นครไทย

อำเภอนครไทย อยู่ห่างจากตัวจังหวัดพิษณุโลกไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ประมาณ ๙๗ กิโลเมตร มีเนื้อที่ประมาณ ๒,๒๒๐.๓๘ ตารางกิโลเมตร พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าและเขาโดยเฉพาะท้องที่ในตำบลนครชุม ตำบลน้ำกุ่ม และตำบลบ้านแยง มีภูเขาล้อมรอบทั้งสี่ด้านพื้นที่เป็นที่ราบสูงสลับซับซ้อน อยู่สูงกว่าระดับน้ำทะเลประมาณ ๔๐๐ เมตร มี ที่ราบลุ่มเป็นส่วนน้อย

ทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญของอำเภอนครไทย ได้แก่ ป่าไม้ ซึ่งถูกตัดทำลายลงปีละมาก ๆ มีแหล่งน้ำสำคัญคือลำน้ำแควน้อยไหลผ่านท้องที่ตำบลน้ำกุ่ม ตำบลนครชุม ตำบลนาบัว ตำบลเนินเพิ่ม ตำบลนครไทย และตำบลหลองกะท้าว ไหลไปผ่านอำเภอชาติตระการ อำเภอวัดโบสถ์ ลงสู่แม่น้ำน่านบริเวณปากโทก เขตอำเภอเมืองพิษณุโลกราษฎรส่วนใหญ่ตามลุ่มน้ำแห่งนี้ใช้น้ำจากลำน้ำแควน้อยในการบริโภคและการเกษตร นอกจากนี้ยังมีเกลือสินเธาว์ ที่เกิดเองตามธรรมชาติในท้องที่ตำบลบ่อโพธิ์อีกด้วย

สถานศึกษาในอำเภอนครไทย แบ่งเป็นระดับก่อนประถมศึกษาในชั้นอนุบาลและเด็กเล็ก มีโรงเรียน ๕๓ แห่ง ในระดับประถมศึกษา มีโรงเรียน ๖๑ แห่ง ในระดับมัธยมศึกษา มีโรงเรียน ๔ แห่ง

นอกจากนี้ยังมีการจัดการศึกษานอกโรงเรียนของอำเภอนครไทย เช่นการศึกษาแบบเบ็ดเสร็จขั้นพื้นฐาน การศึกษาทางวิทยุไปรษณีย์ การฝึกอบรมวิชาชีพการส่งเสริมการรู้หนังสือสำหรับกลุ่มเป้าหมายพิเศษ มีที่อ่านหนังสือประจำหมู่บ้านและห้องสมุดประชาชนของอำเภอด้วย

ชาวอำเภอนครไทยนับถือศาสนาพุทธร้อยละ ๙๙.๒๐ มีสิ่งที่น่าสนใจเกี่ยวกับศาสนาและประวัติศาสตร์ ตลอดจนสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญ แบ่งได้ ดังนี้

โบราณสถานที่สำคัญของอำเภอนครไทย

๑.๑ วัดเหนือหรือวัดหน้าพระธาตุ

มีใบเสมาศิลาทรายแกะสลัก ๒ ด้าน ด้านหนึ่งแกะสลักเป็นรูปพระสถูปศิลปะแบบทวาราวดีตอนปลาย อีกด้านหนึ่งเป็นพระพุทธรูปปางสมาธิเพชร ศิลปะสมัยล้านนาผสมสุโขทัย นอกจากนี้ยังมีพระบรมธาตุเจดีย์เก่าแก่อีกองค์หนึ่ง

วัดกลางศรีพุทธารามมีพระบรมราชานุสรณ์ของพ่อขุนบางกลางหาว และต้นจำปาขาวอายุประมาณ ๗๐๐ ปี เชื่อกันว่า พ่อขุนบางกลางหาว ทรงปลูกขึ้นเมื่อครั้งตั้งเมืองยาง

๑.๓ วัดป่าเลไลย์ (วัดนาบัว) มีเจดีย์เก่าแก่ ๓ องค์เรียงกันเป็นแถว สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นพร้อมกับพระธาตุพนม จังหวัดนครพนม

๑.๔ บ่อเกลือศักดิ์สิทธิ์ที่ตำบลบ่อโพธิ์

สถานที่สำคัญสำคัญทางประวัติศาสตร์ได้แก่ กำแพงเมือง และเนินที่ตั้งค่ายพ่อขุนบางกลางหาว อยู่ในเขตตำบลนครชุม และยังมีการขุดพบโบราณวัตถุสมัยก่อนสุโขทัยในเขตบ้านหนองลาน ตำบลนครไทยอีกด้วย


