Σχετικά με τη Μονή Παναγίας της Φανερωμένης (Αροανία-Σοποτό)

Ακολουθούν μερικές σκέψεις που προέκυψαν ύστερα από πρόσφατη επίσκεψη στο κτήριο της Μονή Παναγίας της Φανερωμένης (έχει πάψει να λειτουργεί εδώ και πολλές δεκαετίες) και σχετικές με την άμεση ανάγκη εργασιών υποστύλωσης και επισκευής που πρέπει να γίνουν στο κτίριο.

Η Μονή Φανερωμένης (Εικόνα 1) , κτισμένη πιθανώς το 1616 [1] στη Κοινότητα Αροανίας (Σοποτό) Καλαβρύτων, απαιτεί άμεσα εργασίες επισκευής και υποστύλωσης. Παρακάτω παρουσιάζονται μερικές φωτογραφίες που αναδεικνύουν το πρόβλημα.

Εικόνα 1: Προαύλιο της Μονής Παναγίας της Φανερωμένης (9/2019)

Ήδη τα τελευταία χρόνια η δυτική γωνία του κυρίως (βορινού) τοιχώματος καταρρέει, μια κατάσταση επικίνδυνη όχι μόνο για την στατικότητα ολόκληρης της κατασκευής αλλά και για τους επισκέπτες της Μονής. Στις Εικόνες 2 έως 4 φαίνεται η εξέλιξη της κατάρρευσης του τοιχώματος μέσα σε μερικούς μήνες (Απρίλιο 2018 και Νοέμβριο 2019).

Εικόνα 2: Κατάρρευση δυτικής γωνίας του κυρίως (βορινού) τοιχώματος τον Απρίλιο 2018.

Εικόνα 3: Περαιτέρω κατάρρευση δυτικής γωνίας του κυρίως (βορινού) τοιχώματος τον Νοέμβριο 2019.

Εικόνα 4: Δυτική γωνία του κυρίως (βορινού) τοιχώματος (9/2019).

Πρόσφατα (καλοκαίρι 2019) για τις ανάγκες εγκατάστασης πυλώνων υψηλής τάσης (Εικόνα 4α) έγινε διαπλάτυνση του δρόμου δίπλα τη Μονή και διάνοιξη νέου δρόμου που συνεχίζει πέραν του αρχικού έως το σημείο εγκατάστασης των νέων πυλώνων (Εικόνα 4β). Με τα έργα αυτά αφαιρέθηκε σημαντικό μέρος του εδάφους πολύ κοντά στο κυρίως (βορεινό) τοίχωμα και στις γειτονικές σε αυτό δομές του κτιρίου, αλλοιώνοντας την στήριξη που είχε προς την ιδιαιτέρως κατωφερή πλαγιά του βουνού. Αυτό πιθανότατα θα επιδεινώσει την μελλοντική βιωσιμότητα ολόκληρου του κτηρίου της Μονής καθώς το κάνει περισσότερο ευάλωτο σε τυχόν διάβρωση του εδάφους λόγω βροχοπτώσεων, κατολισθήσεις κλπ.

Εικόνα 4 (α): Έργα εγκατάστασης πυλώνων υψηλής τάσης με διάνοιξη δρόμου στη περιοχή της Μονής (9/2019).

Εικόνα 4 (β): Έργα εγκατάστασης πυλώνων υψηλής τάσης στη περιοχή της Μονής (9/2019).

Εικόνα 5: Αφαίρεση εδάφους από την περιοχή του κυρίως βορινού τοιχώματος για τη διάνοιξη δρόμου (9/2019).

Εικόνα 6: Αφαίρεση εδάφους από την περιοχή του κυρίως βορινού τοιχώματος για τη διάνοιξη δρόμου (9/2019).

Εικόνα 7: Αφαίρεση εδάφους από την περιοχή του κυρίως βορινού τοιχώματος για τη διάνοιξη δρόμου (9/2019).

Εικόνα 8: Αφαίρεση εδάφους από την περιοχή του κυρίως βορινού τοιχώματος για τη διάνοιξη δρόμου (9/2019).

Δευτερευόντως, τα έργα διάνοιξης του δρόμου δίπλα τη Μονή για την εγκατάσταση των πυλώνων προκάλεσαν πληθώρα ζημιών υποβαθμίζοντας την εικόνα της Μονής. Το έδαφος που αφαιρέθηκε από την περιοχή του βορινού τοιχώματος απορρίφθηκε αυθαίρετα στην ευρύτερη περιοχή καταστρέφοντας δένδρα που ήταν αποτέλεσμα αναδάσωσης για την ανάδειξη της Μονής, καλύπτοντας με μπάζα το σημείο πρόσβασης στο παλαιό παραδοσιακό μονοπάτι που συνδέει τη Μονή με την πλησίον κοινότητα Αροανίας (το οποίο χρησιμοποιείται από τους επισκέπτες κατά τους εορτασμούς της Μονής και είναι πλέον επικίνδυνο για τη σωματική ακεραιότητα των επισκεπτών), κλπ (Εικόνες 9 εως 11).

Εικόνα 9: Άλλες φθορές από τη διάνοιξη δρόμου (9/2019).

Εικόνα 10: Άλλες φθορές από τη διάνοιξη δρόμου (9/2019).

Εικόνα 11: Άλλες φθορές από τη διάνοιξη δρόμου (9/2019).

Συμπεράσματα από νέα επίσκεψη τον Απρίλιο 2022:

Δυστυχώς η κατάρευση συνεχίζεται και φοβάμαι πως σιγά-σιγά το μοναστήρι θα κυλίσει στο γκρεμό καθώς ο τοίχος υποστήριξης προοδευτικά υποχωρεί.

