Native Languages

मेरा प्यारा मित्र शेरखान

मेरा प्यारा मित्र शेरखान

वह जंगल का राजा और मैं गाँव की रानी

हम दोनों मिले नदी के किनारे

पीने ठंडा पानी |

फिर बुलाने आई हम दोनों की नानी|

हम दोनों को बहुत डाँट पड़ी क्योंकि हमने पिआ ठंडा पानी |

फिर  नानी ने सुनाई हमें एक कहानी |

ठंडा पानी पीकर हो गए हम बीमार

और जानकर बिस्तर पर सो गए

सोचा था छुट्टी में घूमने जाएँगे पर क्या पता था कि बीमार होकर बिस्तर पर लेट जाएँगे

(Ganeev Kaur 4A)

मेरी बहन

मां जैसे समझाती है ,

बाबा जैसे डालती है |

मुझे खुश देखते ही .....

वह भी मुस्कुराती है |

एक वही है जो मेरे लिए ,

दुनिया से लड़ जाती है |

जिसका है चाँद - सा चेहरा ,

वह है मेरी बहन सुहैरा |

(Umair Qazi 4C)

समय

समय का सबसे कहना है ,

जीवन चलते रहना है ,

इसको मत बर्बाद करो ,

सदा काम की बात करो ,सदा काम की बात करो |

(Jiyaan Parekh 4C)

चुटकुले

जो और वो

एक बार जुड़वा भाई ,जो और वो रात को किताब पढ़ रहे थे | तभी जो शौचालय गया उसे एक भूत देख लिया | जो बहुत ड़रा हुआ था तो उसने वो को बुलाया | जैसे ही वो उस भूत को देखा वह मर गया |

इसलिए हम कहते हैं "जो डर गया वो मर गया |"

(Rachit Jain 4A)

गणणतववषये भारतवषषः वश्वस्य प्रम ु खः इतत न सशं यः ! (Essay on Mathematics in Ancient India) १२०० ई.प ू वयतः १८ शताब्द्ाः पययन्तं भारतीय-उपमिाद्वीपे गणणतववषये नैके ववकासाः अभवन ् | बौधायनस्य, आपस्तम्बस्य, कात्यायनस्य च सु ल्बसू त्राणण प्राचीनतमाः गणणतग्रन्िाः सजन्त | सु ल्बसू त्राणण वैहदकय ु गस्य सू त्रकालस्य साहित्यस्य भागाः सजन्त | सु ल्बसू त्राणां रचना ८०० ई.प ू अभवत्| एतेष ुसू त्रेष ु ल ितं ग णतज्ञानं बिु प्राचीनम् अजस्त | एतानन सू त्रा ण तु केवलं ब्राह्मणग्रन्िानां तिा संहितानां रचनयतानां भ ूताियवणयनानन सजन्त | शू न्यस्य अवधारणा ग णत वषयस्य अत्यन्त-बिु म ू ल्यं संशोधनम् अजस्त | भारतीयग णतज्ञाः नैके म ू लभ ूतानन योगदानानन अक ु वयन् | त्रत्रकोण मनत, बीजगणणतं, अङ्कगणणतं, ऋणात्मकसङ््या आहद मौ लकं योगदानं क ृतवन्तः | या दशमलवव्यवस्िा वयं ववश्वव्यापीरूपेण ननयोजयामः सा प्रिमवारं भारतवषे एव दृष्टम ् । प्राचीनाः मध्यय ु गीनाः च भारतीयग णतग्रन्िाः, सवेसंस्क ृतभाषायां र चताः सजन्त | प्रायः सू त्राणाम ् एकः िण्डः आसीत ् | छात्राणां क ृते सू त्राणां कण्ठस्िीकरणं सु लभम् आसीत् अतः सू त्रेष ु एव सवेननयमाः सं िप्तरूपेण आसन्| सू त्राणामनन्तरं हद्वतीय िण्डे सू त्राणां स्पष्टीकरणं ग्रूपे आसीत ् | एवं प्रकारेण भारतं गणणतशास्त्रे ववश्वस्य अग्रणी आसीत ् | भारतवषय ः ग णत वषये वश्वस्य प्रम ु िः अजस्त इनत न संशयः ! 

