Nổi tiếng trong những cuốn sách về quản lý - lãnh đạo trên thế giới, “21 Nguyên Tắc Vàng Trong Nghệ Thuật Lãnh Đạo” của John C Maxwell được coi là kinh điển.

Nguyên tắc số 1: Luật giới hạn. Tài năng lãnh đạo xác định mức độ thành công.

Tải năng lãnh đạo tỷ lệ thuận với hiệu quả công việc của một người. Luật giới hạn cho chúng ta thấy giá trị của tài năng lãnh đạo. Tài năng lãnh đạo của một người cao thì hiệu quả công việc của người đó cao. Tài năng thấp thì hiệu quả cá nhân thấp. Không có ngoại lệ.

Hiệu quả công việc của một người có giới hạn chính là tài năng lãnh đạo của họ. Muốn tăng được hiệu quả công việc thì cần phát triển cả 2 yếu tố là tài năng lãnh đạo, những yếu tố đóng góp cho thành công.

Một điển hình ví dụ minh họa tầm quan trọng của tài năng lãnh đạo:

Ông Stephenson - giám đốc công ty Global Hospitality Resource, chuyên mua lại các khách sạn và khu nghỉ dưỡng kém hiệu quả. Theo ông, tài năng lãnh đạo quyết định hiệu quả công việc, chính vì không có tài năng lãnh đạo nên tình hình hoạt động mới kém như thế.

Trước khi bắt đầu cho vận hành lại, ông đào tạo toàn bộ nhân viên, nâng cao chất lượng phục vụ khách hàng, và sa thải các lãnh đạo cũ.

Cách thực hiện của Don Stephenson có hơi cực đoan nhưng nó thể hiện rõ nguyên tắc số 1 của John C Maxwell : “Tài năng lãnh đạo quyết định hiệu quả công việc”.

Nguyên tắc số 2: Luật ảnh hưởng. Thước đo chính xác nhất của tài năng lãnh đạo chính là sự ảnh hưởng.

Không phải người quản lý nào cũng là người lãnh đạo. Chúng ta thường hay ngộ nhận về vị trí quản lý và người lãnh đạo. Chúng ta hay cho rằng nhà quản lý, doanh nhân, nhà khoa học, trí thức, người đứng đầu, người có chức vụ...đều là nhà lãnh đạo. Điều này chưa chắc đúng.

Thiếu mất yếu tổ ảnh hưởng, một người có chức danh lớn thế nào thì cũng không thể coi là nhà lãnh đạo. Bài học sâu sắc cho nguyên tắc này chính là Công nương Diana Frances Spencer.

Có thể nói, công nương được người dân nước Anh yêu mến không phải là do chức vị của mình mà nhờ sức hấp dẫn và sự ảnh hưởng. Người phụ nữ này thành công trong việc thuyết phục nhiều người tham gia vào các chương trình nghiên cứu bệnh AIDS, chăm sóc những người bị bệnh phong cùi, và chống việc rải bom mìn. Minh chứng cho tầm ảnh hưởng mạnh mẽ của bà, trong cuộc trưng cầu của tờ London Daily Mail năm 1996, danh hiệu “người đáng mến nhất thế giới” đã gọi tên công nương Diana, là sự công nhận cho những cống hiến không ngừng nghỉ của bà.

Nguyên tắc số 3: Luật tiến trình. Tài năng lãnh đạo phát triển hằng ngày, chứ không phải trong một ngày.

Tài năng lãnh đạo không thể phát triển trong một ngày mà là quá trình phát triển của cả cuộc đời. Khả năng phấn đấu, học tập bền bỉ để phát triển và nâng cao tài năng của mình là đặc trưng của những người lãnh đạo. Không phải ai sinh ra đã có tài năng lãnh đạo và không phải tài năng lãnh đạo không thể trau dồi. Sinh ra là một người ốm yếu, bị bệnh hen suyễn, thị lực yếu, rất gầy; có ai từng nghĩ Theodore Roosevelt sẽ trở thành tổng thống thứ 26 của Hoa Kỳ. Tài năng lãnh đạo của ông được chắt góp từng ngày nhờ quá trình phấn đấu không ngừng nghỉ. Khi đã trở thành tổng thống, quá trình phấn đấu này cũng không ngừng nghỉ.

