C. Projekt - zaburzenia i rodzaje samoświadomości

W badaniach nad relacją pomiędzy ciałem a poznaniem i ciałem a Ja wprowadzono rozmaite kategorie samoświadomości. Wieloma terminami oddawano bardziej podstawowe formy samoświadomości, nazwijmy je formami samoświadomości przedrefleksyjnej. Opisywano również narracyjne formy samoświadomości, uznawane za bardziej wyrafinowane i zaangażowane w kompetencje językowe.

Celem uwag, które będą tu prezentowane jest przeanalizowanie różnego rodzaju zaburzeń od anoreksji po zespół Downa ze względu na obecne w tych zaburzeniach dysfunkcje samoświadomości (o ile takie w nich występują). Spróbujemy naszkicować mapę samoświadomości z perspektywy psychopatologicznej.

Przykładowe rodzaje Zaburzeń:

1. Anoreksja i bulimia; 2. Anozognozja; 3.Asomatognozja; 4.Autyzm; 5.Demencja; 6.Apraksja (różne rodzaje); 7. Schizofrenia; 8. Migreny; 9.Zespół Zamknięcia; 10. Depresja; 11. Depersonalizacja; 12. Mania; 13. Aleksytymia; 14. Syndrom Moebiusa; 15. Epilepsja; 16. Autoskopie; 17. Syndrom anarchicznej ręki; 18. Zachowanie użytkownika; 19. Neuropatia czuciowa; 20. Uszkodzenia spoidła wielkiego; 21. Zespół Korsakowa; 22. Zespół Downa; 23. Syndrom Cotarda i Capgrasa; 24. Stany lękowe... i wiele innych.

A. Samoświadomość refleksyjna i przedrefleksyjna.

Legrand (2006, 2007, 2011) stara się uporządkować badania nad samoświadomością (szczególnie w kontekście świadomości własnego ciała) i wprowadza szereg rozróżnień, które jej zdaniem są niezbędne do poprawnego podejścia do tego zagadnienia. Podstawowy podział jej zdaniem przebiega pomiędzy Ja-jako-podmiotem i Ja-jako-przedmiotem (2006, 2011). Podział ten jest wzorowany Wittgenseinowskim wyróżnieniu odmiennych sposobów użycia zaimka pierwszoosobowego (patrz: Wittgenstein, 1958/1998). Czym wg Legrand te dwa rodzaje odniesienia do Ja i własnego ciała się różnią?

Tab.1

Tabela 1. wyróżnia niektóre z własności, które Legrand przypisuje samoświadomości Ja-jako-podmiotu i Ja-jako-przedmiotu. Autorka ta koncentruje się na Ja-jako-podmiocie i to ten rodzaj samoświadomości stara się dokładnie przedstawić. Na najbardziej podstawowym poziomie owo Ja-jako-podmiot jest opisywane przez nią jako "dynamiczna sensomotoryczna koherencja" (2006, s.115), tzw. monitorowaniu działania, czyli integracji informacji z polecenia motorycznego, z informacją zmysłową o rzeczywistym skutku tego polecenia, czyli informacji eferentnej i (rzeczywistej a nie przewidywanej) informacji reaferentnej (2006, s.111-113). To ta koherencja w integracji tu wspomnianych rodzajów informacji jest traktowana jako Ja-jako-podmiot, dokładniej cielesne-Ja-jako-podmiot.

Jednak kiedy mamy do czynienia z zaburzeniem tej formy samoświadomości? Czym się takie zburzenie miało objawiać? Wydaje się, że pomimo tego, że teoretycznie badania Legrand wydają wyjątkowo interesujące, to kwestia zaburzeń identyfikowanych jako zaburzenia cielesnego-Ja-jako-podmiotu jest pewną słabością tej propozycji.