(Essay on Mathematics in Ancient India) By Aryaveer Gulati Std 8, Div. A, Roll no. 23 

कं वयं स्वतन््ाः स्मः? कं वयं वास्तवतः स्वतन्त्राः स्मः? बाह्यरूपेण स्मः कन्तुआन्तररकरूपेण न । अस्माकं मानमसकतायाः पाशः अस्मान् प्रनतकषययजन्त। अस्माकं ववचाराः बन्धनस्िाः इव सजन्त, ये म ु क्ाः भ वतु ं प्रयत्नरताः | अस्माकं भयानन रिकाः इव अस्माकं ववचारान् ननरोधयजन्त। अपेिाः ननयमाः च पञ्जरवत ् अस्माकं ववचारान्पञ्जरे आसेधयजन्त। तान्पाशान्भग्नं क ृत्वा, तान्रिकान्अपसत्ृ य, पञ्जरान ् नाशनयत्वा च तं बन्धकं म ु क्ं क ु वयन्तु। एतजस्मन ् संभावनाप ू णे सु न्दरे जगनत तं बजन्दं यिास्वैर उन्म ु क्तया विारं कतु ुं अन ु मन्यताम।् सः धावनत, पतनत, प ु नः उ िष्ठनत, कालेन सः म ु क्ः, सु िी, श्रेष्ठः च भववष्यनत। 

‘Are We Really Free?’ By Jiya Munshi Std 8, Div. A, Roll no. 8 

प्राकाशस्य वेगः भौनतकशास्त्रं प्राक ृ नतकं वज्ञानं अजस्त | एतजस्मन ् शास्त्रे रव्याणां तिा तस्य मौमलकघटकानाम्अध्ययनम ्अजस्त | अवकाशे काले च रव्यस्य गनतः वा वेगः वा, तस्य व्यविारः, रव्यस्य ऊजायबलयोः सम्बद्धानां च अध्ययनम ्अजस्त | भारतवषे भौनतकशास्त्रस्य ज्ञानं वेद्कालतः आसीत ् | माइकलसनः मोले च १९ शतके प्रकाशस्य वेगस्य आववष्कारम ् अक ु रुताम् | कन्तु भारतदेशे प्राकाशस्य वेगस्य अन ु मानस्य प्रिम-प्रमाणः वैहदकववद्वान-सायणाचाययस्य ऋग्वेद-भाष्ये दृश्यते | “ तर ण वयश्वदशयतो ज्योनतष्क ुद स सू यय | वश्वमा भा स रोचनम्| - ऋग्वेद संहिता १ .५०.४ (The sun quickly pervades the whole world.) सायणाचययः भाष्ये मलिनत - “तिा च स्मययते – योजानानां सिस्रं द्वे द्वे शते द्वे च योजने | एके न ननममषाधेन क्रममाण नमोऽस्तुते || इनत || ” (It is remembered that sunlight travels 2,202 yojanas in half a second (Nimisha).) 1 Yojana = 9 miles 110 Yards = 9.6025 miles 2,202 Yojanas = 21,144.705 miles Time take = ½ Nimisha = 1/8.75 = 0.114286 seconds Thus, This speed of light = 1,85,016.169 miles/second एतत ् ज्ञानं तुभारतवषे शताब्दप ू वं ज्ञातम्आसीत्| वन्दे भारतम्! (Speed of Light was known to Indians centuries ago!) By Aariana Ghanshani, Aryan Kasbekar, Ananya Palwankar, Aarush Welinkar Std 8 Div. B 

वेदाः वेद शब्ददस्य उद्गमः अजस्त ‘ववद्’ धातुतः | ववद् नाम “जानीनत” (to know) इनत । अतः वेद शब्ददस्य अियः अजस्त “ज्ञानम ्” अिवा “प्रज्ञा” । वेदाः प्राचीनतमाः ग्रन्िाः सजन्त । ते संस्क ृतभाषायां ल िताः सजन्त | वेदानां कोऽवप लेिकाः नाजस्त | वेदाः ‘अपौरुषेयाः’ सजन्त इनत मतम ् | एतत ् ज्ञानं प्राचीनऋवषभ्यः प्रकीनतयतम ् अजस्त इनत मन्यते |वेदाः हदव्यवाणणः अजस्त अतः वेदानांअन्यत ् नाम ‘श्र ु नतः’ इनत अजस्त | बिु वषयपययन्तं ऋषयः तं ज्ञानं मौ िकरूपेण प्रसारयजन्त स्म | पश्चात ् ५०० ईप ूवेदाः ताडपत्रेष ु ल िताः आसन ् । चत्वारः वेदाः सजन्त । (१) ऋग्वेदः (२) सामवेदः (३) यज ु वेदः (४) अिवयवेदः “ऋग्वेदः” सवायधकमित्त्वप ू णय ः वेदः इनत मन्यते । ऋग्वेदे सु िस्य, आरोग्यस्य, प्रज्ञायाः च मन्त्राः सजन्त |प्रमसद्धः गायत्रीमन्त्रः अवप ऋग्वेदे अजस्त । “सामवेदः” इनत सङ्गीतस्तोत्रमन्त्रसङ्ग्रिः अजस्त । एषः भक्तक्जपस्य आधारं भवनत | “यज ु वेदः” यज्ञकमयणां, प ू जायाः ववषये ननदेशप ुस्तकम्इव अजस्त | “अिवयवेदः” नकारात्मकतां रोगान् च दरू ीकतु ुं संस्कार-मन्त्र-संग्रिः अजस्त । अिवयवेदे वववािाहद संस्काराणां क ृते स्तोत्राणण अवप सजन्त| व्यासः एकस्य वेदस्य चतु धाय ः वगीक ृतवान्| सः वेदानाम ्अध्ययनम ्अकरोत ् तिा ऋग्, यज ु ः, सामः, अिवयवेदः इनत ववभजनत स्म । तेन वेदव्यासः इनत उच्यते| Vedas By Tristan D’souza, Kabir Gidwani, Palak Jain and Kiaan Chouhan Std 7, Div C 

