Artykuły

„Znaczenie książki w rozwoju i edukacji dziecka”

Książka jest największym z darów, jakie możemy ofiarować dziecku, darem na zawsze, na całe jego dziecięce i dojrzałe życie.  Jak pisze profesor Grzegorz Leszczyński , pożytki obcowania z książką są  niepoliczalne. Książka:

·         rozwija wyobraźnię;

·         kształtuje świadomość i wrażliwość na drugiego człowieka;

·         wzbogaca słownictwo;

·         pozwala rozumieć siebie i świat;

·         towarzyszy w radości i chwilach smutku;

·         bawi do łez

·         wzrusza

·         każdy kto ją czyta lub jej słucha , pokonuje samotność.

Często nie zdajemy sobie sprawy z mocy czytania dzieciom książek już od pierwszych dni ich życia także jeszcze w okresie prenatalnym. Stwierdzono, że   w trzecim trymestrze ciąży dziecko reaguje na bodźce dźwiękowe, co oznacza, że zaczyna słyszeć. Gdy przychodzi na świat doskonale zna już głos mamy i taty. Kojarzy czytane mu wiersze i opowiadania, które przyczyniły się do radosnego nastroju mamy i maluszka. Nauka mowy rozpoczyna się, więc od momentu kiedy niemowlę zaczyna być otaczane mową.

         Bardzo ważny jest sposób czytania dzieciom:

·          nie wolno popadać w monotonię i czytać w nudny sposób;

·         nie można czytać książki nie skupiając się  na jej treści;

·         ważna jest empatia i zaangażowanie czytającego;

·         dobrze jest gestykulować i naśladować mimikę bohaterów;

·         zadaniem rodzica jest dostosowanie natężenia emocji do poziomu tolerancji dziecka

Należy zwrócić uwagę na wybór książek. Książka musi być estetyczna, bez błędów merytorycznych i językowych. Warto jest posiadać takie pozycje ,           w których dziecko czytało by razem z rodzicem, poprzez nazywanie obrazków umieszczonych w tekście . Dobrze jest , gdy w treści znajdują się wyrazy dźwiękonaśladowcze, które dziecko może powtarzać np. kap, kap, ko, ko, miau, miau .

Ani kino, ani telewizja, ani komputer, ani samrtfon, ani cudowne zabawki, niezwykłe podróże i atrakcje, którymi zasypiemy dziecko- nic nie jest w stanie zastąpić książki, ale nawet równać się z nią.

Czytając dziecku, wspólnie śmiejemy się i wzruszamy, odbywamy podróże do pozaziemskich krain i wspólnie przyglądamy się przygodom ludzi, zwierząt, przedmiotów  i ożywionych zabawek. Przeżywamy wszystko razem,     a dziecięce emocje stają się na czas lektury naszymi emocjami. Budujemy najsilniejsze więzi oraz najdoskonalszą i najtrwalszą ze wspólnot. Chwile lektury to niezapomniane okruchy domowego szczęścia.  Dziecko poznaje w książkach różnych bohaterów- dziewczynki i chłopców, królewny i królewiczów, zwierzęta, ożywione zabawki… Ze wszystkim potrafi się utożsamić , dostrzec, jak pokonują przeszkody, jak radzą sobie z kłopotami, jak zyskują przyjaciół, jakie są konsekwencje wyborów, których dokonują. W ten sposób doświadcza czegoś, czego inaczej doświadczyć nigdy by nie mogło: na krótki czas słuchania staje się kimś innym. Książka ma tę właściwość, że zabiera nas w niezwykła podróż poza nas samych. W ten sposób rosnący mały człowiek wzbogaca swoją duchowość oraz rozwija swoje wnętrze. Jeśli dziecko takich doświadczeń lekturowych nie przeżyje to zapatrzone w siebie nawet nie będzie przeczuwało, iż świat każdego jest trochę inny, że swój własny świat mają tata, mama, prababcia czy nowo narodzony braciszek. Że żyjący obok niego ludzie mogą to samo doświadczenie przeżywać w różny sposób, że każdy z nas jest inny i wszystko, co nas otacza, jest wielką zagadką, każdy tę zagadkę rozwiązuje na swój sposób.

         Książki mieszkają w nas , bo my sami je stwarzamy. Autor zakreśla tylko kontury, grafik przedstawia jedynie wybrane elementy rzeczywistości,         a cała reszta książkowego świata musi być wyczarowana przez każdego                z czytelników. Dlatego każdy z Nas książkowy świat wyobraża sobie trochę inaczej. Tyle tych światów jest ilu czytelników i słuchaczy.. W filmie czy grze komputerowej wszystko jest gotowe od początku do końca. Natomiast opowieść czy wiersz wymagają od Nas użycia wyobraźni. Nawet najmniejsze dziecko musi tę opowieść samo stworzyć w swoim wnętrzu, musi ją w sobie zobaczyć. Wtedy mózg pracuje na pełnych obrotach, tworzy nowe połączenia między miliardami własnych komórek nerwowych, z których każda od tej pory będzie mogła komunikować się z dziesiątkami tysięcy innych. Najdziwniejsze w tym wszystkim jest to, ze choć mózg jest ożywiony, dziecko uspokaja się i wycisza , lepiej śpi, a potem łatwiej się uczy i skupia uwagę. Z dnia na dzień coraz więcej wie, bo każda książka zostawia w nim okruszynę wiedzy o świecie, człowieku, prawidłowościach ludzkiego losu, o tym, że rodzimy się , dojrzewamy , żyjemy po coś, kimś jesteśmy, mamy jakieś cele i zadania, które trzeba realizować. Poznaje nowe słowa, więc coraz więcej potrafi nazwać i zrozumieć. Łatwiej zapamiętuje, umie porównać sytuacje, zdarzenia, przygody, ocenić nie tylko bohaterów książkowych, a także samą książkę, zawarte w niej ilustracje, przebieg zdarzeń, a nawet nas , którzy mu tę książkę czytamy.

