คำสั่งทำซ้ำ (loop)

คำสั่งทำซ้ำ เป็นคำสั่งที่กำหนดให้กลุ่มของคำสั่งทำงานซ้ำได้หลายครั้ง หรือเรียกว่า ลูป (loop)

ในภาษาไพธอนมี 2 คำสั่งทำซ้ำอยู่ 2 ประเภท คือ

for นิยมใช้ในการทำซ้ำที่มีจำนวนรอบที่แน่นอน
while นิยมใช้ในการทำซ้ำไปเรื่อยๆ โดยมีการตรวจสอบเงื่อนไขก่อนทำ ถ้าเงื่อนไขเป็นจริงจะวนซ้ำไปเรื่อยๆ

รูปแบบคำสั่ง for

for iterating_var in seq :

statements(s) # body of for loop

โดย

iterating_var คือ ตัวแปรที่ใช้อ้างถึงค่าแต่ละตัวใน seq ในแต่ละรอบ
seq คือ โครงสร้างข้อมูลที่ต้องการวนซ้ำ
statements คือ ชุดคำสั่งที่ต้องการทำซ้ำ

image source: https://www.toppr.com/guides/python-guide/tutorials/python-flow-control/for-loop/python-for-loop/

Data structure คือ โครงสร้างข้อมูลในภาษาไพธอน เช่น string, list, dictionary, tuple, set

โดยในวิชานี้เราจะเน้นการทำซ้ำกับ string, list และ dictionary

ชนิดข้อมูลในภาษาไพธอน แบ่งเป็นชนิดข้อมูลพื้นฐาน (Primitive data types) และชนิดข้อมูลที่ไม่ใช่พื้นฐาน (Non-primitive data types) ดังแสดงในรูปด้านข้างนี้

image source: https://towardsdatascience.com/which-python-data-structure-should-you-use-fa1edd82946c

ตัวอย่างโปรแกรมวนซ้ำกับ string

my_string = "Python"

for char in my_string :

print(char)

คำสั่งทำซ้ำ for จะวนทำซ้ำเพื่อพิมพ์ตัวอักษรทุกตัวที่อยู่ในตัวแปร my_string
โดย char เป็นตัวแปรที่ใช้เก็บค่าตัวอักษรในแต่ละรอบ
ดังนั้นในลูปนี้จะทำงาน 5 รอบ เพราะ string มีความยาว 5 ตัวอักษร

output

P
y
t
h
o

ตัวอย่างโปรแกรมวนซ้ำกับ list

my_list = [1, 2, 3, 4]

for num in my_list :

print(num * 2)

ชนิดข้อมูล list เขียนอยู่ภายในเครื่องหมาย [ ] และคั่นสมาชิกแต่ละตัวด้วยเครื่องหมาย ","

คำสั่งทำซ้ำ for จะวนทำซ้ำเพื่อพิมพ์สมาชิกใน list ทุกตัวที่อยู่ในตัวแปร my_list คูณด้วย 2
โดย num เป็นตัวแปรที่ใช้เก็บค่าสมาชิกแต่ละตัวในแต่ละรอบ
ดังนั้นในลูปนี้จะทำงาน 4 รอบ เพราะสมาชิกใน list มีจำนวน 4 ตัว

output

2
4
6
8

ตัวอย่างโปรแกรมวนซ้ำกับ list ของ string

cars = ['Toyota', 'Honda', 'Nissan', 'Ford']

for car in cars:

print('Car brand:', car)

output

Car brand: Toyota

Car brand: Honda

Car brand: Nissan

Car brand: Ford

เราสามารถสร้าง list ของตัวเลขได้อัตโนมัติ โดยใช้ฟังก์ชัน range

รูปแบบฟังก์ชัน range

for iterating_var in range(start, stop, step) :

statements(s)

เมื่อเรียกใช้ฟังก์ชัน range จะต้องระบุค่าที่ฟังก์ชันจำเป็นต้องใช้ เรียกว่า parameter ไว้ในวงเล็บเสมอ
โดยฟังก์ชัน range มี parameter ตั้งแต่ 1-3 ตัว โดยต้องมี stop อย่างน้อย 1 ตัวเสมอ ส่วนอีก 2 ตัวจะมีหรือไม่ก็ได้ และ parameter ทุกตัวต้องเป็นเลขจำนวนเต็มเท่านั้น
ความหมายของ parameter แต่ละตัว คือ

start เป็นค่าเริ่มต้นของสมาชิกตัวแรกใน list ถ้าไม่ระบุจะมีค่าเริ่มต้นเป็น 0
stop เป็นค่าสิ้นสุด โดยสมาชิกตัวสุดท้ายของ list จะเป็นค่าที่อยู่ก่อนค่าสิ้นสุดเสมอ (ไม่รวมค่าสิ้นสุดเป็นสมาชิกใน list)
step เป็นจำนวนค่าที่ต้องการเพิ่มขึ้นหรือลดลง สำหรับสมาชิกตัวถัดไป ถ้าไม่ระบุจะมีค่าเพิ่มขึ้นครั้งละ 1

กรณีที่ start >= stop จะไม่สามารถสร้าง list ได้ จะได้คำตอบเป็น [ ] คือ list ว่าง (empty list)

ตัวอย่างโปรแกรมวนซ้ำโดยใช้ range ระบุค่า stop

for i in range(5):

print(i)

