Tips voor ouders

Naar mate het einde van de kleuterschool nadert, valt het woord "schoolrijpheid" hier en daar wel eens. Vandaar hier graag tips rond ....

                                            Schoolrijpheid
                                          bij overgang van de kleuterklas naar de lagere school.

Met schoolrijpheid bedoelt men hier het ontwikkelingsniveau dat een kind in de derde kleuterklas bereikt heeft binnen vaardigheden die belangrijk zijn voor het schoolse leren. Die basisvaardigheden kan men opsplitsen in verschillende domeinen.

·       Taalbeheersing

·       Tijdsbesef en ruimtelijk inzicht

·       Zelfredzaamheid

·       Motorische ontwikkeling:  grof en fijn, lichaamsschema, coördinatie en schrijfmotoriek

·       Voorbereidend rekenen

·       Voorbereidend lezen en schrijven: symboolbewustzijn, auditieve- en visuele vaardigheden

·       Werkhouding

·       Sociale en emotionele ontwikkeling

Soms verloopt ontwikkeling niet zo vloeiend en kunnen kinderen extra ondersteuning gebruiken. Dankbare ideeën  hier rond vind men  oa. in

      “Juf, mag ik overvaren” boek van Marc Litière uitgegeven bij  Lannoo.

      www.lerendoorspelen.com

      “Stukje voor stukje” brochure van VCLB (verkrijgbaar via school)

Laten we beginnen bij     taalbeheersing. Je kan je kind hierbij helpen ... 

• Spreek zoveel mogelijk algemeen Nederlands met je kind
• Zing samen kinderliedjes
• Leer  versjes en kinderrijmpjes
• Vertel veel verhalen en grappen,  praat erover en laat het kind het navertellen
• Doe taalspelletjes en gebruik veel rijmwoorden
• Laat je kind regelmatig vertellen, laat hem rustig zijn verhaal doen en neem de tijd om te luisteren
• Bij foutief taalgebruik kun je je kind beter niet op zijn fout wijzen en onderbreken. Het is beter om het verkeerde gewoon op de juiste wijze te herhalen (vb. “Ik heb hard gezwemd”. “Heb je snel gezwommen?”
• Benoem regelmatig de dagelijkse taken en situaties: wat doen we en hoe doen we dit en waarom?
• Lees veel voor en laat je kind in boeken kijken:

 Je kind helpen bij     tijdsbesef

• Spreek met je kind over tijd en koppel het aan dagelijkse activiteiten, want dan worden ze duidelijk voor hem: wanneer is morgen? Morgen is als je één keer geslapen hebt? Woensdag is als het een half dagje school is. De zomer is als we op vakantie gaan naar zee. Wanneer vallen de bladeren van de bomen en wanneer ligt  er soms sneeuw?
• Werk samen met je kind in de tuin. Zo help je hem om tijdsbesef over een langere tijd te ervaren: bloembollen, sla, aardbeien, aardappelen planten. Hierbij werk je dan ook aan de zorg voor planten en natuur.
•  Laat je kind vaste ritmes ervaren door er thuis in te lassen, bv. elke dag een kalenderblaadje afscheuren,

• Met een kalender wordt de tijd duidelijker en krijgt een kind greep op het tijdsverloop. Geef hierop gebeurtenissen aan of laat je kind erop tekenen: verjaardag, Sinterklaas, Kerstmis,…
• Gebruik een zandloper, chronometer of keukenwekker om hem te helpen het tijdsverloop te ervaren
• Gebruik een klok; de grote wijzer is duidelijk voor een kind: als de wijzer daar staat, gaan we eten. Als je dit koppelt aan ervaringen, zal je kind nog beter de tijdsduur leren inschatten: samen koekjes of cakejes bakken
• Je kunt een tijdsklok of chronometer ook gebruiken om een kind sneller te leren werken: probeer vandaag het record van vorige keer te breken

Je kind helpen bij    ruimtelijk inzicht

• Laat je kind regelmatig zeggen waar iets staat of waar hij zich bevindt
• Gebruik zelf regelmatig ruimtelijke begrippen als naast, op, onder, links, rechts en boven
• Speel veel met blokken en constructiemateriaal en laat je kind regelmatig constructies nabouwen en benoem samen met hem de ruimtelijke relaties
• Laat je kind puzzelen
• Benoem bij het aan- en uitkleden niet alleen de verschillende lichaamsdelen, maar ook waar ze zich bevinden: boven, onder, links, rechts, in het midden
• Laat je kind in alle richtingen experimenteren en bewegen. Laat hem bouwen in de hoogte, in de breedte, naar zich toe of van zich af en laat hem verwoorden wat hij doet
• Geef opdrachtjes met ruimtelijke begrippen: “ga de doos halen die op het kleine tafeltje naast het bed staat”