Nguyên tắc số 4: Luật thuyền trưởng. Ai cũng có thể lái tàu, nhưng không phải ai cũng có thể là thuyền trưởng và vạch ra hành trình.

Lái tàu thì nhiều người làm được nhưng không phải ai cũng có thể vạch ra hành trình và lái con thuyền về đến đích. Việc khó hơn cả lái tàu chính là vạch ra một hành trình đúng để đưa con tàu vượt qua rào cản và cập bến thành công. Đó là công việc của nhà lãnh đạo - người thuyền trưởng.

Bí quyết quan trọng nhất của người lãnh đạo - thuyền trưởng là sự chuẩn bị. Chuẩn bị thì cũng cần có công thức. Công thức mà John C. Maxwell và nhiều nhà lãnh đạo khác đã áp dụng như sau: “Xác định những kế hoạch hành động - vạch ra mục tiêu - điều chỉnh những ưu tiên - chia sẻ thông tin với những nhân vật chủ chốt khác và nhận được sự chấp nhận của họ - đi thẳng tới hành động - dự kiến khó khăn - luôn hướng về thành công - xem xét lại bản kế hoạch hằng ngày”.

Nguyên tắc số 5: Luật được lắng nghe. Khi nhà lãnh đạo thực thụ lên tiếng, người khác lắng nghe.

Khi người lãnh đạo thực thụ lên tiếng, người khác lắng nghe. Nếu chúng ta nói và người khác không nghe thì chúng ta chưa phải là lãnh đạo thật sự.

Khi mẹ Teresa nói chuyện, tất cả mọi người chăm chú lắng nghe. Khi Alan Greenspan phát biểu trước Quốc hội, mọi người đều lắng nghe. Khi Martin Luther King Jr. diễn thuyết, cả người da trắng và người da đen đều lắng nghe. Họ là những nhà lãnh đạo thực thụ. Không phải cứ có chức quyền và chủ trì một cuộc họp thì đã là người lãnh đạo. Một người lãnh đạo thực sự là người có những yếu tố:

(1) Tính cách: là người như thế nào; (2) Mối quan hệ: quen biết những ai; (3) Kiến thức: biết những gì; (4) Trực giác: cảm thấy điều gì; (5) Kinh nghiệm: trải qua những gì; (6) Thành công: làm được những gì; (7) Khả năng: biết làm những gì.

Nguyên tắc số 5*: Tạo giá trị. Nhà lãnh đạo tạo giá trị bằng cách phục vụ người khác.

“Nhà lãnh đạo là những người phục vụ người khác sống một cuộc sống có giá trị”. Chúng ta thường nghe những định nghĩa sau về công việc của nhà lãnh đạo: nhận lãnh trách nhiệm, điều hành công ty, tạo ra lợi nhuận cho cổ đông, chiến thắng đối thủ cạnh tranh…

Thế nhưng, đó không phải là kết quả cuối cùng của lãnh đạo. Mà đó là mức độ phát triển và thành công của những người làm việc cùng người lãnh đạo. Đó chính là giá trị mà nhà lãnh đạo đã “cộng” cho mối quan hệ giữa họ và những người đi theo sự lãnh đạo của họ.

Jim Sinegal, người đồng sáng lập và Tổng giám đốc của Costco – chuỗi cửa hàng bán lẻ hàng đầu nước Mỹ và thế giới – là một minh hoạ rõ nét của một nhà lãnh đạo tạo giá trị bằng cách phục vụ người khác. Ông không chỉ trả lương cao cho nhân viên mà còn kết nối, quan tâm, tôn trọng và phát triển họ. Sự thành công của Costco ngoài nhờ vào chiến lược kinh doanh giỏi thì còn nhờ vào năng suất làm việc, chất lượng, cũng như sự trung thành của đội ngũ nhân viên.

Nguyên tắc số 6: Luật nền tảng quan trọng: Sự tin tưởng là nền tảng của tinh thần lãnh đạo

Niềm tin là nền tảng quan trọng của người lãnh đạo. Sự nói dối sẽ không dẫn đến một kết quả lãnh đạo tốt. Làm người khách mất niềm tin cũng có nghĩa là tự đẩy mình ra khỏi giới lãnh đạo.