पञ्चतन्् पञ्चतन्त्रः प्राचीनः भारतीयः पशु-दन्तकिानां संग्रिः अजस्त । अजस्मन ् संग्रिे किाः परस्परं सम्बद्धाः सजन्त । तेसंस्क ृत-प्े ग्े च मलणिताः सजन्त। अस्य ग्रन्िस्य रचनयता वष्ण ुशमाय | पञ्चतन्त्र-ग्रन्िस्य कालः २०० ईप ू इनत कथ्यते, परन्तु दन्तकिाः बिु प्राचीनाः सजन्त । अयं मौणिकपरम्परायाः माध्यमेन प्रचलनत स्म | राजा अमरास्की इत्यस्य ३ प ु त्राः ब ुद्धमन्तः न आसन्। सः इच्छनत स्म यत्तस्य प ु त्राः शासनकौशलं, नैनतकतां, मसद्धान्तान ् च शिन्तु। तदिुं वद्वानं लेिकं च वष्ण ुशमुं ननय ु क्वान् । पञ्च + तन्त्र द्वयोः शब्ददयोः संयोजनेन पञ्चतन्त्रः इनत भवनत | पञ्च इत्यियः ‘Five’, तन्त्र इत्यियः ‘मसद्धान्ताः – principles’ | एते पञ्चतन्त्राः सजन्त – १) ममत्रभेदे – The loss of friends, २) ममत्रलाभः - The Winning of Friends, ३) काकोल ू कीयम्- On Crows and Owls ४) लब्दधप्रणाशम ्– Loss of Gains, ५) अपरीक्षितकारकम ् - ill-Considered Action किानां माध्यमेन वष्ण ुशमय ः ३ राजप ु त्रेभ्यः राजधमयस्य ज्ञानं अयच्छत ्| एतावता वषेभ्यः अनन्तरम ् अवप एताः किाः अस्माकं जीवने उपयोथगनो भवजन्त | अिो राजनीनतमशिणस्य कीयत ् सरला सु न्दरी च पद्धनतः! About Panchatantra By Dia Kamath, Chanchal Asrani, Sehaj Jain, Vini Kumavat, Avaan Honawar and Ayaan Bachani Std 7, Div A 

पञ्चतन्् पञ्चतन्त्रः प्राचीनः भारतीयः पशु-दन्तकिानां संग्रिः अजस्त । अजस्मन ् संग्रिे किाः परस्परं सम्बद्धाः सजन्त । तेसंस्क ृत-प्े ग्े च मलणिताः सजन्त। अस्य ग्रन्िस्य रचनयता वष्ण ुशमाय | पञ्चतन्त्र-ग्रन्िस्य कालः २०० ईप ू इनत कथ्यते, परन्तु दन्तकिाः बिु प्राचीनाः सजन्त । अयं मौणिकपरम्परायाः माध्यमेन प्रचलनत स्म | राजा अमरास्की इत्यस्य ३ प ु त्राः ब ुद्धमन्तः न आसन्। सः इच्छनत स्म यत्तस्य प ु त्राः शासनकौशलं, नैनतकतां, मसद्धान्तान ् च शिन्तु। तदिुं वद्वानं लेिकं च वष्ण ुशमुं ननय ु क्वान् । पञ्च + तन्त्र द्वयोः शब्ददयोः संयोजनेन पञ्चतन्त्रः इनत भवनत | पञ्च इत्यियः ‘Five’, तन्त्र इत्यियः ‘मसद्धान्ताः – principles’ | एते पञ्चतन्त्राः सजन्त – १) ममत्रभेदे – The loss of friends, २) ममत्रलाभः - The Winning of Friends, ३) काकोल ू कीयम्- On Crows and Owls ४) लब्दधप्रणाशम ्– Loss of Gains, ५) अपरीक्षितकारकम ् - ill-Considered Action किानां माध्यमेन वष्ण ुशमय ः ३ राजप ु त्रेभ्यः राजधमयस्य ज्ञानं अयच्छत ्| एतावता वषेभ्यः अनन्तरम ् अवप एताः किाः अस्माकं जीवने उपयोथगनो भवजन्त | अिो राजनीनतमशिणस्य कीयत ् सरला सु न्दरी च पद्धनतः! About Panchatantra By Dia Kamath, Chanchal Asrani, Sehaj Jain, Vini Kumavat, Avaan Honawar and Ayaan Bachani Std 7, Div A 