Je kind helpen bij     zelfredzaamheid

•  Stimuleer je kind om zelfstandig een aantal activiteiten uit te voeren en laat hem steeds meer dingen zelf doen: jas aandoen, neus snuiten, naar het toilet gaan, handen en gezicht wassen, tanden poetsen, boterham smeren, …
• Geef je kind voldoende kansen om zelf zijn dagelijkse probleempjes of moeilijkheden op te  lossen. Zo leert hij omgaan met allerlei praktische situaties en leert hij zijn plan trekken. Hierdoor stijgt ook zijn zelfvertrouwen, omdat hij zelf dingen doet, kan en mag  bv. wat hebben we nodig om te zwemmen?
•  Leer je kind zorg dragen voor zijn persoonlijke materiaal: boekentas, brooddoos, koek
• Geef je kind de kans om iets nieuws alleen te proberen, sta hem bij indien nodig en maak duidelijk dat falen mag.
• Laat je kind zelfstandig kleine opdrachtjes uitvoeren: bed opmaken, prullenmand leegmaken, helpen met de afwas, tafeldekken of opruimen
• Laat je kind af en toe eens zelf de telefoon opnemen of zelf iemand opbellen
• Laat je kind iets vragen bij de buren of iets wegbrengen
• Werk aan een gezonde gewoontevorming: leren opruimen, allerlei spullen een vaste plaats geven, zoals schooltas, speelgoed en kleding 

Nu staat de       motorische ontwikkeling      in al z’n aspecten, in de kijker                                                       

Je kind helpen bij   fijne motoriek

• Doe samen met je kind allerlei knutselactiviteiten: knippen, kleven, boetseren, ....
• Doe samen met je kind allerlei teken-, kleur- en schilder- activiteiten en bied hierbij gevarieerd teken- en schilders-spullen aan en wissel af
• Laat je kind spelen met constructiemateriaal. Denk maar aan blokken, Knex, Lego, ...., maar ook aan kosteloos materiaal als verpakkingen, dozen en plastic flessen
• Laat je kind collages maken met verschillende materialen: hout, zand, stof, lijm, papier, rijstkorrels, schelpjes, …
• Laat je kind zoveel mogelijk zelfstandig aan- en uitkleden, ritssluitingen sluiten, knopen dichtmaken, veters strikken, knopen leren maken, leren vlechten en macramé maken
• Goede oefeningen voor hand- en vingervaardigheden zijn verder nog: vouwen en scheuren, spelen met zand, water en steentjes, kralen rijgen, insteekmozaïek, hamertje tik, werken met klei, vingerverf, spelen met vinger- en handpoppen

Je kind helpen bij     grove motoriek en coördinatie

• Geef je kind gelegenheid en ruimte om te bewegen: kruipen, rollen, glijden, schommelen, rennen, springen, zwaaien, klimmen, hinkelen, huppelen, werpen, vangen, voetballen, evenwichtsoefeningen, dansen, touwtjespringen, fietsen, zwemmen
• Voor sommige kinderen zijn deze kansen en ruimte voldoende aanwezig: boomhut, voetbalgoal, badmintonnet, … thuis. Voor andere kinderen, die bijvoorbeeld in een appartement wonen, vraagt dit soms een extra inspanning van de ouders: naar een speeltuin, bos of park gaan of samen gaan zwemmen of fietsen
• Als een kind vanuit zichzelf geen behoefte voelt om grootmotorisch bezig te zijn, kan hij het best gestimuleerde worden
• Laat een kleuter eventueel deelnemen aan kleutergym, kleuterdans en watergewenning
• Laat je kind zelf zijn boterham smeren, drank inschenken, knutselen
• Laat je kind in de tuin en de keuken helpen met activiteiten die de vaardigheid van de handen en de samenwerking tussen beide handen en tussen handen en ogen stimuleren: harken, wieden, groenten snijden, roeren, schillen, spoelen, wringen

Je kind helpen bij de ontwikkeling van zijn   lichaamsschema

•  Praat met je kind over zijn lichaam en benoem zijn lichaamsdelen en de plaats ervan tijdens het aan- en uitkleden of in bad
• Stel vragen als:  Hoeveel benen heb je? Waar is je neus? Wat zit er onder je neus? Laat me eens je schouders zien. Deze dingen komen aan bod in allerlei kinderliedjes, -versjes en –spelletjes en dan vaak gecombineerd met bewegingen
• Teken op een groot blad het lichaam van je kind en laat hem de verschillende lichaamsdelen benoemen
• Laat je kind in de spiegel kijken en de verschillende lichaamsdelen benoemen
• Doe allerlei lichaamsspelletjes en laat je kind houdingen en bewegingen  nabootsen

Je kind helpen bij    schrijfmotoriek

• Vraag informatie aan de school over schrijfmotoriek
• Laat je kind veel tekenen, kleuren, overtrekken, tekeningen kopiëren en afmaken
• Laat je kind ritmisch en soepel met schrijfmateriaal bewegen
• Gebruik hulpmiddelen voor de correcte pengreep: vingergrip (stetro), triplepotlood
• Besteed aandacht aan een juiste houding en beweging om te schrijven
• Oefen op vinger- en handmotoriek en souplesse: kneden, propjes maken, steekparels en rijgparels
• Heb aandacht voor de handvoorkeur, laat het onderzoeken als er twijfel bestaat
• Gebruik aangepast materiaal en tips voor linkshandige kinderen
• Laat je kleuter voorbereidende schrijfmotorische krullen maken en begin hierbij met grote en eenvoudige bewegingen

