Ti conto unu contu

CORSI: TUTTI

DISCIPLINE COINVOLTE: TUTTE

Alunni e docenti potranno fare sfoggio delle loro abilità di scrittura e di conoscenza della lingua sarda cimentandosi nella stesura di un breve racconto che verrà letto e/o drammatizzato davanti al pubblico durante la giornata del 7 dicembre. 

Ocros in rima

Prof. Bachisio Sanna

 

Sipario chiuso Buio pesto

 

Presentazione: Marilena

L’attività che vi presentiamo racconta la storia di un ragazzo, affetto da una brutta patologia, che lo costringe a fissare il cielo da più di vent’anni. Accudito dalla madre in tutta la sua esistenza, può comunicare solo con il movimento delle ciglia. In questo modo scriverà un libro per raccontare la sua anima, “su sentìtu”, il suo intimo. 

Il brano scritto in lingua sarda nella varietà linguistica bittese, è stato scritto dal vento; la rappresentazione è stata affidata a maestranze venute da fuori, sbarcate in Sardegna da Oriente.

Ocros in rima!!

 

Parte la musica

Si accende la luce (faro)

Si apre il sipario

Stop alla musica al secondo 48

Testo Ocros in rima: Viviana

In su caminu de sa vita b’at meta ruvu de secàre, però ischìmus cantu sa vita est bella e pretziosa.

Bella e pretziosa, vintzas canno est chin arràstos malos e sapores rànchidos.

S’omine, a cufforma li ènit su tempus, si agherètzat, ca sa vita, mesca in temporàta, la dèvete affrontare, die pro die, donzi mamentu, donzi vriu, vintsàs a s’urtimu àlinu.

Est sa lezione chi nos at datu unu pitzinnu sardu, chi sa marturìa, lu custringhet a abbaitàre solu a chelu dae prus de vint’annos.

In s’era de su digitale terrestre, de internet, de sos social network, isse comunicat chi s’istrumèntu prus anticu: sos ocros.

Un hardware atu dae: coro, chervèddu e ocros. Comènte decoder b’at un’àntzelu, chi lu sìchit in s’annala de sa vita.

Dontzi sinnu de ocru, lepiu che ala de putzone, est una vocale, una consonante, solu goi, dae mitzas e mitzas de sinnos, naschit unu libru.

Unu libru iscrittu chin sos ocros pro contare s’anima, su sentìtu, sa vita.

Unu libru lessu in una notte, in s’ispidale, achènne sambene.

Ma enit su mantzanu. 

A s’arvèschita de su sole, su pitzinnu sìnche pèsat, mirat su chelu de Nugòro, a cara a cara sa serra de su Corrasi; una calentùra l’intrat in sa carena e si ponet a rimare: Ite bellu ch’est su chelu abaitàtu a su mantzanu non mi paret mancu veru in sa mente, pitzinnìa e beranu.

Marilena: Antzelu: vocale o consonante?!

Ocros a chelu - sinnu Ocros a chelu - sinnu

Antzelu: a, b, c, d, (sventolano le lenzuola) e, f, g, h, i, l, m, n, o…

Dae sa punta ‘e su Corrasi cheglio picare su volu pro ti pòtere abratzàre

Mama cara, un’istante solu!

 

 

 

 

Riparte la musica dal secondo 47

Si chiude il sipario


Sa trunca/secca manos Balentiosa

Prof. Pierpaolo Coronas

 Una die est  naschita, in mesu a mesu a sa Sardinna, una trunca manos connotta meta e muntoata cata ora po aer fattu, e gai est sichindhe, paritzas balentiasa.

A fortza e mantendhere sas manicheddas comente precandhe a totora e chin su saviummene suo bi l’ha fatta a ortare, tantas vortas, su connotu.

Sa balentia prus manna pro sa trunca manos nd’it, e nd’est, a facher istare ‘ene paris mascros e femminas.

