Duivenvoorde enzo

Arent van Duivenvoorde is in 1566 een vreemde in Voorschoten. In augustus 1566, wanneer de beeldenstorm op gang komt in de Lage Landen, verdwijnt hij.

Rechts: Arent van Duivenvoorde zou enige tijd op kosten van geestelijken uit Egmond en Heiloo hebben geleefd. Hier ontmoette hij ook Hendrik van Brederode en Lodewijk van Nassau, broer van Willem van Oranje.

Een avond in oktober 1599. In het duister ligt een scheepsmacht voor Santo Thomé, een eiland, gelegen op de evenaar aan de westkust van Afrika. Het is een macaber gezicht als tegen middernacht een handjevol mannen het gekiste lijk van de bevelhebber van boord draagt. In alle stilte begeeft de kleine groep zich naar de stad en gaat een huis binnen. Daar wordt de lijkkist diep in de grond begraven. Nadat de mannen het huis verlaten hebben steken zij het, met de aangrenzende woningen, in brand. Dat is het definitieve einde van jonkheer Pieter van der Does, admiraal van de Hollandse vloot en baljuw en dijkgraaf van Rijnland, overleden na een korte, zeer besmettelijke ziekte in een ver land.

Dijkgraaf van Rijnland? Jazeker. Wij hebben het hier over een man van grote verdienste, wiens mooie carrière op een wel heel ongelukkige manier werd afgebroken. Mede daardoor is hij, mijns inziens onterecht, wat in de vergetelheid geraakt. Tijd dus om wat nader stil te staan bij het leven van Pieter van der Does, dijkgraaf van Rijnland van 1588 tot 1599.

Door P.A. Siepman

Pieter van der Does, die zichzelf overigens altijd aanduidde als Peter, werd op 17 januari 1564 in Leiden geboren als zoon van jonkheer Jacob van der Does en Clara van Adrichem. Vader Jacob, ook hoogheemraad van Rijnland, speelde naast zijn verre neef Johan van der Does (Janus Dousa) een belangrijke rol tijdens het tweede beleg van Leiden in 1574. Met zijn neef werd Jacob in die dagen door prins Willem benoemd tot stadsgouverneur. Zij bleven dat ook na het ontzet. Zoals gebruikelijk in zijn milieu kreeg Pieter, die opgroeide in Leiden, een goede opvoeding, waarna hij op zijn vijftiende als adelborst in zeedienst trad. Al jong nam hij deel aan vele gevechten, zowel ter zee als ter land. Zijn militaire loopbaan verliep voorspoedig en in augustus 1586 werd Pieter door prins Maurits aangesteld als superintendent voor de vloot. Nog in datzelfde jaar huwde hij met Phillipota van Duvenvoirde, jongste zuster van Johan van Duvenvoirde, heer van Warmond. Van Duvenvoirde bekleedde veel belangrijke functies, en was ook vele jaren hoogheemraad van Rijnland. In 1588 kwam de post van baljuw en dijkgraaf van Rijnland vrij doordat Foy van Brouchoven zijn functie neerlegde. Hij volgde zijn vader Jan van Brouchoven op als rentmeester van Rijnland, wat tot nadenken stemt over de werkelijke machtsverhoudingen als de stap van dijkgraaf naar rentmeester als promotie werd gezien.

Benoemingen

Door prins Maurits werd Pieter van der Does als opvolger van Foy van Brouchoven voorgedragen. Op 2 juli 1588 werd hij door de Staten van Holland en West-Friesland benoemd tot baljuw en dijkgraaf van Rijnland. Tevens werd hij benoemd tot schout van Leiden en van een aantal ambachten in de omgeving. Dat alles "op de goede kennise die de Staten voornoemd hebben van de getrouwigheijd, qualiteijt ende goede ervarentheijd van den perzoon van jonkheer Pieter van der Does". Vijf dagen later werd hij beëdigd als baljuw en dijkgraaf van Rijnland. Prins Maurits, zo jong als hij toen was, was al bezig zijn macht te vergroten. Vooral op het krijgsbedrijf wilde hij meer greep krijgen, het liefst zonder zich veel aan te trekken van de Staten van Holland. In dat licht past ook zijn voordracht van de militair Van der Does als dijkgraaf van Rijnland. De heren moeten elkaar van jongsaf aan gekend hebben, immers Maurits studeerde in Leiden en de Van der Doesen verkeerde in de kring rond de Oranjes. Een militair en vertrouweling op de post van dijkgraaf was belangrijk gezien het strategisch belang van Rijnland met het Haarlemmermeer ten opzichte van de steden Haarlem en Amsterdam. Op het moment van zijn benoeming was de toestand voor de tegen Spanje strijdende landsdelen weinig rooskleurig. De Spaanse hertog van Parma behaalde de ene overwinning na de andere. Van de zeventien gewesten waren alleen Zeeland, Holland, Utrecht en Friesland in handen van de opstandelingen.

