Wanneer je een ouder toestel hebt of je waterfall wil uitbreiden op een PC ben je meestal aangewezen op een externe SDR ontvanger, wil je een groter stuk van de band bekijken in één keer.
De beperkte waterfall display op de moderne toestellen en de mogelijkheden om het toestel via USB cat controle te besturen, verleiden je snel tot het bekijken van oplossingen waarbij je PC zowel als panadapter en bediening van je toestel kan dienen.
Zo kan je tijdens contesten etc snel een overzicht bekomen van de activiteit en met een muisklik je toestel omschakelen naar een ander frequentie in de band.
Je kan modificaties van bestaande toestellen vinden, waarbij ingegrepen wordt op het middenfrequent van je toestel, zoals de bouwomschrijving
Pan adapter for FT991A - WR9R.
Maar dit vereist een modificatie van je toestel, niet altijd eenvoudig en zonder risico uit te voeren.
Een anternatieve oplossing is het gebruik van een extra ontvanger parallel op je antenne ingang zoals de SDR transceiver switch van MFJ-1708B of het Bangood exemplaar, zonder merknaam.
Maar hierdoor ontstaan er een aantal problemen die hier worden aangehaald.
De switch kan op twee manieren bediend worden, dmv RF sense of door het gebruik van een PTT signaal.
Het wordt sterk aangeraden om het PTT signaal te gebruiken, daar in SSB de mogelijkheid bestaat dat de omschakeling "te laat" plaats vind of onderbroken wordt tijdens het spreken, waardoor er hoge RF waardes op je SDR terecht komen.
De meeste transceivers zijn voorzien van een PTT uitgang via de TUN/LIN of ACC uitgang.
Hier een aantal voorbeelden van aansluitingen en waar je kabeltjes en pluggen kan bekomen.
Vermits de meeste SDR receivers zijn uitgerust met een SMA connector is deze hier voorzien op het doosje, samen met 2 x PL connectoren.
Tevens heeft het toestel voeding nodig.
Deze is eveneens aanwezig op de TUN/LIN stekker en kan je samen met de PTT voorzien in je aansluitkabel.
De switch bevat twee modi:
Default mode, jumper closed:
de SDR je ontvanger vervangt je TRX ontvanger.
Je zal zien dat tijdens het omschakelen afwisselend de groene led SDR (RX) en rode led TRX (TX) aan zullen zijn.
Tijdens RX is je transceiver niet verbonden met de antenne(PL geeft niet door) en is enkel de SDR aangelsoten.
Tijdens TX is je transceiver verbonden met de antenne (PL geeft door) en is de SDR uitgang kortgesloten.
De parallel mode, jumper open:
de SDR hangt parallel met je antenne.
Je zal zien dat de rode led TRX steeds aan blijft, de transceiver is steeds verbonden met de antenne.
Echter in TX wordt de SDR uitgang kortgesloten en gaat de groene led uit.
Tevens bevat de switch een RF sense, waardoor je hem zonder PTT signaal zou kunnen gebruiken, maar dit is niet aan te raden.
Het is ook mogelijk via de 3.5mm jacks het audio om te schakelen, parallel met je RF omschakeling, dit kan handig zijn wanneer je in de default mode werkt, zodat één interface kan dienen voor audio rx/tx .
Zoals meestal is het gebruik van schakelaars en aftakkingen in RF niet iets wat je "lichtzinning" kan doen., je bent niet met DC signalen bezig.
Hierdoor ontstaan er een aantal problemen die je best "preventief" aanpakt.
Deze stekker is nodig wanneer je de SDR switch/Pan adapter wil gebruiken om ervoor te zorgen dat de RX/TX omschakeling snel gebeurt.
Vermits je zowel de 13,5V DC als de PTT(TX schakelt naar grond) hebt, kan je met deze verbinding de SDR switch voeden en omschakelen vanuit de LIN/TUN uitgang van de transceiver.
Het is aan te raden om ook de verlengkabel aan te schaffen, zodat je een vrouwelijke tegenpool hebt om de stekker te solderen.
Je kan natuurlijk ook de verlengkabel doorknippen en gebruiken.
Verlengkabel: LINDY Verlengkabel 8-polig mini-DIN stekker/koppeling, 2 m zwart
Stekker: Aerzetix: 2 x Stecker Anschluss DIN Mini 8 Pin männlich C19567
Het aansluiten van een SDR ontvanger gebeurt standaard via een USB aansluiting op je PC.
Hierdoor creëer je een potentiele stoorbron of aardlus, waarbij er heel wat storingen kunnen ontstaan.
De minimale vereiste is het voorzien van RF clamp-on chockes op je USB kabel van je SDR ontanger en dit aan beide zijden.
Er bestaan ook USB isolaters, maar meestal zijn deze niet voorzien voor zeer hoge data rates ADUM3160 USB to USB Isolator en creëren zij zelf door de DC-DC omvormer extra ruis.
Uittesten is de boodschap
Als extra beveiliging kan je er voor zorgen dat je PC niet op het lichtnet is aangesloten en gebruik maakt van een batterij.
Het gebruik van een NUC als PC, aangesloten op een batterij (LiFeYpo batterij met lader) is hier de oplossing en in alle gevallen sterk aan te raden.