Tạo niềm tin cũng cần sự kết hợp của nhiều yếu tố, gồm: năng lực, tính cách và mối quan hệ và trong đó, tính cách chính là nền tảng quan trọng nhất.Tính cách là nền tảng của sự kết nối, tạo nên tính kiên định, tạo ra tiềm năng, tạo dựng lòng tôn trọng; tính cách tạo ra niềm tin. Và niềm tin tạo nên lãnh đạo.

Tổng thống Johnson và Bộ trưởng Mỹ McNamara đã nói dối người dân Mỹ về cuộc chiến Việt Nam. Kết quả là Johnson phải từ bỏ sự nghiệp chính trị còn McNamara phải từ chức.

Nguyên tắc số 7: Luật tôn trọng: Theo lẽ tự nhiên thì mọi người thường theo sau những người mạnh hơn chính họ

Những người mạnh mẽ tìm kiếm các nhà lãnh đạo mạnh mẽ hơn. Bà Harriet Tubman là một phụ nữ học thức thấp, gần 40 tuổi, cao chưa đầy 1,5 mét, thiếu hai răng cửa, da màu nâu đen nhưng đã làm cho người khác nhận ra sự mạnh mẽ, quyết tâm của bà đối với công cuộc giải phóng nô lệ mà bà tự cho rằng mình có nghĩa vụ phải làm.

Vào những năm 1850 - 1860, bà đã thực hiện 19 cuộc giải cứu cho hơn 30 nô lệ tại miền Nam nước Mỹ, bất chấp vô vàn nguy hiểm và khó khăn.

Bà Harriet Tubman đã giành được sự tôn trọng không chỉ từ tầng lớp nô lệ mà còn cả từ những người có thế lực, tiếng tăm trong xã hội lúc bấy giờ.

Bà Harriet Tubman đã trở thành nhà lãnh đạo lỗi lạc vì mọi người cảm thấy sức mạnh và tài năng lãnh đạo của bà. Họ tôn trọng bà và có cảm giác bị thôi thúc phải theo bà.

Có một sự thật rằng John C. Maxwell - tác giả cuốn sách “21 nguyên tắc vàng trong nghệ thuật lãnh đạo” đã từng thuyết phục được 100% các nhà lãnh đạo chủ chốt của công ty thay đổi cuộc sống và đi theo mình khi ông chuyển công ty Injoy từ San Diego (California) đến Atlanta (Georgia). Đây là minh chứng tuyệt vời về khả năng của ông cũng như nguyên tắc lãnh đạo số 7 này.

Nguyên tắc số 8: Luật trực giác. Nhà lãnh đạo đánh giá được mọi thứ nhờ vào trực giác lãnh đạo của mình.

Cơ hội không đến nhiều lần và người nắm bắt cơ hội là người có được món hời. Nhiều khi chờ đợi 100% thông tin khiến người lãnh đạo vuột mất cơ hội.

Trực giác giúp nhà lãnh đạo nhận biết các yếu tố vô hình trong công tác lãnh đạo. Người lãnh đạo dùng trực giác để: dự báo tình huống, nắm bắt xu hướng, hiểu rõ nguồn lực, hiểu mọi người, và hiểu được chính mình.

Quan điểm của cựu Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ - Tướng Colin Powell là, thu thập được 40-60% thông tin là đã đủ để ra quyết định. Phần 60-40% còn lại, ông dùng trải nghiệm và trực giác để bổ sung.

Nhiều người nghĩ rằng, trực giác hoàn toàn là do bẩm sinh và điều này thì không đúng hoàn toàn. Có những người sinh ra đã mang trong mình trực giác nhưng cũng có người cần thời gian để trau dồi khả năng trực giác của mình. Linh cảm trực giác là yếu tố cần để trở thành một nhà lãnh đạo xuất sắc.

Nguyên tắc số 9: Luật thu hút. Nhà lãnh đạo thu hút những người tương đồng với họ.

Không chỉ là người lãnh đạo, mà mọi người đều bị thu hút bởi những người tương đồng với mình. Những nhà lãnh đạo sẽ hấp dẫn và thu hút những người có sự tương đồng với mình về: thái độ, giá trị, kinh nghiệm cuộc sống, thế hệ (tuổi), thân phận, tài năng lãnh đạo.