Strijd tegen Armada

Nog maar nauwelijks was Pieter aangetreden als dijkgraaf of hij werd al weggeroepen om als superintendent een bijdrage te leveren aan de ondergang van de Spaanse Armada, de onoverwinnelijke vloot. Die was vertrokken vanuit Spanje om Engeland te veroveren. Na ruim een week varen bereikte de Armada eind juli het Kanaal waar zij in strijd raakte met de Engelse vloot. Van der Does lag met een Hollands eskader voor de Vlaamse kust om de landvoogd, de hertog van Parma, te beletten zich met zijn troepen bij de Armada te voegen.

De wimpel van het door Van der Does buitgemaakte schip, de San Matteo

In de strijd zag Pieter kans om een paar afgedreven Spaanse galjoenen de grond in te boren en een paar andere te veroveren. De wimpel van het buitgemaakte schip de San Matteo werd door hem meegenomen naar Leiden en aangeboden aan de Pieterskerk. Na enkele eeuwen daar gehangen te hebben werd hij overgebracht naar het Stedelijk Museum De Lakenhal, waar hij nu nog is te zien. Als beloning voor zijn gedrag werd Pieter van der Does eind 1588 benoemd tot luitenant-admiraal van Holland.

In de volgende jaren oefende Pieter zijn functie van dijkgraaf gewoon uit. De vergaderingen van dijkgraaf en heemraden woonde hij meestal bij. Het is voor ons een vreemd idee, maar als dijkgraaf Van der Does niet ergens aan het vechten was zat hij, bij wijze van spreken, gewoon op kantoor. Maar ook daar hoefde hij zich niet te vervelen. Rijnland was eeuwenlang rechtbank voor waterstaatszaken en de taak van de dijkgraaf was daarbij zo ongeveer die van rechter en officier van justitie ineen. In die hoedanigheid moest Pieter veelvuldig op pad, dat wil zeggen Rijnlands gebied in om overtredingen van uiteenlopende aard op te sporen. In de zogenaamde dingboeken in Rijnlands archief zijn de rechtbankverslagen te vinden. Die geven een boeiend beeld van waar de dijkgraaf zoal mee werd geconfronteerd

Een heterdaadje

Een toevallig bewaard gebleven procesverbaal uit 1592 geeft een prachtig voorbeeld van hoe de dijkgraaf te werk kon gaan. Op de avond van 17 februari van dat jaar toog Van der Does, samen met de secretaris Dirc van Egmond en de heemraadsbode Jan Cornelisz. Maas naar Zwammerdam. Daar had iemand fuiken gezet in de openingen van de Zwammerdamsebrug. Ten strengste verboden natuurlijk, want dat belet de doorstroming van het water. Het kan bijna niet anders of de dijkgraaf en zijn companen moeten er een zeker genoegen in hebben geschept om vanuit het donker op te duiken om de dader, Cornelis Jansz. van Catz in zijn kraag te vatten. Een heterdaadje eigenlijk. Voor iemand met de oorlogservaring van Pieter van der Does was dit natuurlijk kinderspel. Inmiddels was prins Maurits, bijgenaamd de stedendwinger, meester in de belegeringskunst, bezig het leger te reorganiseren. Eén van de belangrijkste veranderingen die hij doorvoerde was het verrichten van schansarbeid door de eigenmanschappen. In plaats van ingehuurde boeren en arbeiders moesten soldaten nu zelf de spade ter hand nemen om bij belegeringswerk grond te verzetten. Het stuitte bij het krijgsvolk op veel weerstand, maar het zou een uiterst effectieve maatregel blijken.

Dijkgraaf gevorderd

Eind 1592 trof Maurits voorbereidingen voor een veldtocht in het volgende jaar. In een brief aan Rijnland schreef hij:

"Wij hebben omme eenige mercklicke consideratien noodich gevonden Joncker Pieter van der Does, dijckgrave van Rijnlandt, voor eenigen tijt in sekere saecken streckende zunderlinghe totter landen dienst te employeren..."

