Vraagsteller: Griet Vanryckegem

Ondervraagde minister: Caroline Gennez

Externe sprekers: Gilles Bultinck, Filip Brusselmans

Nummer609 (2024-2025)

De voorzitter

Mevrouw Vanryckegem heeft het woord.

Griet Vanryckegem (N-VA)

Minister, ‘Spraakmakend Nederlands’ is de recentste editie van de Nederlandse linguïst en expert Wim Daniëls, waarin hij de geschiedenis en de toekomst van onze taal beschrijft in al zijn variëteiten. Daarin luidt hij de alarmbel over het Nederlands. Hij stelt vast dat de dialecten – en dat weten we eigenlijk al – door de toenemende mobiliteit tussen dorpen, steden en regio’s aan het verdwijnen zijn. Meer nog, hij zegt zelf dat onze dialecten over vijftig jaar verleden tijd zullen zijn.

Hij ziet ook de verengelsing in onze taal en durft de voorspelling te doen dat onze taal, het Nederlands, binnen vijftig jaar in dezelfde positie zal zijn als het dialect nu, ten opzichte van tussentaal en regiolecten. Het is erg om dat nu al te horen.

Minister, u bent krachtens de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen mee bevoegd voor de bescherming en de luister van de taal. Vandaar stel ik u graag de volgende vraag: hoe zult u ervoor zorgen dat het Nederlands in vijftig jaar geen dode taal wordt? (Applaus bij de N-VA)

De voorzitter

Minister Gennez heeft het woord.

Minister Caroline Gennez

Collega Vanryckegem, een minister die bevoegd is voor de bescherming en de luister van onze taal: ik zou het niet mooier kunnen samenvatten, want inderdaad, Nederlands is onze taal en vormt ook de basis van onze gedeelde identiteit. U hebt in mij dus een partner om op te komen voor de bescherming en de versterking van het Nederlands.

Ikzelf ben de Limburgse dochter van een Truiense Franssprekende opa die in Mechelen woonde. Alle laagjes van mijn identiteit zijn me even dierbaar, maar het Nederlands is zo belangrijk als leertaal, als leeftaal, als werktaal. Ik ben dan ook heel blij dat deze Vlaamse Regering, zoals u het vraagt, echte verantwoordelijkheid neemt om keihard in te zetten op de versterking van het Nederlands.

We zetten al vanaf de kinderopvang in op taalrijke opvang. In de brede school gaan we investeren om spelenderwijs Nederlands te leren. We gaan het Leesoffensief opnieuw versterken. En uiteraard gaan we, samen met de minister van Onderwijs – want ook daar wordt de taal versterkt –, inzetten op een kennisrijk curriculum met een sterk taalonderwijs, waarin het Nederlands centraal staat.

De eerste tientallen miljoenen euro zullen binnenkort geïnvesteerd worden, niet alleen in ons onderwijs, maar ook in onze culturele instellingen, in onze kinderopvang en in onze brede scholen. Taalunie, waar u ook lid van bent, voert, samen met de Nederlandse collega’s, de strijd tegen de verengelsing, ook in ons hoger onderwijs, om het Nederlands te versterken op alle niveaus, op alle domeinen die belangrijk zijn in het leven van mensen: werken, naar school gaan en de vrije tijd. (Applaus bij Vooruit)

De voorzitter

Mevrouw Vanryckegem heeft het woord.

Griet Vanryckegem (N-VA)

Dank u wel voor uw antwoord, minister. Inderdaad: in Rotterdam konden we recent, samen met de leden van de Taalunie, horen dat Marten van der Meulen, de expert die advies geeft aan de Taalunie, al een glimp gaf van de resultaten en de data over 'De Staat van het Nederlands'. Die worden tegen het einde van het jaar volledig gepubliceerd. Maar daarin zag je al een duik in de cijfers van de waardering voor en de status van onze taal bij de jeugd. Dat is onheilspellend.

Dankzij de taalstrijd die we met de Vlamingen gevoerd hebben, hebben we eigenlijk krachtige taalwetten in Vlaanderen. We hebben ook al heel wat sterke taalpartners die ons in woord en daad helpen om onze taal te versterken en te ondersteunen. Ik denk bijvoorbeeld aan het Leesoffensief, Literatuur Vlaanderen, de Taalunie, de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren, de Lage Landen et cetera. Maar we hebben ook de visienota’s, de verschillende cultuurdecreten. En recent nog hebt u inderdaad het meerjarenplan bekrachtigd, samen met de Nederlandse partners, om hierin belangrijke doelstellingen vast te leggen.

Vandaar mijn bijkomende vraag: wat zult u uit het meerjarenplan van de Taalunie in uw beleid integreren? En zullen we dat ook concreet terugzien in visienota’s, beleids- en begrotingstoelichtingen om dit effectief aan te pakken?

De voorzitter

De heer Bultinck heeft het woord.

Gilles Bultinck (cd&v)

Collega Vanryckegem, bedankt om nogmaals het belang van de Nederlandse taal naar voren te brengen. Maar minister, het is u toch ook niet ontgaan dat we recent, bij de lancering van het meerjarenbeleidsplan van de Nederlandse Taalunie, waarop wij vanuit de parlementaire commissie ook maar al te graag aanwezig zijn geweest … Het is een gedeelde bezorgdheid, het voortbestaan van onze Nederlandse taal, in eerste instantie uiteraard in ons eigen land maar ook ver daarbuiten. Het Nederlands wordt gesproken in meerdere landen, door 25 miljoen mensen. Het leeft in veertig landen, maar we zien onder andere in Frankrijk dat de leerstoel Nederlands in Parijs moeilijk ingevuld geraakt. Er zijn zo nog tal van problemen.