ฟังก์ชัน range(5) เป็นการระบุเฉพาะค่า stop จะได้ list ประกอบด้วย [0, 1, 2, 3, 4]
สังเกตว่าจะเริ่มต้นที่ค่า start คือ 0 และไม่รวมค่า stop คือ 5 เป็นสมาชิกใน list

output

0
1

ตัวอย่างโปรแกรมวนซ้ำโดยใช้ range ระบุค่า start และ stop

for i in range(1,7):

print(i)

ฟังก์ชัน range(1,7) เป็นการระบุเฉพาะค่า start และ stop
จะได้ list ประกอบด้วย [1, 2, 3, 4, 5, 6]
สังเกตว่าจะเริ่มต้นที่ค่า start คือ 1 และไม่รวมค่า stop คือ 7 เป็นสมาชิกใน list

output

ตัวอย่างโปรแกรมวนซ้ำโดยใช้ range ระบุค่า start, stop และ step

for i in range(2,10,2):

print(i)

ฟังก์ชัน range(2,10, 2) เป็นการระบุเฉพาะค่า start และ stop
จะได้ list ประกอบด้วย [2, 4, 6, 8] สังเกตว่าจะเริ่มต้นที่ค่า start คือ 2 จากนั้นเพิ่มค่าขึ้นทีละ 2 และไม่รวมค่า stop คือ 10 เป็นสมาชิกใน list

output

ตัวอย่างผลของฟังก์ชัน range

range(0, 7, 1)

range(-3, 5, 2)

range(7, 3, -2)

range(7, 3, 2)

range(0.5, 2, 0.25)

list ที่ได้

[0, 1, 2, 3, 4, 5, 6]

[-3, -1, 1, 3]

[7, 5]

[] (list ว่าง)

syntax error

สังเกตผลลัพธ์ของ 2 ฟังก์ชันสุดท้าย

เนื่องจาก 7 >= 3 และ step เป็นค่าบวกจึงระบุค่าสมาชิกตัวถัดไปใน list ไม่ได้
ค่า parameter ต้องเป็น integer เท่านั้น

ลองหาแสดงสมาชิกใน list ของฟังก์ชัน range ต่อไปนี้

range(10)

range(2)

range(1)

range(0)

range(-10)

range(5, 10)

range(5, 7)

range(5, 5)

range(0, 5)

range(0, -1)

range(0, 10, 6)

range(10, 90, 20)

range(10, 5, -1)

range(6, 5, -2)

range(4, 5, -2)

เราสามารถตรวจสอบคำตอบได้โดยพิมพ์คำสั่งใน python shell โดยใช้ฟังก์ชัน list ครอบไว้เพื่อแสดงผล เช่น

>>> list(range(5))
[0, 1, 2, 3, 4]

ตัวอย่างโจทย์ระดับง่าย

เขียนโปรแกรมโดยใช้ลูป for และฟังก์ชัน range อย่างน้อย 3 รูปแบบที่แตกต่างกัน

พิมพ์เลข 1 ถึง 10
พิมพ์เลขคู่ที่อยู่ระหว่าง 2 ถึง 10
พิมพ์เลขยกกำลังสองของค่าระหว่าง -5 ถึง 5
พิมพ์เลขนับถอยหลังจาก 10 ถึง 1

ตัวอย่างโจทย์ระดับกลาง

1. รับจำนวนเต็ม n จากผู้ใช้ แล้วคำนวณหาผลรวมตั้งแต่เลข 1 ถึง n โดยใช้ loop for

n = 10
sum = 55

n = 100
sum = 5050

n = 5
sum = 15

คำตอบ

n = int(input('n = '))

sum = 0

for i in range(1, n+1):

sum = sum + i

print(sum)

2. รับจำนวนเต็ม n จากผู้ใช้ 5 จำนวน แล้วคำนวณหาผลรวมและค่าเฉลี่ยของเลข

20
1
34
8
15
sum = 78
average = 15.60

คำตอบ

sum_n = 0

for i in range(5):

n = int(input())

sum_n = sum_n + n

print('sum =', sum_n)

print('average = %.2f' % (sum_n/5))

3. รับเลขจำนวนเต็ม n จากผู้ใช้ รับเลขมาอีก n ตัว แล้วนับว่าในจำนวนนี้มีเลขจำนวนเต็มลบกี่ตัว

n = 5
1
-3
0
-1
4
count = 2

คำตอบ

n = int(input('n = '))

count = 0

for i in range(n):

x = int(input())

if x < 0:

count += 1

print('count =', count)

4. รับ string จากผู้ใช้ แล้วนับว่ามีสระ (aeiou) และพยัญชนะทั้งหมดกี่ตัว

hello
2
3

programming
3
8

คำตอบ

nvows, ncons = 0, 0

str = input()

for ch in str:

if ch in "aeiou":

nvows += 1

else:

ncons += 1

print(nvows)

print(ncons)

5. รับเลขจำนวนเต็ม n จากผู้ใช้ แล้วพิมพ์ * ตามตัวอย่างในรูป

n = 5 n = 3 n = 1
* * *
** **
*** ***
****
*****

คำตอบ

n = int(input("n = "))

for i in range(1, n+1):

print("* "*i)

Page updated

Report abuse