Embedded Files
İnönü, 12 Ada için ısrar bile etmemiş
Türkiye’nin sahada kazandığı savaşı masada kaybetmesine neden olan Lozan Antlaşması’nda, tarihi 12 Ada’nın düşmana nasıl hibe edildiği, CHP’li İsmet İnönü’nün telgraflarının yayınlanmasıyla ortaya çıktı. İnönü, “12 Ada meselesi hallolmuştur, mevzu-u bahis olmadı, ben de ısrar etmedim” diyor.24 Temmuz 2019 Çarşamba 12:30
CHP zihniyetinin Türkiye’ye yaşattığı ilk hezimet olan Lozan’ın hangi basiretsizliklere sahne olduğu gün ışığına çıkmaya devam ediyor. Tarihi ve stratejik öneme sahip 12 Ada’nın düşmana terk edildiği Lozan’da CHP’li İsmet İnönü’nün Ankara’ya gönderdiği telgraflarda 12 Ada için ısrarcı dahi olmadığı belirlendi.
Asrın hezimeti Lozan 96. Yılında
Derin Tarih dergisi Temmuz sayısında, Lozan’ın 96. yıldönümü vesilesiyle Uşi’den Lozan’a Ege’deki Oniki Ada’nın önce İtalya’ya, sonra Yunanistan’a nasıl verildiğini, yani Ege’deki İngiliz ipoteğinin perde arkasını kapsamlı bir dosyayla inceledi. Sahanın uzmanları Prof. Dr. Necdet Hayta, Prof. Dr. Mustafa Budak, Prof. Dr. Cemalettin Taşkıran, Dr. Yılmaz Altunsoy, Mustafa Armağan, Samet Tınas ve Muhammed Mahmut Bakır’ın katkıda bulundukları dosya, Oniki Ada’nın kaybedilme sürecine ilk kez yayınlanan belgelerle ışık tuttu.
İtalya’ya böyle beyaz bayrak çekti
Gazi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Hayta ile yapılan mülakat, Oniki Ada gerçeğine açıklık getirdi. Bilal Şimşir tarafından hazırlanan Lozan Telgrafları isimli esere atıf yapan Hayta, Kurtuluş Savaşı’nın sona ermesinin ardından toplanan Lozan Konferansı’nda Başdelege sıfatıyla Türkiye’yi temsil eden İsmet İnönü’nün Ankara’ya gönderdiği telgrafları değerlendirdi. İtalya’ya adeta beyaz bayrak çeken İsmet İnönü’nün telgraflarındaki şok edici ifadelere değinen Hayta, şunları anlattı: “İsmet Paşa tarafından 28 Kasım 1922’de Ankara’ya çekilen telgrafta; konferanstaki İtalyan temsilci Garroni’nin kendisini ziyaret ederek, İtalya’nın Türkiye’nin görüşlerine yardım ettiği ancak hiçbir mukabele görmediğini söyleyerek, bazı isteklerde bulunduğu bildiriliyordu. Garroni ertesi gün de bu bir proje getirmişti. Paşa’ya göre yapılan görüşmelerde İtalya Türkiye’ye çok yardım etmişti ve ediyordu, bu yüzden getirdiği proje içinden bir şey verilmeliydi.”
Israr bile etmemiş!
Prof. Hayta, Lozan’da Türkiye Başdelegeliği görevini üstlenen CHP’li İnönü’nün 28 Kasım 1922 tarihli telgrafında “Oniki Ada meselesi hallolmuştur, şimdi konferansta mevzu-u bahs etmeye lüzum yokmuş” ifadelerini kullandığını aktardı. 24 Aralık tarihli telgrafta ise İnönü’nün, “Oniki Ada ve Suriye ve Irak hududlarının mevzu-u bahs olmasını müttefiklerin istemeyecekleri şayi oldu. 12 Ada filhakika (gerçekten) mevzu-u bahis olmadı. Ben de ısrar etmedim” sözlerine yer verilmiş.
23 adayı gözü kapalı verdik
Asrın basiretsizliği Lozan’da Türkiye, “galip ülke” olarak oturduğu masada Ege Denizi’ndeki toplam 23 adayı düşmana teslim etmişti. “12 Ada” olarak bilinen; Rodos, Patmos, Lipsos, Leros, Kalimnos (Kilimli), İstanköy (Kos, Coo), Astropalya (Stampalia), Nisiros (İncirli), Tilos (İlyaki, Sömbeki (Symi), Harki (Herke, Kharki), Karpatos (Kerpe) ve Kaşot (Kasos) adaları İtalya’ya bırakılmış, bu adalar 1947’de Yunanistan’a devredilmişti. Ayrıca 9 ada ise Lozan’da direkt olarak Yunan’a teslim edilmişti.
Adalar, Musul, Kerkük ve Batum...
1923’te imzalanan Lozan Antlaşması ile, İstiklal Savaşı’nda “asgari vatan” olarak belirlenen Misak-ı Milli sınırlarındaki birçok beldemiz düşmana peşkeş çekildi. Lozan’da Türkiye, Ege Adaları’nın yanı sıra; Batı Trakya, Kıbrıs, Musul, Halep, Lazkiye, Antakya, Batum ve Kıbrıs’ı teslim etti.
Page updated
Google Sites
Report abuse