Mijn vraag aan u, minister, is om hierbij ook uw collega-minister van Buitenlandse Zaken, de minister-president, maar ook de minister van Media te betrekken. We hebben er al voor gepleit in de onderhandelingen rond de beheersovereenkomst van VRT. Maak die taal weer van ons. Maak die taal weer sterk. En ga ermee aan de slag. (Applaus bij cd&v)

De voorzitter

De heer Brusselmans heeft het woord.

Filip Brusselmans (Vlaams Belang)

Collega Vanryckegem, ik steun uiteraard uw pleidooi voor het Nederlands, zeker wat betreft jongeren, want ik zie diezelfde evolutie met lede ogen aan. Maar het is toch een beetje stuitend dat we daarover vorige week een debat hadden in de commissie Cultuur, met name over standaardtaal, over Nederlands bij jongeren op VRT. Ik had daar zelf een vraag om uitleg over ingediend, over het belang van het Nederlands en het gebruik daarvan door VRT, ook naar jongeren toe. Daar werd toen in de commissie wat lacherig over gedaan.

Het was uw minister die zei: “Je moet dat toch allemaal een beetje relativeren, taal leeft.” Collega Verduyckt ging zelfs nog verder. Voor hem was de verengelsing op VRT geen probleem. Hij noemde mij zelfs wereldvreemd omdat ik ervoor pleitte dat het Nederlands op VRT toch het standaardgegeven zou blijven, zeker naar jongeren toe.

Ik ben dus blij met uw pleidooi hier vandaag om een andere stem te horen dan vorige week. Gelieve toch ook uw collega’s in de meerderheid daarvan te overtuigen. (Applaus bij het Vlaams Belang)

De voorzitter

Minister Gennez heeft het woord.

Minister Caroline Gennez

Dank u wel, collega Brusselmans. Uw laatste statement over uzelf: ik zou het niet durven herhalen. Het is absoluut niet zo dat wie zijn eigen taal respecteert, wie daar fier op is, wie die wil versterken en beschermen, een afkeer moet hebben van andere talen. Onze rijke traditie in Vlaanderen, waar er gevochten is voor de staat en de kennis van het Nederlands, heeft er altijd toe geleid dat we ook meertalig waren. Het is een en-enverhaal.

Maar de vraag van collega Vanryckegem is superterecht. Deze Vlaamse Regering zet in op taalversterking. Want wie een ander niet verstaat, kan zich ook niet integreren, kan niet participeren, kan niet werken, kan niet leven, kan zich niet ontspannen. Het Nederlands zal centraal blijven staan, collega Vanryckegem, en we moeten niet blind zijn voor de impact. De impact van bijvoorbeeld sociale media op de taalontwikkeling van onze jongeren. Er wordt heel veel Engels rondgestrooid. Daarom is het belangrijk is dat we ook daar onze jongeren beschermen.

U hebt terecht gerefereerd aan het nieuwe meerjarenplan van de Taalunie. Tegen het einde van het jaar wordt ook het nieuwe rapport ‘Staat van het Nederlands’ opgeleverd. Het goede nieuws, collega’s, dat ik jullie alvast kan meegeven, is dat het Nederlands in Vlaanderen blijft. Het zal de dominante taal in wonen, werken en leven blijven. Dat is een goede zaak.

Wij onderscheiden ons daar, gelukkig, nog steeds van het Nederlands in Nederland, waar er nooit een taalstrijd geweest is, waar er nooit gevochten is voor die eigen taal en waar de verengelsing schrikbarend oprukt.

Maar in elk geval zullen we hier volle bak blijven inzetten op die kennis van het Nederlands – in Onderwijs, in Cultuur, in Welzijn. Want dat is onze taal, dat is onze identiteit en dat is onze sleutel tot participatie en succes in onze samenleving. (Applaus bij Vooruit)

De voorzitter

Mevrouw Vanryckegem heeft het woord.

Griet Vanryckegem (N-VA)

We zijn het hier inderdaad over eens: Nederlands verbindt ons. We benoemen wat we delen, we benoemen ook wat ons verschilt. We weten ook dat de minister van Onderwijs met haar plan Nederlands en dat de minister van Media sterk werk maken van dat Nederlands. Maar ik nodig u, samen met de volledige Vlaamse Regering, uit om op alle manieren, op alle domeinen en in elke beslissing dat Nederlands mee te nemen als een knipperlicht. Want die data over de jeugd, dat is een kanarie in de koolmijn.

Ik roep u, specifiek als minister van Cultuur, op om alle instrumenten die u hebt en al die partners die ik daarnet opsomde, mee te nemen, hen ten volle te waarderen en te gebruiken in die ondersteuning. De overheid moet immers het voortouw nemen. Van aan de keukentafel tot in de academische wereld roep ik ook iedereen op om dat Nederlands uit te dragen, onze cultuur en identiteit te beschermen.

Collega, ik betreur dat men wat lacherig deed in de commissie Cultuur over uw uitspraak. Maar misschien was het lacherig over de manier waarop u de taal hanteert en niet over de vraag. Ik kan dat niet beoordelen, maar eigenlijk moeten we erin slagen om die expert, Wim Daniëls, zijn ongelijk te bewijzen. Hij zal dat niet erg vinden, want enkel zo kunnen we deze taalstrijd 2.0 winnen: door samen het Nederlands te versterken. (Applaus bij de N-VA)