पाणणतनः – Panini the First Coding Geek क्र.प ू.चतु ियशतके सन्ध ु न्ाः तटे जस्िते शालातु ला-नगरे पाणणनेः जन्मः अभवत ् | पा णननः संस्क ृतभाषायाः जनकः इनत प्र सद्धः अजस्त | सः संस्क ृतस्य व्याकरणस्य सम्यक्रीत्या वगीकरणम ् अकरोत ् | सः मािेशवरसू त्रस्य ननमायणं क ृत्वा, संस्क ृत-व्याकरणस्य ननयमान् ४००० सू त्रेष ुसमावरणम् अकरोत ् |एतानन सू त्रा ण अष्टाध्यायी नाम ग्रन्िे सजन्त | मािेश्वरसू त्रेष ु १४ सू त्रा ण सजन्त | १) अ इ उ ण्| २) ऋ ल ृ क् | ३) ए ओ ङ् | ४) ऐ औ च ्| ५) ि य व र ट् | ६) ल ण्| ७) ञ म ड़ ण न म ् | ८) झ भ ञ ् ९) घ ढ ध ष ्| १०) ज ब ग ड द श ्| ११) ि फ छ ठ ि च ट त व ् | १२) क प य ् | १३) श ष स र् | १४) ि ल ् | इनत मािेश्वरा ण सू त्रा ण | अष्टाध्यायी ग्रन्िे सम्प ू णुं संस्क ृतव्याकरणं वतयते | तजस्मन ् कोक्तड ंग्-ववथधना (Coding method) कक्रयते | अतः पाणणननः ‘First Coding Geek’ इनत प्रमसद्धः अजस्त | पाणणनेः ग्रन्िे ‘Meta Language’ ‘Meta-Rules’ एतयोः प्रयोगः दृश्यते | अस्य तु लना ट्य ु ररगं -् यन्त्रेण (Turing Machine) सि क ृता अजस्त | बाल्यकाले एव अष्टाध्यायी ग्रन्िस्य सू त्राणां रटनं क ृत्वा संस्क ृतभाषायां ननप ु णतां प्राप्तु ं सु करम्भवनत | By Kirat Kaur Bhui, Naisha Nirmalani, Nishka Kaur Sahni, Krishiv Deshmukh, Manthan Koli Std 7, Div A 

पाणणतनः – Panini the First Coding Geek क्र.प ू.चतु ियशतके सन्ध ु न्ाः तटे जस्िते शालातु ला-नगरे पाणणनेः जन्मः अभवत ् | पा णननः संस्क ृतभाषायाः जनकः इनत प्र सद्धः अजस्त | सः संस्क ृतस्य व्याकरणस्य सम्यक्रीत्या वगीकरणम ् अकरोत ् | सः मािेशवरसू त्रस्य ननमायणं क ृत्वा, संस्क ृत-व्याकरणस्य ननयमान् ४००० सू त्रेष ुसमावरणम् अकरोत ् |एतानन सू त्रा ण अष्टाध्यायी नाम ग्रन्िे सजन्त | मािेश्वरसू त्रेष ु १४ सू त्रा ण सजन्त | १) अ इ उ ण्| २) ऋ ल ृ क् | ३) ए ओ ङ् | ४) ऐ औ च ्| ५) ि य व र ट् | ६) ल ण्| ७) ञ म ड़ ण न म ् | ८) झ भ ञ ् ९) घ ढ ध ष ्| १०) ज ब ग ड द श ्| ११) ि फ छ ठ ि च ट त व ् | १२) क प य ् | १३) श ष स र् | १४) ि ल ् | इनत मािेश्वरा ण सू त्रा ण | अष्टाध्यायी ग्रन्िे सम्प ू णुं संस्क ृतव्याकरणं वतयते | तजस्मन ् कोक्तड ंग्-ववथधना (Coding method) कक्रयते | अतः पाणणननः ‘First Coding Geek’ इनत प्रमसद्धः अजस्त | पाणणनेः ग्रन्िे ‘Meta Language’ ‘Meta-Rules’ एतयोः प्रयोगः दृश्यते | अस्य तु लना ट्य ु ररगं -् यन्त्रेण (Turing Machine) सि क ृता अजस्त | बाल्यकाले एव अष्टाध्यायी ग्रन्िस्य सू त्राणां रटनं क ृत्वा संस्क ृतभाषायां ननप ु णतां प्राप्तु ं सु करम्भवनत | By Kirat Kaur Bhui, Naisha Nirmalani, Nishka Kaur Sahni, Krishiv Deshmukh, Manthan Koli Std 7, Div A 