Chính vì lẽ đó mà tài năng lãnh đạo của nhà lãnh đạo càng cao thì họ càng có sức hút với những người tải giỏi. Về cơ bản, muốn thu hút được người tài thì người lãnh đạo cũng phải là người tài giỏi.

Nguyên tắc số 10: Luật kết nối - Lãnh đạo chạm tới trái tim người khác trước khi yêu cầu họ ủng hộ mình

Nhà lãnh đạo phải kết nối cảm xúc được với đám đông và với từng người. Người lãnh đạo tài năng luôn tâm niệm và hiểu rằng “lãnh đạo bản thân bằng lý trí, lãnh đạo mọi người bằng trái tim”.

Nhà quản lý nửa vời luôn nghĩ rằng mình ở một vị thế cao hơn và nhân viên phải là người hiểu lãnh đạo của mình, kết nối trái tim với lãnh đạo chứ lãnh đạo hoàn toàn không phải là người chủ động.

Điều đó không đúng đối với nhà lãnh đạo. Những nhà lãnh đạo thật sự hiểu rằng họ phải là người thực hiện kết nối trước với mọi người.

Rất nhiều tấm gương lãnh đạo trên thế giới thể hiện xuất sắc luật kết nối này. Trong đó phải kể đến Napoleon học cách nhớ tên toàn bộ các tướng lĩnh của ông; Robert E.Lee đi thăm tất cả quân lính ở trại vào các đêm trước trận chiến.

Những nguyên tắc kết nối: tự tin với bản thân, kết nối với sự thẳng thắn và trung thực, phải thật sự quan tâm đến từng người mà mình tiếp xúc.

Nguyên tắc số 11: Luật thân tín - Mức độ thành công của nhà lãnh đạo do những người thân tín nhất quyết định.

Nguyên tắc thứ 11 trong nghệ thuật lãnh đạo chính là luật thân tín. Nhà quản trị Lee Jacocca - giám đốc điều hành tập đoàn Ford và Chrysler đã từng nói: “Thành công không đến từ những gì nhà lãnh đạo biết mà đến từ những người mà nhà lãnh đạo biết và con đường nhà lãnh đạo dành cho họ”.

Người lãnh đạo không nên tốn quá nhiều thời gian để thuyết phục, truyền cảm hứng tới những người chống đối mình hay có thái độ tiêu cực. Thay vào đó, nhà lãnh đạo nên truyền năng lượng của mình cho những người tích cực, chia sẻ niềm tin với mình. Những người này sẽ cộng hưởng và truyền năng lượng ngược lại cho nhà lãnh đạo.

Nguyên tắc số 12: Luật phân quyền - Những nhà lãnh đạo bản lĩnh chia sẻ quyền lực cho người khác.

Nhiều nhà lãnh đạo lo sợ khi phân quyền sẽ bị mất vị trí, mất quyền lợi, mất sự tin tưởng, lo sợ người khác hơn mình,...John C Maxwell đã chỉ ra nguyên tắc số 12 trong nghệ thuật lãnh đạo chính là nhà lãnh đạo bản lĩnh phải là người biết chia sẻ quyền lực cho người khác. Không phải nhà lãnh đạo nào cũng tuân thủ theo nguyên tắc này, cả Henry Ford và Henry Ford II đã từng trừ khử những thành viên xuất sắc vì lo sợ cho sự an toàn của bản thân.

Ngược lại, Tổng thống Abraham Lincoln mới là người lãnh đạo thật sự bản lĩnh. Ông đã làm một việc khiến nhiều người ngỡ ngàng là đã lựa chọn chính những đối thủ chính trị làm thành viên nội các của mình. Sự thành công của ông cho thấy tài năng lãnh đạo của tổng thống Hoa Kỳ thứ 16.

Phân quyền giúp cho người được nhận quyền lực có nhiều cơ hội để phát triển khả năng của mình, giúp cho người chia sẻ có thời gian làm những công việc quản lý khác. Người chia sẻ quyền lực cũng lớn mạnh theo người được chia sẻ. Vượt qua rào cản trong suy nghĩ về việc phân quyền đã không phải là đơn giản, công việc của người lãnh đạo là tìm kiếm những người tài giỏi để giúp đỡ mình.

