IMPLASYON

• Pagtaas ng pangkalahatang presyo.

COST PUSH

• Ang  gatos ng produksyon ay may tuwirang relasyon sa presyo. (kapag mataas ang gastos ng produksyon, mataas rin ang presyo. Vice versa.)

DEMAND PULL

• Kapag ang demand ng mga mamimili ay tumaas at ang supply ng prodyuser ay bumaba, ang presyo ay taas.

CONSUMER PRICE INDEX

• Sumusukat sa pagbabago ng mga produkto at serbisyo.

• nakatuon sa supply at presyo

• Formula:  TWP (present year) / TWP (previous year) x 100

INFLATION RATE

• Ang porsiyento ng pagtaas or pagbaba ng presyo sa loob ng isang taon.

• Formula: CPI (present year) - CPI (previous year) / CPI (previous year) x 100

PURCHASING POWER OF PESO

• tumutukoy sa tunay na halaga ng piso sa isang tiyak na panahon;

• at kakayahan nitong makabili ng mga produkto at serbisyo.

TOTAL WEIGHTED PRICE    &     WEIGHTED PRICE

• Formula for TWP :   add all weighted price of the year.

• Formula for WP : Price x Quantity

PATAKARANG FISCAL AT SISTEMA NG PANANALAPI NG BANSA.

Patakarang Piskal

• tumutukoy sa paraan ng paniningil ng pamahalaan ng buwis sa mga mamamayan nito

• ay ang paggagasta at pagbubuwis ng pamahalaan na nakaka-apekto sa daloy ng ekonomiya.

Expansionary Fiscal Policy

• sinasagawa kapag mahina ang ekonomiya;

• kapag mababa ang aggregate demand (pangkalahatang demand) at mataas ang bilang ng mga taong walang trabaho.

• Solusyon ng pamahalaan: Pababain ang singil sa taxes at pataasin ang Government spending (mga tulong pinansyal at iba pa.)

Contractionary Fiscal Policy

• isinasagawa kapag mataas ang implasyon; kapag mataas ang aggregate demand (superr)

• Solusyon ng pamahalaan: Pataasin ang Taxes at Pababain ang Government Spending (to reduce the money cerculating around.. :3 )

PAGBUBUWIS

• paniningil ng pamahalaan sa mga mamamayan ng kanilang mga buwis na gagamitin bilang pondo para sa mga proyekto nila.

• Dalawang paraan : Direkta and Indirektang pagbubuwis.

• Direkta : direktang pinapataw ang buwis sa mga mamamayan at direktang bumabayad ang mga mamamayan sa pamahalaan.

• Indirekta : Ito ay ang mga pagbayad ng buwis na hindi natin nalalaman (iba ang nangongolekta), (ex. pagbili ng produkto sa isang tindahan)

• Income Tax - Buwis na nakukuha sa mga ari-arian, propesyon, at pakikipag-kalakalan

• Capital Gains Tax - Mula sa pagbebenta

• Community Tax - Buwis na binabayaran ng barangay.

• Sales tax - mga buwis na nakukuha sa mga nabiling produkto at serbisyo

• Buwis sa Ari-arian - lahat ng mga lupain, kayamanan na ineregalo o binigay sa atin ay pinapatawan ng buwis ayon sa market value nito.

• Excise Tax - halaga ng mga produkto gawa sa pilipinas, ipagbibili't gagamitin sa pilipinas

• Customs Duty -  halaga ng mga produkto na isinusulong sa pandaigdigang pamilihan

PAGGAGASTA

• proseso ng paggamit ng pera o yaman upang bumili ng mga kalakal o serbisyo 

National Budget

• Edukasyon

• Estraktura

• Kalusugan

GAA - Artikulo VII, seksyon 22

Phases ng paggagasta

Phase  1: Budget Preparation

• Budget Documents

• Artikulo VI, seksyon 25

Phase  2: Budget

Phase  3: Budget Implementation

Phase  4: Budget Accountability

• Ito ay ang namamanipula at namamahala sa supply ng salapi sa ekonomiya

• layunin na pababain ang implasyon at patatagin ang daloy ng pananalapi sa loob at labas ng bansa.