Een volledige omschrijving van een project om je shack "off-grid" te maken en zo heel wat storingen te vermijden vind je op de pagina DIY-LFP battery system
Het gebruik van common-mode chokes kan niet sterk genoeg bedandrukt worden bij het gebruik van SDR ontvangers.
Waar dit eveneens zijn effect bewijst bij reguliere ontvangers, is het gebruik ervan bij SDR ontvangers essentieel, wil je je RF vervuiling terug dringen.
De rede van dit probleem zit hem in de stoorsignalen die door de USB interface van de sdr worden gemaakt.
Deze storingen kunnen nog aangevuld worden met de storingen komende van je geschakelde voeding van je PC/laptop (zie DC-DC converters)
Deze signalen verplaatsen zich via je SDR naar de antenne en worden daar uitgezonden.
Het is daardoor goed mogelijk en meermaals bewezen dat je TRX bij het aansluiten van je SDR, ook al is dat op een andere antenne, plots veel meer ruis lijkt te ontvangen.
De reductie van dit probleem kan je eenvoudig doen door gebruik te maken van RF common mode chokes.
Voor je TRX verwijs ik liefst naar de site van RF kits, daar zij kan-en-klare kist hebben in een mooi doosje.
Voor je SDR kan je zelf met behulp van wat UTP kabel aders en een clamp-on een goedkoop alternatief maken, wat ook bruikbaar is als low-power common-mode choke
De verleiding is groot om je switch in een parallel mode te schakelen.
Zo kan je met één antenne, zowel een SDR ontvanger als je TRX gebruiken, leuk niet?
Dat wel, maar dit werpt nieuwe problemen op.
In RF techniek is het behoud van de correcte impedantie een essentieel onderdeel voor maximale vermogenoverdracht.
Doordat je TRX reeds een ingangsimpedantie heeft van 50 Ohm en je hierop parallel een SDR ontvanger hangt, eveneens met 50 ohm, zal je antenne afgesloten worden met 25 ohm.
Hierdoor ontsaat er een misaanpassing, die zal leiden tot extra verliezen, afhankelijk van je antenne installatie kan dit een paar S punten schelen!
Om dit probleem aan te pakken heb je in weze een "wideband power splitter" nodig.
Alleen is dit niet toe te passen op onze SDR switch, daar deze power splitter enkel tijdens RX in het circuit aanwezig zou mogen zijn.
Het huidige circuit laat deze toepassing niet toe.
Tevens zou het mooi verdelen van de energie nog steeds leiden tot 6db verzwakking, wat 1 S punt zou zijn, een negatief effect wat je niet wenst.
Als laatste heb je een oplossing waarbij je SDR ontvanger een sterk gereduceerd signaal ontvangt.
Dit creëer je door in serie met je SDR ontvanger een weerstand van 560 ohm te plaatsen, waardoor er een 1/10 spanningsdeling op treed (20db verzwakking).
Doordat de SDR een interne voorversterker bevat, die meestal automatisch werkt, kan je dit verlies nadien compenseren.
Door de hoge weerstand parallel aan de antenne (passief element, dus niet freq afhankelijk) zal je TRX nauwelijks minder signaal ontvangen en is er nagenoeg geen misaanpassing tijdens ontvangst.
In TX speelt dit fenomeen niet omdat dat de SDR is afgekoppeld, waardoor de weerstand eveneens uit het circuit is.
Hier zie je de opstelling met alle componenten:
De kabel naar de TRX is een kabel met aan één uiteinde de miniDin 8 en aan het andere uiteinde een slitsing naar de PTT jack en de power jack.
De box staat in parallel mode, jumper open.
De verbinding naar de transceivers is met PL pluggen uitgevoerd.
De verbinding naar de Airspy HF+ Discovery is via een 560 ohm weerstand en een common mode choke, zodat alle signalen verzwakt worden en storingen vermeden worden.
De SDR ontvanger is op de HF banden meer dan voldoende gevoelig genoeg om de verzwakte signalen te ontvangen en geeft een veel duidelijker beeld dan wat je op je TRX mag verwachten.
Testen met een SDR-RTL geven gelijkwaardige resultaten, echter hier is de choke zeker een "must" omdat je de RTL-SDR in "Direct Sampling" mode gebruikt.
Je wil niet weten welke signalen je anders in de lucht zet!
Wanneer je een trx hebt zoals een FT991A, die zowel een HF als VHF/UHF uitgang heeft, zal je SDR ook niets ontvangen tijdens TX van je UHF/VHF uitgang, indien de switch is aangesloten op de PTT TUN/LIN stekker.
De setup laat je dan weer wel toe om tijdens VHF/UHF gebruik van je toestel, toch nog te kunnen luisteren op HF.
Een andere oplossing is het gebruik van de default mode, waardoor je SDR ontvanger, je TRX receiver volledig vervangt.
Bij oudere toestellen kan dit een oplossing zijn, zoals bij een FT817 met cat interface, maar eenvoudig is dit niet en het vereist een softwarematige koppeling tussen je RX frequentie in de SDR software en je TX frequentie van je transceiver.