Ακολουθεί κείμενο της κ. Όλγας Σταυρουλοπούλου που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Πελοπόννησο (9 Μαϊου 2022) και αφορά την ίδια περίοδο:

Απανωτά πλήγματα εγκατάλειψης και αδιαφορίας δέχεται η ιστορική Μονή Παναγίας Φανερωμένης στην Αροανία (Σοποτό) Καλαβρύτων. Φέτος, (για πρώτη φορά μετά από 400 χρόνια!) ανήμερα της γιορτής της Ζωοδόχου Πηγής το σήμαντρο δεν ήχησε, ελλείψει ιερέα. Άλλοτε, τη μέρα αυτή, μετά τη Θεία Λειτουργία ακολουθούσε πανηγύρι που συγκέντρωνε τους πιστούς από το Σοποτό και τα άλλα γειτονικά χωριά. Εκτός όμως από την απουσία τακτικού ιερέα στο Σοποτό, όπου και ανήκει το μοναστήρι, ο περιβάλλον χώρος τείνει να γίνει αφιλόξενος και επικίνδυνος για τους προσκυνητές, λόγω της σταδιακής κατάρρευσής του.

Η ιστορική Μονή, βρίσκεται στη βόρεια πλαγιά του όρους Μοναστήρι, σε υψόμετρο 1000μ. και σε απόσταση 2χλμ. Δυτικά του χωριού Αροανία (Σοποτό) Καλαβρύτων. Επιγραφή που βρισκόταν στο υπέρθυρο του παλαιού ναού, ανέφερε ότι το Μοναστήρι χτίστηκε το 1616. Η επιγραφή σήμερα δεν σώζεται, ωστόσο, υπάρχει καταχωρισμένη στην Επετηρίδα των Καλαβρύτων του Γ. Παπανδρέου. Σύμφωνα δε με ενθύμημα του υπ’ αριθ. 3 Κώδικα της γειτονικής Μονής Αγίων Θεοδώρων που αποτελούσε μετόχι της Φανερωμένης, φαίνεται ότι Αυτή, υπήρχε κατά το έτος 1612-13 και το 1616 ανακαινίστηκε.

Κατά την Ελληνική Επανάσταση ήταν κέντρο τροφοδοσίας των διερχόμενων αγωνιστών. Κατά τις επιδρομές του Ιμπραήμ, αποτέλεσε καταφύγιο των κατοίκων των γύρω περιοχών, δεδομένου ότι είναι χτισμένη με μορφή φρουρίου. Πρόκειται για Μονή Οχυρωματικού Τύπου. Χαρακτηριστικό είναι ότι, περιβάλλεται από παχύ τείχος, με πολεμίστρες περιφερειακά, το ύψος του οποίου φτάνει τα 9μ. και διαθέτει μόνο μια αψιδωτή είσοδο με θολωτό διάδρομο μήκους 5,5μ. Στο εσωτερικό του τείχους, σήμερα, σώζονται ακέραια τα θολωτά ημιυπόγεια, ένα κελί, ο νότιος τοίχος της παλαιάς εκκλησίας καθώς και το οστεοφυλάκιο με οστά Μοναχών.

Δυστυχώς όμως, ο χρόνος αλλά και τα σύγχρονα τεχνικά έργα στην περιοχή δεν συμμαχούν υπέρ της διατήρησης του ιστορικού αυτού κτίσματος. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει σε προηγούμενο δημοσίευμά μας (Πελοπόννησος, 12/10/2019), για τις ανάγκες εγκατάστασης πυλώνων υψηλής τάσης, έγινε διαπλάτυνση του δρόμου πλησίον της Μονής. Κατά τις εργασίες αφαιρέθηκε σημαντικό μέρος του πρανούς κάτω από το βορεινό τείχος, το οποίο δεν υποστυλώθηκε όπως θα έπρεπε. Η αποδυνάμωση του πρανούς, σε συνδυασμό με τις βροχοπτώσεις και το βάρος του υπερκείμενου πέτρινου τείχους, έχουν δημιουργήσει έντονα κατολισθητικά φαινόμενα, με αποτέλεσμα το τείχος να καταρρέει χρόνο με τον χρόνο.

Για άλλη μια φορά λοιπόν, τονίζουμε την άμεση ανάγκη εργασιών υποστύλωσης του ιστορικού αυτού κτίσματος, προτού καταντήσει ερείπιο. Προτείνουμε δε, σε δεύτερη φάση, την εφαρμογή έργων ανάπλασης και ανάδειξης του μνημείου, προκειμένου να διατηρηθούν οι θρύλοι και οι αναμνήσεις της παλαιάς ακμής της περιοχής, προσδίδοντας έναν ιδιαίτερο τόνο και γραφικότητα στα χωριά του τόπου μας.

Σημείωση: Στις φωτογραφίες φαίνεται συγκριτικά, η πορεία της κατάρρευσης του βορεινού τείχους, Σεπτέμβριος 2019 - Απρίλιος 2022, καθώς και μια γενική άποψη του καλοδιατηρημένης εσωτερικής αυλής.

Πηγές:

Κίτσος, Δ. (1979). Σοποτό, σελ. 11.

Παπανδρέου, Γ. (1906). Επετηρίδα των Καλαβρύτων, σελ. 212.

Χαραλαμπόπουλος, Β.Χ. (1964). Ναοί και Μοναί Αροανίας (Σοποτού) Καλαβρύτων, σελ. 303.

Και οι σχετικές φωτογραφίες: