Jabatan Perancangan Bandar dan Wilayah yang ditubuhkan pada tahun 1974 di Kampus Jalan Gurney asal UTM merupakan salah satu jabatan di bawah Fakulti Alam Bina. Sebelum Jabatan ini ditubuhkan, Kolej Teknikal (nama lama bagi UTM) telah pun menawarkan program Diploma perancangan bandar dan wilayah di bawah Fakulti Senibina. Ijazah Sarjana Muda dalam bidang perancangan bandar dan wilayah mula ditawarkan pada tahun 1972 apabila Kolej Teknikal dinaik taraf kepada universiti dan dinamakan Institut Teknologi Kebangsaan (ITK). Kemudian pada tahun 1974, Fakulti Seni Bina telah disusun semula dan menjadi Fakulti Alam Bina, terdiri daripada Jabatan Seni Bina, Jabatan Ukur Bahan dan Jabatan Perancangan Bandar dan Wilayah. Apabila UTM dipindahkan ke kampus induk sekarang di Skudai pada tahun 1985, Jabatan ini merupakan antara yang terawal berpindah ke kampus baharu.

Dalam tempoh 38 tahun Program Sarjana Muda Bandar dan Wilayah (B.URP), Jabatan telah berjaya melahirkan sebilangan besar perancang bandar profesional yang telah memberi sumbangan yang besar kepada pembangunan negara dan mencipta imej kecemerlangan untuk profesion perancang bandar di peringkat kebangsaan dan antarabangsa. Ini membawa kepada pengiktirafan program itu oleh Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA) dan Institut Perancang Malaysia (MIP) sejak awal sehingga kini. Jabatan komited untuk terus memartabatkan program B.URP melalui peningkatan berterusan kualiti kurikulum; kaliber kakitangan; kemudahan pengajaran, pembelajaran dan penyelidikan.

Selama bertahun-tahun, program ini telah melihat beberapa siri perubahan dalam mod yang dikendalikannya. Jabatan pertama kali menjalankan program Diploma dan Sarjana Muda URP secara berasingan di bawah 'sistem berasingan' pada tahun 1972. Pada tahun 1976, 'sistem integrasi' telah diperkenalkan di mana pelajar memasuki peringkat tahun rendah dan akan memilih untuk mengikuti sama ada program Diploma atau Sarjana Muda pada Tahun 3. Jabatan kembali kepada sistem berasingan pada tahun 1984 dan sekali lagi kepada sistem integrasi pada tahun 1997. Jabatan kali terakhir kembali kepada sistem berasingan pada tahun 2003 dan menjalankan program Sarjana Muda 4 tahun di kampus Skudai manakala pengendalian program Diploma telah dipindahkan ke Kolej Sains dan Teknologi (KST) di Kampus Antarabangsa Kuala Lumpur.

Apabila Jabatan mencapai kematangan akademik, pelbagai program penyelidikan dan pengajaran pasca siswazah berkaitan perancangan bandar telah diperkenalkan pada awal 1990-an, yang kini telah berkembang menjadi program PhD dan Sarjana Sains (M.Sc.) yang berjaya merangkumi bidang Teknologi Maklumat ( IT), Pengangkutan, Reka Bentuk Bandar, Pelancongan, Alam Sekitar dan Pengurusan Sumber, Perumahan, dan Perancangan Bandar dan Wilayah. Program pasca siswazah telah menyaksikan pertumbuhan yang mantap dalam pendaftaran pelajar tempatan dan antarabangsa, yang merupakan bukti jelas kepada kualiti program yang ditawarkan.