2. Hun tijd
Ieder mens van dit systeem heeft een bepaalde tijd geleefd. Gedurende die tijd gebeurde er van alles. Grote gebeurtenissen zoals een oorlog en kleine gebeurtenissen zoals geboorte, huwelijk, overlijden. Grote gebeurtenissen worden opgeslagen in vensters en zijn eigenlijk een verzameling van kleine gebeurtenissen.
Ik heb op basis van grote gebeurtenissen de tijd in tijdperken ingedeeld. Grote gebeurtenissen hebben dus een eigen pagina binnen een tijdperk, met een samenvatting van wat er gebeurde en relevante jaartallen. Soms vallen ze in twee of meer tijdperken.
Kleine gebeurtenissen worden per jaartal genoemd op de pagina van het tijdperk.
Haye Jans leefde van omstreeks 1640 tot na 1680, Antje Yckes van omstreeks1640 tot 1711 in de tijdperken:
Tachtigjarige oorlog 1555 - 1648
Vensters:
Beeldenstorm 1566. De beeldenstorm was een vernieling op grote schaal van heiligenbeelden en andere objecten van katholieke religieuze plaatsen door protestanten in de Lage Landen, die plaatsvond tussen 10 augustus en oktober 1566
80-jarige oorlog, begin 1568 - 1609. Met slag bij Heiligerlee, de Watergeuzen, beleg van Haarlem en Leiden, kalender hervorming, moord op Willem van Oranje, veldtochten van Parma en Maurits
Overstromingen 1164 - 1916. 1610 Emerentiavloed of Pontiaansvloed
Friesland in de 80-jarige oorlog 1568 - 1648. Waalse furie in Dokkum, Rennenberg, universiteit van Franeker, de Spaanse plunderingen van Joure, Heeg, Workum en Koudum en de slag bij Boxum in 1586, Beleg van Groningen, reductie van Groningen
Kalender 1582 - 1700. In 1582 aanvaardden oa Holland en Zeeland de Gregoriaanse kalender. Friesland deed dat pas in 1701. Dat betekent dat er tot 28 februari 1700 10 dagen verschil zat tussen de datum in Holland en die in Friesland. 29 Februari 1700 was in Friesland wel een schrikkeldag, in Holland niet.
Twaalfjarig bestand 1609 - 1621. Remonstranten en Contra-Remonstranten, Maurits contra Oldebarnevelt, onthoofding Oldebarnevelt, Synode van Dordrecht
80-jarige oorlog, einde 1621 - 1648. Ontsnapping Hugo de Groot, Beleg van den Bosch, vrede van Münster
Epidemieën en hongersnoden 1315 - 1956. Van de hongersnood 1315-1318 tot de kinderverlamming na de Tweede Wereldoorlog
Eerste stadhouderloos tijdperk 1648-1672
Vensters:
Staatsgreep Willem II 1650. Willem II probeert de macht in de Republiek te behouden, maar sterft.
Eerste Engelse Oorlog 1652 - 1654. Met de Akte van Navigatie belemmert Engeland de handel van de Republiek, en dit leidt tot oorlog.
Tweede Engelse Oorlog 1665 - 1667. Zeeoorlog tussen Engeland en de Republiek. Tocht naar Chatam. Groot enthousiasme in de Republiek.
Zuid-Afrika 1652 - 2000. Jan van Riebeeck
Overstromingen 1164 - 1916. 1651 Sint-Pietersvloed
Epidemieën en hongersnoden 1315 - 1956. Van de hongersnood 1315-1318 tot de kinderverlamming na de Tweede Wereldoorlog
Willem III 1672-1702
Vensters:
Kalender 1582 - 1700. In 1582 aanvaardden oa Holland en Zeeland de Gregoriaanse kalender. Friesland deed dat pas in 1701. Dat betekent dat er tot 28 februari 1700 10 dagen verschil zat tussen de datum in Holland en die in Friesland. 29 Februari 1700 was in Friesland wel een schrikkeldag, in Holland niet.
Hollandse Oorlog 1672 - 1678. Oorlog met Engeland, Frankriijk, Munster en Keulen. De oorlog begon met het rampjaar 1672. De troepen van Bommen Berend vielen Oost-Nederland binnen, en trokken op tot Heerenveen en Groningen. Verder kwamen ze niet.
Spaanse Successieoorlog 1701 - 1713. Deze oorlog voorkwam dat Frankrijk en Spanje beide door Lodewijk XIV geregeerd zouden worden.
Negenjarige oorlog 1688 - 1697. Van 1688 tot 1697. Vrede van Rijswijk.
Overstromingen 1164 - 1916. 1675 Allerheiligenvloed
Epidemieën en hongersnoden 1315 - 1956. Van de hongersnood 1315-1318 tot de kinderverlamming na de Tweede Wereldoorlog
Haye en Antje werden geboren omstreeks 1640 in het tijdperk Tachtigjarige oorlog en zij zullen daar als kind weinig van hebben meegemaakt.
Maar ook in later jaren wordt er vaak aan tafel nog over eerdere gebeurtenissen gepraat.
Bijvoorbeeld over de Beeldenstorm, de Slag bij Heiligerlee, de watergeuzen, de Waalse furie bij Dokkum, de slag bij Boxum, de kalender hervorming, de moord op Oranje, Maurits, Oldenbarnevelt, de Dordtse synode, Piet Hein en de Zilvervloot, de Vrede van Munster.
Haye en Antje leefden in het tijdperk Stadhouderloos tijdperk I maakten daar alles mee. Bijvoorbeeld de Engelse oorlogen en de heldendaden van de Ruyter, Tromp en anderen.
Haye Jans overleed na 1680, mogelijk in in het tijdperk Willem III en heeft daar misschien alles van meegemaakt.
In ieder geval de inval van Bommen Berend, pas tegengehouden bij Heerenveen. Ontstond er paniek in Friesland?
Mogelijk ook de kalenderhervorming.
Antje heeft dat in ieder geval meegemaakt.
Antje overleed in 1711 in het tijdperk Stadhouderloos tijdperk II en heeft daar weinig van meegemaakt.
Wel de dood van Johan Willem Friso en een overstroming, de andere en de volkstelling van 1744 niet.
Wat Haye heeft meegemaakt weten we niet.
Haye was grondlegger palinghandel 1680 Gaastmeer