ความสามารถเชิงพลวัต (Dynamic Capabilities: DC) หมายถึง ความสามารถขององค์กรในการรับรู้ ตัดสินใจ ปรับเปลียน และบูรณาการทรัพยากรและความสามารถต่างๆ ที่องค์กรมีอยู่เพื่อให้สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วของสภาพแวดล้อมทางธุรกิจ ผู้วิจัยได้ประยุกต์ใช้กรอบแนวคิด "บ้านแห่งความสามารถเชิงพลวัต (House of dynamic capabilities)" ของ Wilden และคณะ (2016) เป็นกรอบแนวคิดหลักในการพิจารณาความสามารถเชิงพลวัตขององค์กร งานวิจัยที่เกี่ยวข้องจำนวนมากมีข้อเสนอแนะว่าการบริหารจัดการองค์กรโดยใช้แนวคิดแบบความสามารถเชิงพลวัตมีความเหมาะกับสภาพแวดล้อมในการแข่งขันทางธุรกิจในปัจจุบันมากกว่าแนวคิดในการบริหารแบบเดิมที่เน้นทรัพยากรเป็นสำคัญ เนื้อหาในบทความเป็นการอธิบายแนวคิดด้านความสามารถเชิงพลวัตเพื่อให้ผู้อ่านมีความเข้าใจแนวคิดนี้มากยิ่งขึ้น

แนวคิดในการบริหารจัดการองค์กรแบบดั้งเดิมที่เป็นแบบ "มุมมองเชิงเน้นทรัพยากร (Resource-Based View: RBV)" จะเน้นด้านทรัพยากรเป็นสำคัญ องค์กรจะสร้างความสามารถในการแข่งขันได้เมื่อมีทรัพยากรเหนือคู่แข่ง ดังนั้นองค์กรขนาดใหญ่ และองค์กรที่ดำเนินการมานานจะสามารถสะสมทรัพยากรได้มากกว่าองค์กรขนาดเล็ก องค์กรที่ดำเนินการมาไม่นาน หรือองค์กรเกิดใหม่ แต่ในความเป็นจริงแล้ว เราจะเห็นหลายกรณีที่องค์กรขนาดใหญ่หรือองค์กรที่ดำเนินการมายาวนานได้ตัดสินใจผิดพลาด และในบางกรณีถึงขั้นล้มละลาย ปิดกิจการ หรือขายกิจการไป ในขณะที่เราก็สามารถเห็นอีกหลายกรณีที่องค์กรขนาดเล็กหรือองค์กรเกิดใหม่สามารถประสบความสำเร็จในการดำเนินธุรกิจได้

ดังนั้นงานวิจัยที่เกี่ยวข้องจำนวนหนึ่งจึงตั้งข้อสังเกตว่าแนวคิดการบริหารจัดการแบบมุมมองเชิงเน้นทรัพยากรที่ใช้กันมานาน อาจไม่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมในการดำเนินธุรกิจในปัจจุบัน โดยงานวิจัยที่เกี่ยวข้องมีความเห็นว่าการบริหารจัดการแบบมุมมองเชิงเน้นทรัพยากรนั้นเหมาะกับสภาพแวดล้อมในการดำเนินธุรกิจที่มีการเปลี่ยนแปลงน้อย แต่ไม่เหมาะกับสภาพแวดล้อมทางธุรกิจที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วเหมือนในสภาวะปัจจุบัน แนวคิดเรื่องความสามารถเชิงพลวัตจึงถูกนำมาใช้งาน

แนวเรื่องความสามารถเชิงพลวัต (Dynamic capabilities: DC) ถูกนำเสนอโดย Teece และคณะ (1997) โดยได้ให้คำนิยามไว้ว่า คือ ความสามารถขององค์ในการบูรณาการ สร้าง และปรับปรุงความสามารถทั้งภายในและภายนอกเพื่อให้สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมในการแข่งขัน นอกจากนี้ ยังมีนิยามอื่นๆ ที่คล้ายกันตามออกมา เช่น Eisenhardt และ Martin (2000) และ Helfat และคณะ (2007)

จะเห็นว่า กรอบแนวคิดเรื่อง "บ้านแห่งความสามารถเชิงพลวัต" มีประโยชน์อย่างมากในการพิจารณาความสามารถเชิงพลวัตขององค์กร เนื่องจาก เป็นการรวบรวมแนวคิดที่เกี่ยวข้องและสร้างกระบวนการคิดและพิจารณาให้เป็นระบบ ตัวอย่างเช่น

• ในแต่ละองค์กร (บ้านแต่ละหลัง) จะมีโครงสร้างที่คล้ายๆ กัน แต่มีรายละเอียดการออกแบบและการตกแต่งภายในที่แตกต่างกัน เพื่อให้เหมาะสมกับการใช้งานของผู้อยู่อาศัย (องค์กร) ของบ้านหลังนั้นๆ
• เจ้าของบ้าน (องค์กร) สามารถทยอยปรับปรุงไปทีละห้อง ทีละชั้น หรือทีละพื้นที่ได้ โดยไม่ต้องการทำการปรับปรุงทั้งหมดของบ้านในครั้งเดียว ซึ่งยุ่งยากและใช้งบประมาณสูง
• เจ้าของบ้าน (องค์กร) สามารถเลือกทำการศึกษา วิจัย วิเคราะห์ หรือพัฒนาเฉพาะเจาะจงทีละส่วนได้ เช่น "การพัฒนาความสามารถในการรับรู้ระดับพนักงาน" หรือ "การพัฒนาความรู้ที่เกิดขึ้นจากการทำงานไปสู่การปรับเปลี่ยนรูปแบบการดำเนินการอย่างเป็นรูปธรรม" หรือ "การนำความรู้จากพนักงานระดับปฏิบัติการไปพัฒนาสู่การวางแผนการดำเนินการ" หรือ "การประสานงานร่วมกับหน่วยงานภายนอกเพื่อเพิ่มความสามารถในการรับรู้ของหน่วยธุรกิจ" เป็นต้น

ผู้วิจัยจึงได้ใช้กรอบแนวคิดนี้ในการศึกษาวิจัยเรื่อง "การประเมินความสามารถเชิงพลวัตขององค์กร" เพื่อศึกษาและประยุกต์ใช้แนวคิดดังกล่าวกับการบริหารจัดการองค์กรสมัยใหม่ เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมทางธุรกิจที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วต่อไป

• Eisenhardt, K.M., Martin, J.A., 2000. Dynamic capabilities: What are they? Strategic Management Journal 21, 1105–1121.
• Helfat, C.E., Finkelstein, S., Mitchell, W., Peteraf, M., Singh, H., Teece, D., Winter, S.G., 2007. Dynamic capabilities: Understanding strategic change in organizations, 1 edition. ed. Wiley-Blackwell, Malden, MA.
• Teece, D.J., Pisano, G., Shuen, A., 1997. Dynamic capabilities and strategic management. Strategic Management Journal 18, 509–533.
• Wilden, R., Devinney, T.M., Dowling, G., 2016. The Architecture of Dynamic Capability Research: Identifying the Building Blocks of a Configurational Approach (SSRN Scholarly Paper No. ID 2723201). Social Science Research Network, Rochester, NY.