Vintzas candho sa cosa che depiat andare a finire comente a semper, issa precandhe e vaeddandhe a manera sua,  lassait, e galu lassat, tottus a bucca aperta. Zae dae zovaneda at cumintzatu a facher videre calitates galu  mai istas in tottu su mundu.

Sa gana de connoschere e idere de tottu che la juchiat semper a iscomprobare su chi teniat in pessamentu.

Una die est andata a mare ca sas amicas suas nde li aiant faedatu comente unu poju chi non finiat prusu. Comente iscutet su olicheddu po si che impostare in supra de unu nodu, pro abaitare tottu cuss’ abba, Idete unu purpu chin s’ammorata chi pariant comente briande. Pessamentosa e abbista de ispantu si nche avvitzinata a sos duos amoratores e idete a issa chi, chin d’una fortza de istelebru, it affocandhe a issu chin sos brazos suos apitzicosos. Balentiosa iscutet una grida chin d’una oche comente essita dae sutta e terra e, non s’ ischit comente, sos brazos affocatores si virmana e,pustis de pacos sicundos, incumintzan a facher sos tziculitos a cudhu poveru purpu chi azomai che l’it essitu s’urtimu piuncu.

In s’ora chi su muribundu it torrandhe sanu che pische, sa trunca manos, chin paraulas chi issa solu ischit, che cumbinchet s’affocatora a ortare su chi sa natura l’aiat postu in conca: non prusu mandicare, dopo l’aer mortu, s’amoratu deretu pustis de aer azuatu chin sentimentu po criare sos fizos issoro.

Un’atera orta, achendhe unu ziru in mesu a s’ermu, che idet un’aranzola chi, comente a issa puru bi l’ha postu in conca sa natura dae sa die chi est naschita, s’it arrotandhe sas dentes pro si nche mandicare su amoratu. Custu poverittu si nch’ it drommindhe in sas francas de  s’amorata azicu istraccu dae su manizu pro mandare a dainnantis s’ispezie de ambos duos. In su ziru e pacos sicundos Balentiosa artziande sas manos a chelu e precande che a sempere che atzapat sas paraulas pro firmare s’aranzola mandicatora. L’ha fattu cumprendhere chi issa puru, de sicuru sa prima dae cando esistiti su mundu, ha lassatu viu s’amoratu e cheret istare chin issu pro sempere.

Balentiosa chin su preconzu, chin sas paraulas chi issa solu ischit e chin su aer fattu idere issa matessi chi sos mascros non che depiant essere mandicatos dae sas amoratas est resessita a ortare sa natura milliones de ortas, ma oje ammos contatu sas chi no son bentas deretu a sa  conca.

Pacas dies fachet un’omine ,chi no at cherfitu narrere su numene suo, est andatu a faeddare chin d’unu zornalista connotu meta e l’at natu chi at intesu narrer paraulas chi potiat lezere cando essiat in sa televisione.

Duas chitas a oje si c’at atzapatu in su itriu e dainnantis de sa vettura sua una trunca manos irde chin sos ocros mannos e chin sas lacrimas achirrandhe. Issa, vaeddandhe che a nois e totu, l’at natu:” Omines e femminas cheritebos prus vene de cantu azis fattu vintzas a commo! Occateli e capu a bos cherrer male e a facher sos malos cando bos lassatese! Bi l’ammos fatta nois animaleddos minoreddedos chi tenimos unu cherveddu de nudda a andare a revessu de s’istintu chi nos ha datu sa natura e non bi l’achites vois chi Deus bos ha datu su cherveddu menzus de tottus! Achite inghere semper s’amore, solu issu depet cumandare! Ieo sicco a precare vintzas pro vois comente acco dae sempere e peri da innantis de m’aer apoerjatu in atera limba!


“La Sardegna più fiera”

Duncas b'at una “Sardegna” meno fiera? E it'est'?
E pro ite?
E cal'est?

