irudikatzen du. Historia hori Helespontoko itsasartean gertatu zen, gaur egungo Turkian, alegia. Leandro Asiako kostaldean bizi zen, Abydosen, eta, gauero, igerian gurutzatzen zituen bertako urak, Europako bazterrean Herorekin elkartzeko asmoz. Igeriketan, emakumeak dorrean piztutako argia zuen gidari. Ekaitza zegoen gau batean, nekearen nekeaz ito zen, eta olatuek Heroren hiriraino eraman zuten haren gorpua. Emakumeak hil egin zela jakin zuenean, bere burua bota zuen dorretik itsasora.

Hero eta Leandroren istorioa Ovidiok Heroides lanean jasotakoa da, eta oso ezaguna Europako literatura eta artean XIX. mendera arte –Boscan, Quevedo, Keats, Marlowe edo Byron idazleek islatu zuten, eta, margolarien artean, Regnier, Rubens edo Turnerrek–. Mogrobejok heldutasunezko lan bat egiteko erabili zuen, non ageri-agerian geratzen diren eskultore gisa zituen ezaugarriak: modelaketa zehatza, argilunaren erabilera fina, anatomiaren azterketa zorrotza, eta mugimenduaren eta lerroaren jarraikortasuna. Eskulturagileak historiaren indar emozional handieneko unea aukeratu du, hau da, olatuek inguratuta maitaleak heriotzan betiko elkartuta dauden unea.

Lehen prestakuntza artistikoa jaioterrian jaso zuen arren, Mogrobejok Parisen ikasi zuen eskultura –1894tik 1897ra bitartean bertan bizi izan zen–, baina, batez ere, Italian. 1902. urtean, lehen aldiz joan zen Italiara, Bizkaiko Aldundi Probintzialak eman zion pentsioari esker. Lehenengo Erroman egon zen, eta, gero, Florentzian. Hiri horietan ez ezik, Bartzelonan, Grazen (Austria) eta Munichen ere lan egin zuen. Bertan, beraren lanak bezero burgesen gustukoak izan zirenez, erretratu eta tamaina txikiko erretratu eta apaingarri ugari egin zituen eurentzat. Erroman modelatu zuen, 1904ko udaberrian, Hero eta Leandro, eta handik hiru urtera pasatu zuen brontzera Florentziako tailer batean. Fundizio prozesua oso zaila izan zen eskultorearentzat, izan ere, ordurako oso gaixo zegoen. [M.A.]

CRISTÓBAL BALENCIAGA MUSEOA

Cristóbal Balenciaga Eizaguirre Getarian jaio zen (Euskal Herria, Espainia), 1895eko urtarrilaren 21an, langileen familia baten altzoan. Aita arrantzalea zen, eta Balenciagak 11 urte zituela hil zen. Ama, Balenciagarentzat figura nabarmena izan zena, jostuna zen, eta Casa-Torresko markesen familiarentzat egiten zuen lan.

Hortaz, gazte-gaztea zenetik, harremana izan zuen amaren lanbidearekin eta markesaren dotorezia eta gustu onarekin. Markesak laguntza eman zuen Balenciagaren talentua pizteko, eta haren lehen bezeroetako bat izan zen. 1907an, Donostian erroldatuta agertzen da, eta hirian hasi zen jostun-lanbidea ikasten, Parisko modarekin lotura zuten era askotako saltokietan lan egiten. Garai hartan, hiria loraldi betean zegoen, hirugarren sektoreko jarduera ekonomikoari dagokionez, neurri batean, gortea uda garaian Donostian egoten zelako eta euskal itsasaldean turismoa zegoelako.

22 urte zituela, Cristóbal Balenciagak lehen negozioa jarri zuen abian: matrikula industrialeko liburuan eman zuen izena, Jostuna epigrafean, kategoria gorenari zegokion kuota fiskalarekin, C. Balenciaga izenez, Bergara kaleko 2. zenbakian. Urtebeteko epean, sozietate modura aldatu zuen inskripzioa, bazkide berriak sartzeko: Lizaso ahizpak. Hortaz, sozietate mugatu bat eratu zuen, sei urteko indarraldirako, hain zuzen, Balenciaga y Cía, negozioaren helbide berbera utzita.

Aldi hori igaro ondoren, 1924an, elkartea desegin zen, eta, horren lekuan, Cristóbal Balenciaga gisa hartu zuen alta, eta etorbideko 2. zenbakira eraman zuen negozioa. Urte horretan, 71 langile zituen negozioan (68 emakume eta 3 gizon). 1927ko martxoan, Martina Robes et Manteaux sortu zuen, Okendo kaleko 10. zenbakiko 1. solairuan (Martina zen haren amaren izena), bigarren marka gisa, dibertsifikatzeko estrategia baten barruan. Urte bereko urrian, izen berria eman zion: EISA Costura (haren amaren deiturarekin erlazioa duen izena berriz: Eizaguirre).

Lehenengo enpresa, Cristóbal Balenciaga, etenik gabe egon zen zabalik 1937ra arte, hau da, Parisera joan zen arte. Bigarren enpresa, EISA Costura, geografikoki dibertsifikatu, eta Madrilera (1933) eta Bartzelonara (1935) joan zen, EISA BE izena hartuta, eta Donostian ere jarraitu zuen, etorbideko 2. zenbakian.

Hala ere, zalantzarik gabe, Parisko etapari esker da Balenciaga eraginik handien izan duen historiako diseinatzaileetako bat. Espainiako Gerra Zibilak bultzatuta, Balenciaga Parisera joan zen, eta George V. etorbideko 10. zenbakian jarri zituen aretoak. Erabaki hori ikusita, nabaria da ehunen hornitzailerik garrantzitsuenak eta goi-mailako joskintzari lotutako lanbideetako espezialista gorenak eskueran izateaz gain, harremanean jarri zela gizartean, kulturan eta politikan garrantzi handia zuten bezero kosmopolitekin, eta nazioarteko hedabideek, gainera, jomugan hartu zutela.

Arrakasta lortu zuen 1937an lehen bilduma aurkeztu zuenetik, eta haren sormen-lanak –erosotasuna, lerro gardenak, Espainiako tradizioaren berrinterpretazioa eta bolumen berritzaileen garapena oinarritzat zituenak– XX. mendearen erdialdeko hamarkadetako moda markatu zuen, 1968. urtera arte. Urte horretan, goi-mailako joskintza garrantzia galtzen hasi zen, prêt-à-porte estiloari bide emateko, eta, orduantxe, Balenciagak erretiroa hartzea erabaki zuen.

Doikuntza, teknikaren erabilera eta perfekzionismoa zirela-eta, lankide garaikideen mirespena lortu zuen Balenciagak. Christian Diorren ustez, “gu guztion maisua” zen; Hubertde Givenchyk zioenez, “goi-mailako joskintzaren arkitektoa” zen; eta Coco Chanelen hitzetan, "benetako couturier bat zen".

Dena dela, berrikuntzarako zuen ahalmena, etengabeko bilakaera sotilean, ehunez zuen jakintza, eta proportzioaz eta neurriaz zuen zentzua, eta emakumearen gorputzez zuen ikuspegia direla-eta da Balenciaga eragin handiena izan duen diseinatzaileetako bat.

Sorkuntzako bilakaeran, Balenciagak lerro desberdinak ikertu, esperimentatu, erabili eta hobetu zituen, orduan nagusi zen emakumearen silueta aldatu, orduko kanon soziokulturaletatik aldendu, eta pixkanaka gero eta abstrakzio-maila handiagoa sartzeko. Bizkarra ardatz gisa hartuz, gerria lausotuz, bolumenak sortuz eta ebakidurak sinplifikatuz.

Horrela sartu zituen “tonneau” lerroa (1947), look “erdi-estutua” (1951), “globo” gonak (1953), tunika (1955), “zaku” soinekoa (1957) eta ”baby-doll” soinekoa (1958), hurrengo hamarkadako sorkuntza-lanen bereizgarria den minimalismo formalerantz aurrera eginez.

Balenciagak berak artista-lantzat hartu zuen bere lana: “jostun batek arkitektoa izan behar du planoak egiteko, eskultorea formak moldatzeko, pintorea koloreak lantzeko, musikaria harmonia lortzeko, eta filosofoa neurriaren zentzuan”.

GETARIA

Getaria Gipuzkoako kostaldeko udalerri bat da, Urola Kosta eskualdean. Ekialdean Zarautz du mugakide, eta mendebaldean Zumaia. Getariako Alde Zaharra edo herrigunea Gipuzkoako kostaldeko bazter askotatik ikusgarria den San Anton mendi eta penintsularen inguruan zabaltzen da. Penintsula lehorrera lotzen duen istmoaren gainean dago Getariako herrigune zaharra. Historian, Getaria Juan Sebastian Elkano marinelaren jaioterria da, munduari bira osoa eman zion lehena. Arrantzale giroko herria, Euskal Herriko kostako turismogune ezaguna da eta Getariako Txakolina jatorrizko izendapenaren udalerri nagusia. Cristobal Balenciaga museoa ere han dago.