Met andere woorden: ik heb jullie dijkgraaf nodig om oorlog te voeren. Onderdeel van de veldtocht van 1593 was de belegering van het strategisch belangrijk gelegen vestingstadje Geertruidenberg. Kennelijk op weg daar naar toe schreef Pieter van der Does op 27 maart 1593 vanuit Dordrecht een brief aan hoogheemraden waarin hij aangaf dat hij de eerstvolgende rechtdag niet aanwezig kon zijn om dat hij te druk is met de oorlog:

"Alsoe ick mij een tijt lang ten dienste van 't gemene lant ten oorloge sal moeten laeten gebruycken ende de oversulcx upten ordinaris rechtdach den eersten aprilis ende de naervolgende daegen upten Sparendamschendijck niet ende sal mogen compareren..."

Hij verzocht hoogheemraden dan ook om uit hun midden voor die gelegenheid een waarnemend dijkgraaf te kiezen.

In deze brief, d.d. 6 november 1592, zegt Maurits dat hij Van der Does nodig heeft voor de oorlog (Oud Archief Rijnland)

't Kan verkeren was de lijfspreuk van Bredero. Dit is dan ook toegepast in de meeste van zijn gedichten. Bijvoorbeeld in zijn beroemde gedicht Boeren-geselschap: daar begint alles op heel vrolijke toon, maar het gedicht eindigt met een vechtpartij.

In de vorige aflevering zagen wij hoe dijkgraaf Pieter van der Does in maart 1593 onderweg was naar Geertruidenberg dat door de Spanjaarden bezet werd gehouden. Prins Maurits wilde daar de wereld laten zien hoe een "moderne" belegering in zijn werk gaat. Het zou zijn meesterstuk worden.

Door P.A. Siepman

De Spanjaarden zagen het met spade bewapende leger van de prins aankomen en dreven er ongenadig de spot mee. Maurits' mannen werden uitgescholden voor dagloners en grondwerkers die hun beroep omlaag haalden. Maar het lachen verging de vijand snel toen in korte tijd bolwerken en wallen als damp uit het moeras rond de stad verrezen. De aan de Maas gelegen vesting werd aan de landzijde geheel omgeven door een andere vesting met omvangrijke loopgraven, grachten, schansen, dammen en dijken. Zelfs windmolens en sluizen werden aangelegd om water waar nodig af te voeren. Of om in te laten om zo een versperring op te werpen als de Spanjaarden versterking zouden krijgen. Van daar uit kon de aanval op de stad worden geopend.

Een toeristische attractie

Van heinde en verre kwamen de mensen kijken naar dit spektakel als ware het een toeristische attractie. In Maurits vesting werd zelfs markt gehouden. Bij dat beleg waren tenminste twee Rijnlanders aanwezig. Johan van Duvenvoirde, heer van Warmond en hoogheemraad, was er als meester-generaal der artillerie. Op de Maas lag zijn zwager, dijkgraaf Pieter van der Does, als admiraal met zijn schepen die met kettingen en kabels aan elkaar waren vastgemaakt in een wijde halve cirkel om de haveningang. Vanaf de vloot schreef Pieter nog maar eens een brief aan Rijnland "daer de gemenelande van Rijnlant ende mij grotelicx aengelegen es". In deze brief van 29 maart 1593 zegt hij echt niet weg te kunnen om dat het geschut in gereedheid wordt gebracht en de komende nacht de aanval op de stad zal worden ingezet. Negentig dagen lang duurde het beleg van Geertruidenberg en dagelijks werd de stad beschoten, zowel vanuit de batterijen aan de landzijde als vanaf de vloot. Voor de Spanjaarden was het een verloren zaak en uiteindelijk gaven zij zich gewonnen. Op 24 juni kwam Geertruidenberg in handen van prins Maurits. De Rijnlanders Van der Does en Van Duvenvoirde konden voorlopig naar huis en begin augustus zaten zij weer gewoon op kantoor.

Pieter raakt gewond

Maar niet voor lang. Ook bij een volgende veldtocht, een jaar later in mei, was Pieter van der Does van de partij. Dit keer als meester-generaal van de Artillerie. Aan de zijde van prins Maurits en Willem Lodewijk streed hij mee om Groningen te heroveren op de Spanjaarden. Voor dat die stad belegerd kon worden, was het nodig om eerst wat in de omtrek liggende bolwerken en schansen uit te schakelen. Pieter was bepaald niet bang uitgevallen en begaf zich vaak in de voorste linies. Daardoor was hij ook populair bij zijn mannen. Bij de bestorming van één van die schansen, die bij Aduarderzijl, raakte Pieter gewond toen hij in zijn been geschoten werd. Het jaar daarop, in 1595, werd Pieter door de Staten-Generaal definitief benoemd tot meester-generaal van de Artillerie.