Sự ảnh hưởng bởi những nhà lãnh đạo khác có tác động mạnh đến việc trở thành một người lãnh đạo. Một nghiên cứu về nguyên nhân chính của việc trở thành nhà lãnh đạo cho thấy: Khoảng 10% nhà lãnh đạo có năng lực tự nhiên, 5% được tạo ra từ khủng hoảng, và tới 85% được ảnh hưởng bởi những nhà lãnh đạo khác.

Những nhà lãnh đạo có thể tạo ra nhà lãnh đạo khác có nghĩa là họ đã có khả năng xây dựng môi trường lãnh đạo và tăng tiềm năng phát triển cho tổ chức.

Nguyên tắc số 13: Luật tấm gương - Mọi người làm theo những gì họ thấy.

Nhà lãnh đạo tài năng ngoài việc nhìn xa trông rộng thì cần phải thực tế, họ phải là người biết làm những công việc thực tế và đóng góp cho tổ chức.

Bạn nghĩ sao nếu một giám đốc công ty chỉ rao giảng và thúc giục nhân viên về văn hóa công ty, về tinh thần làm việc tập thể, nhưng bản thân mình lại không làm được và không làm theo những điều này.

Người lãnh đạo nói được nhưng không làm được thì cuối cùng cũng dẫn đến nhân viên mất tin tưởng vào người lãnh đạo, nhân viên không tin theo.

Nguyên tắc số 14: Luật làm cho người khác tin - Mọi người tin vào nhà lãnh đạo trước khi tin vào tầm nhìn của họ.

Bạn có tin rằng mọi người đều có xu hướng tin vào người lãnh đạo trước khi tin vào tầm nhìn của họ. Mahatma Gandhi được biết đến là nhà lãnh đạo vĩ đại nhất của mọi thời đại, người chỉ đạo cuộc kháng chiến chống chế độ thực dân của Đế quốc Anh và giành độc lập cho Ấn Độ với sự ủng hộ của hàng triệu người dân. Chủ trương của ông là đấu tranh bất bạo động.

Lúc đầu, nhiều người Ấn Độ không tin vào chủ trương này, nhưng họ đã tin vào con người ông, sự lãnh đạo của ông và hàng triệu người dân Ấn đã tin theo tầm nhìn chiến lược và tuân thủ kế hoạch của ông.

Mọi người tìm kiếm nhà lãnh đạo, sau đó mới tìm kiếm ước mơ.

Nguyên tắc số 15: Luật chiến thắng - Nhà lãnh đạo tài ba tìm ra con đường cho toàn đội giành chiến thắng.

Nhà lãnh đạo chiến thắng là nhà lãnh đạo không chấp nhận thất bại. Họ làm mọi việc để đưa tổ chức đến chiến thắng.

Thủ tướng Anh Churchill là một nhà lãnh đạo chiến thắng. Để chiến thắng trước kẻ thù phát xít, ông đã làm mọi việc mà ông có thể làm: tập hợp nhân dân, dàn quân, liên kết với Liên Xô, thuyết phục tổng thống Mỹ tham gia cuộc chiến…

Herb Kelleher, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc của hãng hàng không SouthWest, đã lãnh đạo bản thân và South West vượt muôn vàn khó khăn để đi đến thành công. Và ông vẫn tiếp tục chiến đấu cho những thằng lợi kế tiếp của SouthWest.

Ba yếu tố cần thiết để chiến thắng: sự đồng thuận và đồng tâm của toàn bộ các thành viên trong tổ chức; kỹ năng cao của từng thành viên; người lãnh đạo cống hiến cho chiến thắng và phát triển từng người trong tổ chức, phát huy tiềm năng của họ.

Nguyên tắc số 16: Luật quán tính - Quán tính là người bạn tri kỷ của nhà lãnh đạo.

Quán tính quan trọng như thế nào trong chuyển động thì nó cũng có tác dụng như thế trong lãnh đạo.

Không có quán tính, không có động lực, mọi việc sẽ bị ngừng tại chỗ.