สถานที่ท่องเที่ยว อำเภอนครไทยมีสถานที่ท่องเที่ยว ดังนี้

๑. น้ำตกอ่างแก้ว อยู่บริเวณกิโลเมตรที่ ๖๘ ถนนสายพิษณุโลก-หล่มสัก

๒. น้ำตกสายธารและฝายน้ำล้นโป่งสอ อยู่ที่บ้านนาแฝก ตำบลน้ำกุ่ม อำเภอนครไทย

๓. อุทยานแห่งชาติทุ่งแสลงหลวง อยู่บริเวณกิโลเมตรที่ ๘๐ ถนนสายพิษณุโลก-หล่มสัก

๔. อุทยานแห่งชาติภูหินร่องกล้า อยู่ในเขต ตำบลบ้านแยง และตำบลเนินเพิ่ม อำเภอนครไทย อุทยานแห่งนี้ตั้งอยู่บริเวณรอยต่อ ๓ จังหวัด คือ จังหวัดพิษณุโลก จังหวัดเพชรบูรณ์ และจังหวัดเลย


การสาธารณูปโภค

ในอำเภอนครไทยมีกระแสไฟฟ้าใช้เกือบทั่วทุกตำบล ยกเว้นตำบลน้ำกุ่มหมู่ที่ ๗ บ้านบุ่งผำ ส่วนการประปามีการประปาส่วนภูมิภาค การประปาน้ำซับ มีใช้เกือบทุกตำบล หมู่บ้าน

นอกจากนี้ ยังมีที่ทำการไปรษณีย์โทรเลข ๑ แห่ง มีโทรศัพท์สาธารณะทางไกล ๒ เครื่องและมีบริการโทรศัพท์ชุมชนในตำบลเนินเพิ่ม ตำบลบ้านพร้าว และตำบลหนองกะท้าว


การคมนาคม ภายในอำเภอนครไทยติดต่อกันได้โดยทางรุยนต์ มีทางหลวงแผ่นดินตัดผ่าน ตำบลบ้านแยง ตำบลหนองกะท้าว ตำบลนครไทย ตำบลนาบัว ตำบลนครชุมตำบลเนินเพิ่ม และตำบลบ่อโพธิ์ ส่วนตำบลน้ำกุ่ม บ้านบุ่งผำหมู่ที่ ๗ รถยนต์ไม่สามารถติดต่อได้เลย สำหรับถนนติดต่อภายในระหว่างหมู่บ้าน ตำบล เป็นถนนดินในฤดูฝนบางหมู่บ้านไม่สามารถติดต่อกันได้เลย ส่วนการคมนาคมระหว่างอำเภอกับจังหวัดมีถนนลาดยางระยะทาง ๙๗ กิโลเมตร ติดต่อกันทางรถยนต์ สะดวกทุกฤดูกาล


การสาธารณสุข อำเภอนครไทย มีสถานบริการสาธารณสุขโดยมีโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชขนาด ๓๐ เตียง ๑ แห่ง มีสถานีอนามัย ๑๑ แห่ง มีสาธารณสุขชุมชน ๓ แห่ง และคลินิก ๕ แห่ง


อาณาเขต

อำเภอนครไทยตั้งอยู่หมู่ที่ ๑๑ ตำบลนครไทย มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอและจังหวัดใกล้เคียง ดังนี้

ทิศเหนือ ติดต่ออำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย และอำเภอชาติตระการ จังหวัดพิษณุโลก

ทิศใต้ ติดต่ออำเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก

ทิศตะวันออก ติดต่อ อำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์

ทิศตะวันตก ติดต่อ อำเภอชาติตระการ จังหวัดพิษณุโลก

ในอำเภอนครไทยแบ่งออกเป็น ๑๑ ตำบล มี ๑๒๙ หมู่บ้าน ดังนี้

๑. ตำบลนครชุม ๘ หมู่บ้าน

๒. ตำบลนครไทย ๑๓ หมู่บ้าน

๓. ตำบลนาบัว ๑๔ หมู่บ้าน

๔. ตำบลน้ำกุ่ม ๗ หมู่บ้าน

๕.ตำบลเนินเพิ่ม ๑๓ หมู่บ้าน

๖. ตำบลบ่อโพธิ์ ๑๔ หมู่บ้าน

๗. ตำบลบ้านพร้าว ๘ หมู่บ้าน

๘. ตำบลบ้านแยง ๑๗ หมู่บ้าน

๙. ตำบลยางโกลน ๙ หมู่บ้าน

๑๐. ตำบลหนองกะท้าว ๑๙ หมู่บ้าน

๑๑. ตำบลห้วยเฮี้ย ๘ หมู่บ้าน