Klem tussen Leiden en Rijnland

Intussen liep het in Leiden wat minder soepel. In 1574, na het beleg van Leiden, was door prins Willem het baljuw- en dijkgraafschap van Rijnland verenigd met het schout-ambt van Leiden om de rust in de stad te waarborgen. Pieter was in 1588 benoemd in al die functies. Maar sinds een aantal jaren was er een soort machtsstrijd gaande waardoor Pieter klem kwam te zitten tussen de belangen van Rijnland enerzijds en die van Leiden anderzijds. En in plaats van de door prins Willem beoogde rust in de stad ontstonden er juist steeds meer conflicten, reden waarom dijkgraaf Van der Does eind 1595 het schoutambt van Leiden neerlegde. Kern van de geschillen tussen Leiden en Rijnland was de betwisting door de stad van het gezag van het hoogheemraadschap. Deze geschillen werden op 28 november 1595 bijgelegd in het 31-jarig Accoord. In deze overeenkomst werd ook bepaald dat Rijnland eerst maar eens een archiefinventaris moest maken waarin de aktes en privileges werden beschreven waarop het gezag van Rijnland zou zijn gebaseerd.

Het ijzeren kantoor in het gemeenlandshuis in de Breestraat.

Foto uit 1902.

Ontsluiting archiefstukken

Dat was namelijk moeilijk aan te tonen. Na de aankoop door Rijnland van het gemeenlandshuis op de Breestraat was er wel een archiefkluis aangebouwd, het "ijzeren kantoor", maar behalve dat was er niets ondernomen om alle oude charters en andere stukken verder te ontsluiten.

Die klus, het "visiteren van Rijnlands papieren ende stucken ende dezelve in ordre te brengen" werd opgedragen aan dijkgraaf Pieter van der Does, hoogheemraad Arent van Duvenvoirde en secretaris Dirc van Egmond. Of de heren erg verguld waren met deze opdracht is niet te achterhalen, maar ze maakten een- nog steeds aanwezige- archiefinventaris. Ze hoefden het niet voor niets te doen. Dijkgraaf en hoogheemraad kregen elk twee gulden per dag. De secretaris moest het met dertig stuivers doen. En zo hebben zij in de wintermaanden van de jaren 1596, 1597 en 1598 vele dagen doorgebracht met het op orde brengen van het archief.

De tocht naar Spanje

In 1599 kreeg Pieter zijn grootste opdracht. Ook in oorlogstijd was de handel met Spanje gewoon doorgegaan, maar de opvolger van Philips II, Philips III, verbood dat. Gevolg was ondermeer dat loslopend en werkloos scheepsvolk de havens onveilig maakte. Om de Spaanse koning dwars te zitten en om de rondhangende mannen wat te doen te geven besloten de Staten-Generaal om een strafexpeditie te ondernemen. De bedoeling was om Spanje zoveel mogelijk schade toe te brengen. In maart waren de voorbereidingen in volle gang en er werd een enorme vloot uitgerust van 73 schepen. Pieter van der Does, die benoemd was tot admiraal van die vloot, trof in Leiden ook de nodige voorbereidingen voor zijn vertrek. Hij verzocht en verkreeg toestemming van hoogheemraden van Rijnland om het Gemeenlandshuis aan de Breestraat te mogen bewonen, zodat zijn vrouw en dochter ook netjes waren ondergebracht en hij declareerde begin mei bij rentmeester Foy van Brouchoven zijn laatste onkosten. Enkele weken later reisde Pieter naar Zaltbommel, waar prins Maurits bezig was met een belegering. Daar namen de strijdmakkers afscheid van elkaar.

Memo van Pieter van der Does

Pieter gaat scheep

In de laatste week van mei verzamelde de vloot zich voor de haven van Vlissingen om naar Spanje te vertrekken, met aan boord 3000 matrozen en 8000 man soldaten. Pieter van der Does had in eerste instantie het voornemen om Coruna, gelegen aan de Spaanse noordwestkust, aan te vallen, maar dat ging niet door. Daaraangekomen werden de Hollanders ontvangen met kanonschoten. Het nieuws van hun komst was hen vooruit gesneld en de stad was zwaar beveiligd en bewapend. Dat was ook het geval met andere Spaanse en Portugese havensteden. Pieter van der Does besloot daarop door te varen naar de Canarische Eilanden, waar hij op 26 juni 1599 het anker liet zakken bij Gran Canaria.

