ผ้าทอมือศรีลาวา
บ้านกระมัลพัฒนา

“ผ้าทอมือศรีลาวา” บ้านกระมัลพัฒนา

แหล่งเรียนรู้มรดกภูมิปัญญา และแหล่งท่องเที่ยวชุมชนทางวัฒนธรรม

ผ้า : ย้อมดินภูเขาไฟศรีสะเกษ ในพื้นที่ปลูกทุเรียนภูเขาไฟศรีสะเกษ อันเลิศรสชาติชุมชน นำดินจอมปลวกภูเขาไฟ มาย้อมผ้าไหม ผ้าฝ้ายเราจึง เรียกผ้า ชนิดนี้ ว่า ผ้าศรีลาวา ศรี : คำนำหน้าจังหวัดศรีสะเกษ

ลาวา : ดินภูเขาไฟ ผ้าทอมือของชาวบ้านในจังหวัดศรีสะเกษ เรียกกันว่า "ผ้าทอมือศรีลาวา" ปัจจุบันต่อยอดสร้างสรรค์เป็นเสื้อผ้า กระเป๋า สร้างรายได้ให้ชาวบ้านในชุมชน

หมู่บ้านกระมัลพัฒนา ตำบลโพธิ์วงศ์ อำเภอขุนหาญ จังหวัดศรีสะเกษ ชาวบ้านรวมกลุ่มกันทำอาชีพทอผ้าไหม เดิมชาวบ้านมีอาชีพขายผลไม้เดินขายตามหมู่บ้าน ระหว่างเดินขายได้พบกับกลุ่มชาวบ้านทอผ้า จึงได้ขอคำปรึกษาและหาข้อมูลเพิ่มเติม เห็นว่าเป็นช่องทางสร้างรายได้ ชาวบ้านจึงรวบรวมเงินกันซื้อกี่ทอผ้าเก่ามาลองทอผ้า มีทั้งผ้าไหมและผ้าฝ้าย

ซึ่งผ้าไหมบางส่วนได้จากการเลี้ยงหม่อนไหม แล้วมาทำใช้เอง เพราะการทำเส้นยืนกี่กระตุกจะต้องเป็นเส้นยืนที่ตีเกลียว 3 เส้น เวลาทอแล้วจะไม่ขาดง่าย ทำให้งานเสร็จเร็ว ส่วนผ้าฝ้ายจะใช้ดอกฝ้ายจริง จึงมีต้นทุนค่อนข้างสูง ซึ่งเมื่อก่อนจะเน้นทอผ้าพื้นบ้าน เป็นผ้าไหมมัดหมี่ ผ้าโสร่ง ผ้าลายพื้น

ต่อมามีการพัฒนาออกมาเป็นผ้าย้อมดินภูเขาไฟ เนื่องจากในอดีต พื้นที่นี้เคยเกิดลาวาภูเขาไฟ ทำให้กลายเป็นป่าดงดิบที่ดินมีสีแดง จึงเป็นเอกลักษณ์ของผ้าทอ และยังมีการเคลือบด้วยยางไม้มงคล 9 ชนิด ได้แก่ พะยูง สักทอง ไม้ขนุน ยอป่า ไผ่สีสุก มะยม เศรษฐีเงินล้าน นางกวัก และ ใบมังคุด

การทอผ้าดินภูเขาไฟด้วยกี่กระตุก เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่สืบทอดมานาน มีลวดลายหลากหลาย เช่น ลายเพิ่มทรัพย์ ลายลูกแก้ว และนอกจากทอขายเป็นผืนยังมีการตัดเย็บเป็นเสื้อผ้า ชุดสูท ชุดลำลอง ของชำร่วย กระเป๋า หมวกหลายชนิด

อีกทั้งต่อยอดนำผ้าลาวาดินภูเขาไฟ มาใส่กรอบวาดภาพสำหรับประดับตกแต่งบ้าน สร้างรายได้มาสู่จังหวัดศรีสะเกษปีละหลายร้อยล้านบาท

ตำแหน่งที่ตั้ง : ตั้งอยู่...หมู่ที่6 บ้านกระมัลพัฒนา ตำบลโพธิ์วงศ์ อำเภอขุนหาญ จังหวัดศรีสะเกษ

การเดินทาง : ใช้เส้นทางถนนหมายเลข24 สายศรีสะเกษ-อุบลราชธานี

ข้อมูลเนื้อหา เรื่องราว ภาพถ่าย/ภาพประกอบ

อ้างอิงจาก : https://sisaket.cdd.go.th/2021/12/12/121221

ข้อมูล TKP อ้างอิง :

https://sites.google.com/nfe.go.th/kpc-nfekhunhan/ภมปญญา/ผาทอมอศรลาวา