J . M. BOCHEŃSKI

Archiwum: J. J. Jadacki

Józef M. Bocheński, imię zakonne: Innocenty, (3.08.1902 - 8.02. 1995) był dominikaninem, logikiem, filozofem, działaczem niepodległościowym, twórcą sowietologii.

Bocheński brał czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej (1919-1920). W 1920 roku rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie i kontynuował naukę w Poznaniu jako uczeń Floriana Znanieckiego i Czesława Znamierowskiego. Stopień doktora filozofii otrzymał na Uniwersytecie we Fryburgu w 1931 roku. Święcenia kapłańskie uzyskał w 1932 roku. W 1936 roku zainicjował powstanie Koła Krakowskiego – katolickiej filii szkoły Lwowsko-Warszawskiej - które współtworzyli ks. Jan Salamucha, Jan F. Drewnowski, Bolesław Sobociński. Inicjatywę tę wspierał Jan Łukasiewicz. Stopień doktora teologii otrzymał w Collegium Angelicum w Rzymie i tam wykładał logikę do 1940 roku. W 1938 roku uzyskał habilitację z filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W trakcie II wojny światowej Bocheński był kapelanem wojsk polskich walczących w kampanii wrześniowej 1939 roku, kapelanem wojska polskiego we Francji i Anglii. Po wojnie wrócił do aktywności naukowej. Otrzymał stanowisko kierownika katedry historii filozofii XX wieku na Uniwersytecie we Fryburgu. W latach 1964-1966 pełnił tam także funkcję rektora.

Jako patriota i antykomunista, Bocheński był założycielem i dyrektorem Instytutu Europy Wschodniej we Fryburgu, założył i redagował "Studies in Soviet Thought" a także serię wydawniczą Sovietica. Był także założycielem i rektorem Katolickiej Misji Polskiej w Szwajcarii. Pełnił rolę doradcy rządów RFN, RPA, USA, Argentyny i Szwajcarii. W 1987 roku o. J. M. Bocheński otrzymał order Polonia Restituta przyznany przez władze RP na uchodźstwie.

W centrum zainteresowań filozoficznych J. M. Bocheńskiego leżały: historia logiki, logika filozoficzna, „twarda” filozofia analityczna, dzisiaj nazywana „filozofią logiczną”. We wszystkich tych dziedzinach Bocheński uzyskał istotne, trwałe osiągnięcia. Syntezę badań z zakresu historii logiki stanowi unikatowa na skalę światową encyklopedia Formale Logik. Geschichte (1956). W zakresie logiki filozoficznej i filozofii logicznej Bocheński jest twórcą oryginalnej koncepcji logiki religii, formalizacji pojęcia przyczyny, formalnej analizy pojęcia analogii, formalizacji tomistycznych argumentów za istnieniem i naturą Boga. W ramach logiki stosowanej (metodologii) wypracował także teorię współczesnych metod myślenia. Narzędzia logiczne stosował także do wybranych zagadnień z zakresu filozofii politycznej: sowietologii. Tutaj podejmował m. in. krytyczne analizy materializmu dialektycznego oraz relacji marksizmu i leninizmu.

W Polsce został uhonorowany doktoratami honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Teologii Katolickiej – późniejszego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

18 października 2019 roku Senat RP ustanowił rok 2020 Rokiem Ojca Józefa M. Bocheńskiego.

Obszerne zestawienia publikacji prac Bocheńskiego można znaleźć w :

1. Scientific publications of J.M .Bocheński. [w:] Contributions to logic and methodology in honor of J.M .Bocheński. Anna Teresa Tymieniecka (red.) Amsterdam 1965, IX-XVII.

2. Schrade Ulrich, Ojciec Innocenty Maria (Józef) Bocheński. Edukacja Filozoficzna, vol. 26, 243-262.