E de ite?
Casteddu no est fiera"?
E Biddanudda “fiera” est?
Est prus in bassu sa Sardigna fiera o prus in artu?
Est lada (“piatta”) comente si ausat como ?
Prus rica?
Prus pòvera?
Prus antiga o prus moderna?
Sunt biddas o est sa zente?
E si est sa zente, est totu “fiera” o bi nd'at prus pagu “fiera”?
O sunt “i territori” chi tenent fera?
Sos àrbores o su trigu?
Murones o genti arrùbia?
Su “mirto”
O sa seadas(a)?
Est sa murta e sa seada e su porcu e sa berveghe? O est cussa arta e cussa bassa cussa a curtzu a mare o cussa a tesu, o cussa rica e cussa pòvera?
O est sa zente chi faeddat prus in sardu?
Cussa chi faeddat prus in sardu est a tesu dae su mare o a curtzu?

E si una Sardigna o un'òmine de Sardigna o un'àrbore o unu pumuterra o unu sirbone o una figumurisca tenet sa duda de no èssere “fieru/a/*” potet fàghere carchi cosa pro si “infierire”?
Chie lu detzidit cando una Sardigna est “fiera”?
E si unu s'intendet “fieru” ma nde tenet birgonza ca est “timidu” a bi est carchi cursu pro bessire fieru su sero cando agabat de traballare o cando andat in “ferias” “isfieru”?

Si unu atraessat sa Sardigna in vitura o in trenu o in postale, a si nde abizat si est colende in logu “fieru”? E sos chi lu bident, chi sia vegetale animale o pedra, dae ite lu bident si est “fieru”?
Dae su nuscu o dae su fragu?
Su fragu est fieru e su nuscu nono, o a s'imbesse?

Unu sotziòlogu m'at ispegadu chi si est òmine “in odore de fieresa” tocat chi siat nuràgicu e sardu veru, misteriosu, antigu, de pagas paràulas. Ospitale ma non fessu.
E cando unu sardu “fieru” intopat unu sardu non “fieru” ite bi capitat?
Si nuscant e si apompiant in ogros e pesant unu tenore comente a cussos giogadores de fùbalu polinesianos?

Deo apo a mòrrere chin custa duda, mi la timo...
at a èssere ca non so galu “fieru”
Fortzis lu apo a èssere cando no apo a intèndere prus custas calidades e categorias detzisas in foras de Sardigna e impitadas dae nois matessi, a bortas, comente unu dogma: bonas pro chie, cun chie o contra a chie?

© Biddanudda e Àteros Contos (Antonimaria Pala2020)

Si tratta di un brano estrapolato da una serie di piccoli saggi e racconti contenuti in una raccolta intitolata: Biddanudda e Àteros Contos, di Antonimaria Pala.

In questo breve scritto si ironizza – attraverso una serie di domande in forma di monologo, a un interlocutore ipotetico – su come la Sardegna viene spesso rappresentata in contesti di promozione

turistica, tipo: “venite nel nostro residence troverete a contato con la natura, la Sardegna ospitale e più fiera...”

I sardi spesso interiorizzano l'immagine che di essi provviene dall'esterno credendo ciecamente negli stereotipi di una Sardegna autentica, fiera, ospitale, incontaminata e portatrice di valori unici, contro una realtà che invece ci vede uguali a tutti gli uomini del mondo, con tutti i pregi, diffetti e identità culturale normale.

Crediamo che aldilà della lingua usata, il brano sia utile per una nuova pedagogia della globalità positiva. Per fortuna i nostri ragazzi per una serie di ragioni di comunicazione moderna, credono sempre meno nei luoghi comuni dell'essere speciali e migliori degli altri, rispetto alle generazioni precedenti, completamente conquistati da un certo esotismo ormai interiorizzato. Auspichiamo che i giovani che partecipano a questa giornata, questa si specialissima e importante, riescano a cogliere l'ironia nonostante la loro scarsa abitudine ad usare il sardo in tutti i contesti normali.

A. P.