         Książka powoli, dzień po dniu, zupełnie jakby była kroplą wody spadającą na kamień- kształtuje wrażliwość moralną dziecka, jego poczucie odpowiedzialności za siebie i drugiego człowieka, za dokonywane w życiu wybory, za słowa, gesty, bezustanny własny rozwój. Zachęca do tego , by być człowiekiem otwartym na innych, dobrym, uczciwym, by żyć mądrze, godnie i pięknie, by nieustannie kształtować samego siebie i każdego dnia brać odpowiedzialność za świat, w którym żyjemy.

         Czytanie książek nie jest lekarstwem na wszystkie trudności naszych dzieci w nauce, ale niewątpliwie jest jednym  najlepszych sposobów na ich uniknięcie. Czytanie to także świetna zabawa. Zachęcam rodziców do głośnego czytania z dziećmi. Najważniejsze jest czytanie systematyczne, a efekty z pewnością będą wspaniałe.

Badania wykazują, że dzieci wychowywane pośród książek są bardziej pewne siebie, mają większy niż rówieśnicy zasób słownictwa i dobrze rozwiniętą wyobraźnię. Książki pomagają najmłodszym odróżnić dobro od zła, dają wzorce osobowe i pokazują świat wartości.

Ponadto ważną rolę w kształtowaniu Małego Czytelnika odgrywa biblioteka: uczy go samodzielności, podejmowania pierwszych własnych wyborów, rozwija myślenie oraz nawyk czytania i pogłębiania wiedzy. To miejsce, gdzie rodzic wspólnie z dzieckiem może spędzić czas w sposób twórczy oraz przeżyć nową, fantastyczną przygodę z wypożyczoną książką.

Drodzy Rodzice, pamiętajcie, że miłość do książek jest prezentem na całe życie!

Kornel Makuszyński pisał:

„Książka to mędrzec łagodny i pełen słodyczy, który puste życie napełnia światłem, a puste serca wzruszeniem; miłości dodaje skrzydeł, a trudowi ujmuje ciężaru; w martwotę domu wprowadza życie, a życiu nadaje sens”.

Opracowała:

Anna Pomykała

Bibliografia:

1. Dunin J., Pismo zmienia świat, Warszawa 1998

2. Dziurlikowska K., Czy warto czytać książki w epoce Internetu? ,, Nowa Szkoła” 2001, nr 2

3.Kołodziejska J. , Za drzwiami bibliotek, Warszawa 1995

4. Instytut książki, Książką połączeni czyli przedszkolak idzie do biblioteki, Kraków 2020

5. Janiszewska K. , Wspólne czytanie, ,, Wychowawca” 2001, nr 4

6. Konopnicka I. Kilka słów o czytelnictwie, ,, Życie Szkoły” 2007 nr10

7. Konopnicka I. Terapia czytelnicza, ,, Życie szkoły” 2007 nr 10

8. Kowalczuk M. , ,, Cała Polska czyta dzieciom” – kilka refleksji o głośnym czytaniu, ,,Wychowanie na co dzień ” 2003 nr 3

9. Książka i biblioteka w środowisku edukacyjnym, red. E. B. Zybert, Wydawnictwo SBP, Warszawa 2002

10. Papuzińska J. Inicjacje literackie, Warszawa 1988

11.Papuzińska J., Książki, dzieci, biblioteka, Warszawa 1992

 12. Pichet S., Rola czytania w życiu człowieka, ,, Biblioteka w Szkole” 1992, nr 10

13.Podlasińska I., Czytelnictwo najmłodszych, ,, Biuletyn EBIB” [Dokument elektroniczny] 20024, nr 3

14. Podlasińska I., Rodzice inspiratorami czytelnictwa dzieci, ,, Guliwer” 2003, nr 1

15. Pomianek P., Dlaczego warto czytać? www.tolle.pl ( zdn. 30.09.2009)

16. Rudzińska Z., Wybierzmy czytanie! ,, Życi Szkoły” 2007, nr 5

17. Szocki J., O kulturze czytelniczej uczniów szkół podstawowych, ,, Poradnik Bibliotekarza” 1994 nr 9

18. Świerczyńska- Jelonek D., Radość czytania, ,,Guliwier”2002, nr 1

19. Tichy B., Dziecko i książki, W: Forum nauczycieli. Wychowanie przedszkolne. MAC Edukacja S.A. Kielce 2002, nr 1

20.Wojciechowski J. Czytelnictwo, Kraków 1999