Op 1 juli 1599 wordt in Haarlem ten huize van waarnemend dijkgraaf Arent van Duvenvoirde een rechtdag gehouden. In het verslag daarvan wordt in de marge aangetekend: "Den dijcgrave Van der Does is in zee". Die is op dat moment echter niet op zee, maar aan land, op het bij velen van ons bekende zonovergoten Spaanse eiland Gran Canaria, waar zich het volgende afspeelde.

Door P.A. Siepman

De vloot van Pieter van der Does had op 26 juni 1599 het anker laten vallen voor Gran Canaria.Ter hoogte van de hoofdstad Las Palmas om precies te zijn. Pieter viel daar een warm onthaal ten deel; dat wil zeggen, zijn schepen werden onmiddellijk beschoten en zijn eigen schip raakte zelfs in brand. Maar daardoor liet hij zich niet tegenhouden. Met sloepen roeide hij met zijn mannen naarde wal waar ze direct in gevecht raakten met de Spanjaarden. Daar het ging bijna fout met Pieter toen hij uit zijn sloep het water werd ingetrokken. Maar door de bescherming van zijn stalen wapenuitrusting en de hulp van enkele van zijn metgezellen liep het goed af. Eenmaal vaste voet aan wal gekregen, trokken de manschappen van Van der Does op naar het aan de noordkant van Las Palmas gelegen fort Castillo de la Luz dat zonder al te veel moeite werd ingenomen.

Fort Castillo de la Luz

Las Palmas wordt ingenomen

Van daaruit trok het leger van Van der Does op naar Las Palmas dat op 28 juni werd ingenomen nadat de inwoners van de stad hun verzet hadden opgegeven. Zij konden ook niet anders want hun munitie was op, en met het laatste kanonschot schoten zij de sleutels van de stad richting van Van der Does als teken van overgave. De stedelingen waren zowijs geweest zich tijdig uit de voeten te maken en met vrouwen, kinderen en kostbaarheden de bergen in te vluchten, zo dat er niet veel te plunderen viel voor de Hollanders. Met een vertegenwoordiging van de Spanjaarden werd daarop onderhandeld over de stad. De eisen van Van der Does waren onderwerping van de stad aan de Staten van Holland en Zeeland en een grote som geld. De eiland bewoners konden en wilden niet op die eisen ingaan. Niettemin liet admiraal Van der Does twee dagen later in de kathedraal vanLas Palmas, de Santa Ana, vanwege het behaalde succes een eredienst houden, "met groote devotie Godt danckende voor de groote victorye".

Maar dat zou iets te voorbarig blijken...

Een mislukte aanval

Aangemoedigd doorhet behaalde succes besloot Pieter een poging te wagen om het eiland te veroveren. Daartoe werd een afdeling van 2000 soldaten de bergen in gestuurd, in de richting van het plaatsje Santa Brigida, ten zuidwesten van Las Palmas. En daar ging het snel mis.

De Hollanders waren gewend te vechten in de moerassige lage landen bij de zee, maar de bergen kenden zij niet. Daar waren de eilandbewoners heer en meester, en even voor Santa Brigida, op de berg Monte Lentiscal, werden de soldaten van Van der Does al in een hinderlaag gelokt. Er zat niets anders op dan op te geven en hals overkop en met grote verliezen keerden zij terug naar Las Palmas.

Pieter verlaat Gran Canaria

Alles bij elkaar waren de verliezen aan manschappen groot en de buit klein, waarop Pieter van der Does besloot het eiland te verlaten. Maar niet nadat hij Las Palmas in brand had gestoken om de Spanjaarden nog zoveel mogelijk schade toe te brengen. Wat er mee te nemen viel, al het geschut, alle klokken, en wat verder van waarde was, was daarvoor al ingescheept.

De vloot voer vervolgens naar de zuidkant van Gran Canaria, naar het bij velen van ons bekende Playa des Ingles, waar vers water werd ingeslagen en enkele doden werden begraven.