•  Mga Uri : Expansionary at Contractionary Monetary Policy

Salapi: anumang bagay na tatanggapin kapalit ng ibang bagay

Medium Exchange : ang salapi ay ginagamit bilang pamalit

Store of value : salapit ay maaring maipon at gamitin sa hinaharap

• ay ang namamahala at nagsasa-ayos ng kondisyong pinansyal ng bansa

• pinanatili nito ang katatagan ng pananalapi sa ekonomiya

Layunin:

• Matulungan ang pamahalaan at mapag-aralan ang kondisyong pinansyal ng bansa

• Maitaguyod ang pagtaas ng produksiyon at ang tunay na kita ng mga mamamayan

• Mapanatili ang internasyonal na halaga ng piso at ang palitan nito sa dayuhang salapi

• Mapangalagaan ang katatagan ng pananalapi ng bansa at presyo na makakatulong sa pagsulong ng ekonomiya.

PAMBANSANG KAUNLARAN

Konsepto ng Pag-unlad at Pagsulong

• Pagsulong

(para kay yuri : pagdadami, pag-aangat!)

Tumutukoy sa pagtaas ng lebel ng produksiyon ng bansa, maaring bunga ito ng:

Pagbuti ng kalagayan ng ekonomiya

Pagdami ng pinagkukunang-yaman

Epekto ng:

Namumunuhang Dayuhan

kakayahan ng yamang tao

likas na yaman

paggamit ng teknolohiya

Implikasyon:

• nakakapagbigay ng episyenteng sistema ng transportasyon, mordernong ospital, mga bahay, mga gusali, at mga kasangkapan

Panukat:

• GNI AT GDP

• Pag-unlad (pagbabago)

Isang proseso kung saan ito'y nakakapabuti sa kondisyon ng pamumuhay ng tao, pagtaas ng kanilang tiwala sa sarili, at pagbigay

ng kalayaang pumili.

Sumasaklaw sa: Dignidad, Pagkaka-isa, seguridad, katarungan.

Implikasyon: 

• Pinapababa ang antas ng kahirapan, kamang-mangan, kawalan ng trabaho, hindi pagkapantay-pantay at pananamantala.

Panukat:

• HPI (human poverty index)

• HDI (Human development index)

• GDI (gender development index)

Mga palatandaan ng pag-unlad

HUMAN DEVELOPMENT INDEX (HDI)

• isang ulat istadistiko na naglalarawan ng kalagayan ng isang bansa batay sa : Education index, Income index, at Life expectancy 

Education Index

• Expected years of schooling o bilang ng taon na ilalaan sa pag-aaral.

• Ito ay ang bilang na taon na dapat ilaan ng taon sa pag-aaral, simula 5 y.o 

• Expected years of schooling : 18 years

• Expected years of schooling sa pilipinas : 12.7 years

Income Index

• Binubuo ng : GNI at purchasing power parity per capita

• Ito ay ang kita na matatanggap ng isang tao kapag hinati ang kabuuang populasyon sa kabuuang kita at ang kakayahan ng salipi na makabili.

Life Expectancy

• Estimasyon ng bilang na taon na mabubuhay ang isang mamayan ng isang bansa

• LE OF 1st during 2019 (hongkong) : 84.63

• LE of PH 133th : 71.08 :(

HUMAN POVERY INDEX / MULTIDIMENSIONAL POVERTY INDEX

• Sumusuri sa kalagayan ng kahirapan sa loob ng 100 na bansa

• Sumusuri sa lebel ng kita na matatanggap ng pangunahing salik kapag na puna ang kalidad ng edukasyon, kalusugan, at pamumuhay.]

Three Dimensions of Poverty

Living Standards ( 1/8)

• Sanitation

• Electricity

• Assets

• Housing

• Drinking water

• cooking fuel

Education (1/3)

• years of schooling

• School attendance

Health (1/3)

• child morality

• Nutrition

HPI NG PILIPINAS: 5.4% o 5,405,830 (2019)

GENDER DEVELOPMENT INDEX

• sinusukat ang pagkakaiba sa pagitan ng naabot ng mga lalaki at babae batay lamang sa: Hanapbuhay, Edukaston, at kalusugan

• Itinataguyod ang: Karapatang pantao lalo na ang karapatan ng mga kababaihan

Yuri was here, God Bless sa exams! <3