Herriak lau auzo ditu, herriguneaz gain:

• Askizu: Udalerriaren mendebaldean dago, Zumaia aldera. Antzinako parrokia eta dozenaren bat etxebizitzaz osatutako herrigune txiki bat du. Aldiz, bere inguruan banaturik dauden baserri ugari ditu. Denera 100 auzotar inguru bizi dira.
• Eitzaga: Udalerriren ekialdean dago, Getariako herrigunea eta Zarautzen artean. Sakabanaturik dauden baserri giroko auzoa da, 52 auzotar ditu.
• Meaga: Udalerriaren hegoaldean dago, itsas mailatik 95 metrora eta Garate mendiaren oinpean, mendi honek herrigunetik banatzen du. Auzoa izen bereko Meaga mendigainan kokatua dago, barnealdetik Zarautz eta Zumaia lotzen dituen errepidean. Bi udalerriek Getariako herrigunetik barna zeharkatu eta lotzen dituen kostaldeko N-634 errepidea eraiki aurretik, Getaria eta kanpoaldea nahiz inguruko udalerriak lotzen zituen bide nagusia Meagako mendigaina zen. Bertan 125 auzotar bizi dira.
• San Prudentzio: Auzoak izena San Prudentzio baselizari zor dio, eta Getariatik Askizu auzora doan bidean dago. Sakabanatutako baserriz osatutako auzoa da. 84 auzotar ditu.

Hurrengo bidean laburbiltzen da ;)

Iruzkinak:

Jakoba Errekondok ea zergatik nekazaritza eta basogintza hain inportanteak diren gure ekosistemetan. Egia esan, nekazaritza barik (latinetik, agri-cultura) ez genuke kulturik izango (gaur egun ezagutzen moduan). Kontatu digu, era nahiko muturrekoa, gure ekosistemak %100 gutaz egindakoak direla eta horri buelta emateko pribatuak diren baso eta larre guztiak publikoak egin behar direla sistema horiek mantentzeko, basati eta aske.

Egia da, onddoen arazoengatik, zuhaitz mota desberdinak galtzen ari direlako, globalizazioaren poderioz baita klima-aldaketagatik. Baina, ez da egon beti gure planetan klima-aldaketarik? Glaziazioak? Itsas-mailaren aldaerak? Beti gizkiok errudunak gara?

Bere hitzaldiarekin hainbat debate zabaltzen direnez, zein izango da biderik zuzenena?

SINOPSIA

3000 urtea. Euskara desagertzeko zorian dago. Azken euskaldunak izkin egin nahi dio halabeharrari.

Benetako misterioa ez da gure hizkuntzaren jatorria, ezbada bere biziraupen harrigarria.

3000 urtean euskara egongo al da?

Ghero, kondairen kondaira bat, euskararen biziraupen harrigarriari buruz.

Ghero, hizkuntza baten bizirauteko amorrua.

Ghero, bizirik irauteko grinari buruzko istorio bat

Hizkuntz preindoeuropear txiki baten biziraupenaren mirariarekiko harridura, miresmena, nahasmena, konplizitatea…

Bederatzi istorio, bederatzi antzerki poema, euskeraren planetaren inguruan orbitatzen.

Antzezlan emozionantea, originala, dibertigarria, harrigarria eta estetikoki ausarta.

Hamabi zinemagilek, Adabaki ekoiztetxearen ekoizpenarekin, Joseba Sarrionandiaren poemak eta ipuinak film kolektibo batean zinemara ekartzea erabaki dute .

Sarrionandia luzaro irudirik gabeko poeta izan da. Izoztuta balego bezala, 30 urtez zuri beltzeko argazki bat izan da euskaldunentzat. Argazki bat eta bakarra. Irudirik eza. Ausentzia.

Sarri iruditan agertzea du helburu Gure oroitzapenak filmak. Eta nola egiten da hori? Bada, Adabaki ekoiztetxeko kideen arabera, ez da egiten argazki zuri-beltzezko harekin. Edo 2016ko amaieran hainbat hedabidetan agertutakoaz. "Poeta ez da ezer, bere obra ez bada". Eta horregatik, Sarri iruditan jartzeko aukeratu duten modua bere poemak edo ipuinak zinemara ekartzea izango da.

Horren asmoz, Euskal Herriko eta beste zenbait herrialdetako hamabi zinemagileren pieza banak osatzen dute proiektu hau. Proiektuan parte hartzen duten zinegile guztiek badute harremanik poetarekin, dela pertsonala eta afektuzkoa, dela literarioa, dela miresmena… Maider Oleaga, Ane Muñoz, Josu Martinez bilbotarra, Eugene Green, Itziar Leemans, Carlos Quintela, Asier Altuna, Maialen Sarasua, Fermin Muguruza, Oskar Alegria, Mireia Gabilondo eta Ozcan Alper dira hamabi zinemagileak.

Auzolana ere bada proiektu honen oinarrian. 200 lagun baino gehiago aritu dira filman parte hartzen eta kolaboratzen. Informazio gehiago gureoroitzapenak.adabaki.eus webgunean.

Hibai Castrok azaldu zuen nola izan zen filma ekoizteko prozesua.