De tocht gaat verder

Vandaar ging het verder naar Gomera. Ook dat werd aangevallen, en er volgde een herhaling van de gebeurtenissen op Gran Canaria. Na ruim een week besloot Pieter van der Does te vertrekken en de vloot te splitsen. Een deel begon aan de terugreis naar Holland, een ander deel, met Van der Does, ging verder zuidwaarts, op weg naar Santo Thomé. Begin oktober naderde de vloot de evenaar. Een schepeling die de expeditie overleefde, en van wie de belevenissen later in druk verschenen, vertelt van een bijzondere ontmoeting met de plaatselijke bevolking in de nabijheid van de kaap Lopes Gonsalves, waar kennelijk aan land werd gegaan om verversingen in te slaan. De Hollanders maakten er kennis met een plaatselijke koning die "twee van zijn wijven achter zich heeft, die een heel swart, de ander heel roodt geschildert van verf, ende waeren naeckt, alleenlijk dat zij wat doecks hadden voor haer schamelheyt". De aanwezige priester wordt door de schepeling omschreven als een waarzegger, die met de duivel omging, "want zij weten daervan Godt niet". De inlandse vrouwen waren wel nieuwsgierig naar die vreemdelingen en meer dan dat, maar zoals onze getuige het zegt, "alsoo hij niet lustigh en was, is hij 't ontsprongen".

Pieter wordt geveld

Op 19 oktober kwam de scheepsmacht voor Santo Thomé, een Portugees slaveneiland, gelegen op de evenaar in de Bocht van Guinee, dat meteen werd aangevallen. De stad Pavoasan werd bezet en er werd krijgsbuit binnengehaald, waaronder kisten met suiker en olifantstanden.

Op deze succesvolle invasie van dit eiland volgde een drama dat uiteindelijk aan enkele duizenden bemanningsleden en soldaten het leven kostte.

Er heerste op Santo Thomé een zeer besmettelijke en dodelijke ziekte waardoor de mannen stierven als ratten. Op 24 oktober viel ook Pieter van der Does ten prooi aan deze ziekte en stierf, pas 35 jaar oud, binnen enkele uren. Om zijn lijk niet in handen te laten vallen van de vijand werd het eerst aan boord gebracht, en 's nachts, zoals eerder beschreven, aan land gebracht en begraven in een huis dat vervolgens in brand werd gestoken.

Er is een auteur die de vatbaarheid voor die besmettelijke ziekte omschrijft als “veroorzaakt door onmaatige hitte der lughtstreeke, door het overvloedig gebruik van ongewoone vrugten, en, waarschijnlijk ook door het vuurig boeten van geile lusten, daar de natuur van ’t gewest en de gewoonte der Eilanderen de vreemdelingen toe aandrijft”.

Wat daar ook van waar moge zijn, de overgebleven manschappen besloten dat het de hoogste tijd was om terug te keren naar Holland. Ook tijdens de thuisreis stierven er nog velen aan die onbekende ziekte, en de vloot, of de schamele restanten ervan, kwam in maart 1600 in Holland aan.

Betekenis van Van der Does

In 1588, toen de jonge Pieter van der Does werd benoemd als dijkgraaf, stond het er slecht voor met Holland. Maar juist in de tien daarop volgende jaren keerde het tij ten goede, mede door de vele veroveringen van prins Maurits. En onze dijkgraaf Vander Does was daarbij, in zijn rol van admiraal en generaal. De tocht naar de Canarische eilanden en naar SantoThomé moet eigenlijk beschouwd worden als mislukt. Dat is de tragiek van Pieter. Niet met buit beladen teruggekeerd naar Holland en als een held ontvangen, maareen roemloos einde in een ver land viel hem ten deel.

Uit de bewaard gebleven stukken in Rijnlands archief blijkt dat hij zijn functie als dijkgraaf, als hij aanwezig was, volledig en plichtsgetrouw vervulde. Pieters weduwe kreeg van dijkgraaf en hoogheemraden toestemmingom in het Gemeenlandshuis aan de Breestraat te blijven wonen. Zij bleef er tot 1610 als huismeesteresse om toezicht te houden op het huishoudelijk personeel.

Herdenking op Gran Canaria: Pieter niet vergeten

Pieter van der Does is in Nederland vrijwel vergeten, maar niet op Gran Canaria. Daar is in 1999 uitvoerig zijn mislukte invasie van het eiland vierhonderdjaar eerder herdacht met de uitgifte van een speciale postzegel, met officiële plechtigheden, met symposia, boeken en vele krantenartikelen. De Nederlandse Vereniging Canarias schonk, bij wijze van goedmakertje, aan de Santa Ana een bronzen klok ter vervanging van de klokken die Van der Does uit de kerk meenam.

Voor de liefhebbers: in de Dorpskerk te Leiderdorp bevindt zich een mooi grafmonument van de familie Van der Does waarop ook Pieter is vermeld.