उद्यमशीलः क ृ षकः अलसाः ग्रामस््ाः च | एकः उ्मशीलः क ृ षकः अजस्त| सः अतीवदयाल ु ः अजस्त| तस्य ग्रामे कोऽवप पररश्रमं न करोनत। क ृ षकः सवेभ्यः काययम्कतु यम्उपहदशनत| कन्तु जनाः अलसाः सजन्त, ते काययम ् न क ु वयजन्त| क ृ षकः सवायन ् धान्यम्दग् ु धम्यच्छनत सिायम्च करोनत| अतः दयाल ु क ृ षकात् सवे लाभम ् प्राप्न ु वजन्त| एकजस्मन् हदने क ृ षकः अस्वस्िः भवनत कन्तुसः क ृ षकाययम् दानम् च स्ि गतम् न करोनत| अस्वस्िः अजस्त तहिय काययम्करोनत अतः सः म ू नछयतः भवनत| ग्राम्स्िाः शीघ्रेण क ृ षकम् थचककत्सालयम ् नयजन्त| क ृ षकः अस्वस्िः च कत्सालये अजस्त अतः ग्राममणः क ृ षकात्कोऽ प सािाय्यं न प्राप्न ु वजन्त| तदा ग्रामजनाः क ृ षकस्य पररश्रमस्य औदाययस्य मित्वम्अवगच्छजन्त| ते सवेक ृ षकायेपररश्रमम्क ु वयजन्त| क ृ षकः च कत्साम् प्राप्नोनत स्वस्िः भवनत ग्रामम् प्रनतगच्छनत| सवे जनाः क ृ षकस्य स्वागतम्क ु वयजन्त तिा काययम्कतु यम्प्रनतज्ञाम्क ु वायजन्त |अतः सु ज्ञाः वदजन्त – ‘सत्कमयम ् सवयदा प्रनतददानत|’ Story By Hiyasha Makwana Std 5, Div C, Roll no. 04 

उद्यमशीलः क ृ षकः अलसाः ग्रामस््ाः च | एकः उ्मशीलः क ृ षकः अजस्त| सः अतीवदयाल ु ः अजस्त| तस्य ग्रामे कोऽवप पररश्रमं न करोनत। क ृ षकः सवेभ्यः काययम्कतु यम्उपहदशनत| कन्तु जनाः अलसाः सजन्त, ते काययम ् न क ु वयजन्त| क ृ षकः सवायन ् धान्यम्दग् ु धम्यच्छनत सिायम्च करोनत| अतः दयाल ु क ृ षकात् सवे लाभम ् प्राप्न ु वजन्त| एकजस्मन् हदने क ृ षकः अस्वस्िः भवनत कन्तुसः क ृ षकाययम् दानम् च स्ि गतम् न करोनत| अस्वस्िः अजस्त तहिय काययम्करोनत अतः सः म ू नछयतः भवनत| ग्राम्स्िाः शीघ्रेण क ृ षकम् थचककत्सालयम ् नयजन्त| क ृ षकः अस्वस्िः च कत्सालये अजस्त अतः ग्राममणः क ृ षकात्कोऽ प सािाय्यं न प्राप्न ु वजन्त| तदा ग्रामजनाः क ृ षकस्य पररश्रमस्य औदाययस्य मित्वम्अवगच्छजन्त| ते सवेक ृ षकायेपररश्रमम्क ु वयजन्त| क ृ षकः च कत्साम् प्राप्नोनत स्वस्िः भवनत ग्रामम् प्रनतगच्छनत| सवे जनाः क ृ षकस्य स्वागतम्क ु वयजन्त तिा काययम्कतु यम्प्रनतज्ञाम्क ु वायजन्त |अतः सु ज्ञाः वदजन्त – ‘सत्कमयम ् सवयदा प्रनतददानत|’ Story By Hiyasha Makwana Std 5, Div C, Roll no. 04