Nhà lãnh đạo phải biết cách tạo ra động lực, tạo ra quán tính cho người khác để vượt qua mọi trở ngại khó khăn.

Nguyên tắc số 17: Luật ưu tiên - Nhà lãnh đạo tập trung vào công việc được ưu tiên.

Nhà lãnh đạo giỏi là người xác định rõ mức độ ưu tiên của những công việc và họ sẽ không bao giờ tập trung làm những gì ngoài danh sách ưu tiên. Người lãnh đạo áp dụng nguyên lý Pareto và nguyên tắc 3R trong công việc của mình.

Nguyên tắc 3R: Căn cứ vào yêu cầu (Requirement), kết quả (Return) và phần thưởng (Reward) để xác định những điều cần ưu tiên thực hiện.

Nguyên lý Pareto: Nếu chúng ta tập trung vào 20% những điều quan trọng, chúng ta sẽ đạt được 80% hiệu quả của công việc.

Nguyên tắc số 18: Luật hy sinh - Nhà lãnh đạo phải biết hy sinh để tiến tới.

Đôi khi nhà lãnh đạo phải sẵn sàng hi sinh, mất đi một cái gì đó để có thể tiến về phía trước. Trong những hoàn cảnh khó khăn, nhà lãnh đạo doanh nghiệp thậm chí phải hy sinh làm việc 24/24 mà không nhận được tiền lương, thù lao, cũng như sự cảm kích nào. Đó là nguyên tắc hy sinh: lùi 1 bước để tiến 2 bước.

Để đạt được mục tiêu, nhà lãnh đạo phải hy sinh; để giữ vững vị trí, nhà lãnh đạo phải hy sinh nhiều hơn.

Nguyên tắc số 19: Luật thời cơ. Đối với việc lãnh đạo, thời điểm là cực kỳ quan trọng.

Đôi khi thời cơ còn quan trọng hơn cả tài năng. Với những nhà lãnh đạo cũng thế, nhận ra thời cơ, chớp lấy thời cơ, tạo ra thời cơ là vô cùng quan trọng để trở thành một lãnh đạo tài năng.

Minh chứng điển hình cho điều này đó là ông Jimmy Carter - người đàn ông là thống đốc bang Georgia đã trở thành Tổng thống Mỹ thứ 39. Ông đã nhận thấy thời cơ quý báu đến từ sự lo ngại của nước Mỹ về chiến tranh Việt Nam và vụ bê bối Watergate để tiến hành chiến dịch tranh cử và đã chiến thắng.

Hành động đúng vào thời điểm đúng sẽ đem lại kết quả tốt không ngờ cho nhà lãnh đạo.

Nguyên tắc số 20: Luật tăng trưởng bùng nổ - Để tăng trưởng, hãy lãnh đạo cấp dưới. Để bùng nổ, hãy lãnh đạo nhà lãnh đạo.

Lãnh đạo những nhà lãnh đạo - Những nguyên tắc của C Maxwell có mối liên hệ với nhau khá rõ ràng. Nguyên tắc số 12 - Luật phân quyền chính là tiền đề để tạo ra thêm nhiều nhà lãnh đạo khác.

Muốn có sự tăng trưởng bùng nổ, nhà lãnh đạo tài giỏi phải là thủ lĩnh của những nhà lãnh đạo khác với nhiều người được lãnh đạo bên dưới. Sức mạnh của tổ chức được tăng lên theo cấp số nhân.

Nguyên tắc số 21: Luật di sản - Giá trị bền vững của một nhà lãnh đạo được đo bằng sự kế thừa.

Ông Roberto C.Goizueta - Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Coca-Cola khi mất đi một cách bất ngờ đã để lại một di sản tuyệt vời cho những người kế thừa ông. Chính vì lẽ đó mà đến tận bây giờ thì Coca-Cola vẫn là tập đoàn số 1 về nước uống không cồn.

Những nhà lãnh đạo tài ba luôn để lại di sản, nền móng cơ bản tạo nên hiệu quả và thành công của tổ chức cho những nhà lãnh đạo kế tiếp.

Tổ chức của họ vẫn phát triển trên nền tảng di sản đã xây dựng và để lại sau khi người lãnh đạo ra đi.