Irena Kałużyńska Wuhan

Uniwersytet Warszawski, Wydział Orientalistyczny, Zakład Sinologii

O nazwie miasta Wuhan

Wuhan 武汉 (stolica prowincji Hubei, ChRL), nazwa zestawiona z elementów nazw trzech sąsiadujących miast: Wuchang 武昌, Hankou 汉口 i Hanyang 汉阳.

Oficjalna pełna nazwa (człon odróżniający i człon utożsamiający) to Wuhan Shi 武汉市 ‘Metropolia/Miasto Wuhan’, data powstania jednostki miejskiej o tej nazwie to 1949 r.

Nazwy zestawione to nazwy utworzone od dwóch lub więcej nazw geograficznych (nazw gór, rzek, wsi, powiatów, miast) przez zestawienie w jedną całość pełnych członów odróżniających tych nazw (jeśli były pojedynczymi wyrazami czy morfemami) lub tylko ich poszczególnych elementów (jeśli były dwu lub więcej wyrazowe/morfemowe). Analiza nazw zestawionych ukierunkowana jest właściwie na ustalenie, które elementy nazw wyjściowych zostały przeniesione do nazwy utworzonej. Takie nazwy można też zaliczyć do typu nazw okolicznościowo-upamiętniających lub lokalizujących.

Znaczenie dosłowne elementów leksykalnych nazw zestawionych nie pokrywa się z ich znaczeniem leksykalno-etymologicznym, a do wydzielenia tego typu nazw zastosowano kryterium formalne, a nie semantyczne. Nazwę Wuhan 武汉 można dosłownie tłumaczyć na różne sposoby, jako kombinację apelatywu wŭ 武 ‘wojskowy’, ‘waleczny’ z nazwą własną Hàn 汉 ‘nazwa dynastii Han’, ‘narodowość Han’, ‘nazwa rzeki Han Jiang 汉江’ i inne. Stąd mogłaby powstać kombinacja, np.: ‘Waleczni Hanowie’.

Nazwy miast, z których elementów powstała nazwa Wuhan 武汉, należą do różnych typów nazewniczych

Wuchang 武昌, obecnie Wuchang Qu 武昌区 ‘Dzielnica Wuchang’, było miastem, siedzibą administracyjną różnych jednostek, o różnych nazwach, od czasów dynastii Yuan (1260-1368) siedzibą władz Wuchang Fu, od końca 1927 r., z przerwami, funkcjonowało jako Wuchang Shi ‘Miasto Wuchang”, nazwa dobrowróżbna, życzeniowa, o znaczeniu ‘Waleczny i Dostatni’.

Hankou 汉口, obecnie Hankou Qu 汉口区 ‘Dzielnica Hankou’, nazwa z czasów dynastii Ming (1368-1622) dla ośrodka miejskiego, należy do typu nazw opisowych relacyjnych, grupy nazw lokalizujących, określających położenie nazywanego obiektu względem innego. Nazwa odnosi się do usytuowania miasta u ujścia rzeki Han Jiang 汉江 do Jangcy, czyli Chang Jiang 长江, dosł. ‘Ujście Han’, kŏu 口 ‘usta’, ‘wejście’, ‘ujście’.

Hanyang 汉阳, obecnie Hanyang Qu 汉阳区 ‘Dzielnica Hanyang’, nazwa jednostki miejskiej od czasów dynastii Tang (618-907), należy do typu nazw opisowych relacyjnych, grupy nazw kierunkowych, wskazujących, w jakim kierunku geograficznym od innego obiektu znajduje się obiekt nazywany. Nazwa odnosi się do usytuowania miasta na brzegu rzeki Han Jiang 汉江. Termin yáng 阳 ‘południe góry, północ rzeki’, czyli dosł. ‘Na północ od rzeki Han’.

Informacje na temat chińskich toponimów można znaleźć, m.in.:

Kałużyńska Irena, Contemporary Chinese Place Names. Names of Administrative Divisions at County and City Level, Peter Lang AG, Bern, Berlin, Bruxelles, Frankfurt am Main, New York, Oxford, Wien 2002 (Schweizer Asiatische Studien, Monographien, vol. 33, 331 s.

Kałużyńska Irena, Chinese Directional and Locational Place Names, Rocznik Orientalistyczny, t. 48, z. 1, 1992, s. 13-25.

Kałużyńska Irena, Chinese Combined Place Names, Rocznik Orientalistyczny, t. 51, z.1, 1996/1998, s. 159-166.

Kałużyńska Irena, Wishful Thinking and Chinese Place Names, Rocznik Orientalistyczny, t. 54, z. 2, 2001, s. 183-193.

Kałużyńska Irena, Współczesne chińskie nazwy miejscowe (nazw miast i powiatów) – cechy strukturalne i semantyczne, Onomastica, XLVI, 2001, s. 123-144.