Je kind helpen bij     voorbereidend rekenen:

Leren tellen:

• Begin met kleine hoeveelheden
• Laat je kind vooruit en achteruit tellen
• Oefen met  vers, lied of aftelrijmpje
• Doe spelletjes met een dobbelsteen (ganzenbord, monopoly, mens-erger-je-niet). Leer je kind ook om de pion gelijktijdig met het tellen te verzetten, dan oefen je het belangrijke synchroon tellen.
• Speel spelletjes met getalbeelden en hoeveelheden: domino, vier op een rij
• Gebruik situaties waarbij je kunt tellen ook om te tellen: de stenen tellen op weg naar school, de lantaarnpalen tellen, de traptreden tellen, springen met een touw en gelijktijdig tellen, hoeveel sprongen maakt deze steen in het water, wie kan deze ballon 10 keer in de lucht slaan zonder dat hij valt, nog eens drie lekkere taartjes maken in de zandbak …
• Belangrijk is om dit tellen op een aantrekkelijke manier te doen: ”kijk nou, hier staan veel palen, hoeveel zouden dat er wel niet zijn? We kunnen ze wel tellen!”

Leren omgaan met hoeveelheden, rekentaal en rekenbegrippen:

• Tafel helpen dekken (hoeveel personen zijn er? Eerst het platte bord, daarop het soepbord, links de vork, rechts de lepel).
• Wassen: eerst was ik je gezicht, daarna je handen, eerst je linkerhand, daarna je rechterhand, enzovoort
• Gebruik als ouder de volgende begrippen waar het kan:  veel, weinig, meer, minder, meest, minst, erbij, eraf, hoeveel is het samen en hoeveel zijn er over
• Winkeltje spelen, iets eerlijk verdelen, torens bouwen
• Speelgoed opruimen is een ideale gelegenheid om te leren orderen en sorteren op kleur, grootte, vorm en soort. Wat hoort bij elkaar? Waar staan de grote puzzels, waar staan de kleine? Leg de auto’s bij elkaar, dan vind je ze beter terug. Leg de blokjes per grootte of per kleur, dan is het gemakkelijker om te bouwen.
• Het spel “Schipper, mag ik overvaren?”; hierbij ge je classificeren
• In boeken kijken: dit is de voorkant van het boek, we beginnen vooraan te lezen, dit is het eerste blad, we beginnen boven aan het blad, wij kijken van links naar rechts, wat komt er na deze plaat?

Verder zijn er nog volgende activiteiten om te doen en volgende vragen die je kunt stellen:

•  Zoek eens voorwerp dat langer is dan deze lat
• Wie is de grootste in de klas?
• Wat is de laatste tekening?
• Welke kleur heeft het eerste potje verf?
• Wat staat er als één na laatste in de rij?
• Berg de viltstiften op van licht naar donker
• Sorteer een spel kaarten volgen harten, klaveren, ruiten en schoppen
• Sorteer de auto’s per kleur
• De auto’s die blauw zijn en die geen dak hebben, zet je onder de tafel
• Orden de schoenen naar grootte
• Vergelijk een aantal blokken geordend in een doos en hetzelfde aantal op de mat uitgestrooid
• Scheur een papier doormidden en vergelijk met een ander blad: het blijft hetzelfde als je de snippers weer bij elkaar legt
• Neem de tweede auto uit de rij (duidt hierbij de richting of het beginpunt aan)
• Verminder dat rijtje kralen met twee, dus doe er twee af
• Spring drie keer op één been
• Gooi de bal vijf keer in de lucht
• Verdeel deze snoepjes

Op weg naar lezen en schrijven staan verschillende vaardigheden in de kijker.

Je kind helpen met     symboolbewustzijn

• Leer je kind dat symbolen in de plaats kunnen staan voor iets anders en leer hem letten op symbolen in de dagelijkse leefwereld, zoals verkeersborden, pictogrammen, logo’s van automerken
• Laat je kind kennismaken met de geschreven taal: letters, gedrukte woorden, tijdschriften, kranten en boeken
• Bied veel prentenboeken aan. Prentenboeken zijn voor peuters en kleuters een belangrijk middel om de wereld te ontdekken. Ze confronteren kinderen met symbolen en geschreven taal en die is anders dan de gesproken taal: langere zinnen, andere formuleringen, andere woordenschat. Ook komt de leesrichting aan bod: van links naar rechts en van boven naar onder. Ook  leren kinderen dat een tekst van een verhaal iets te betekenen heeft en dat tekst en tekeningen/plaatjes bij elkaar horen

Je kind helpen met het ontwikkelen van zijn   auditieve vaardigheden

• Leer je kind luisteren naar geluiden uit de omgeving (verkeer, dieren, sirenes, wind, stilte)
• Leer je kind luisteren naar verhalen
• Train het auditieve geheugen met versjes en liedjes
• Leer je kind spelen met klanken
• Laat je kind rijmen: zoek een woord dat rijmt op “boot”
• Klap een woord in stukjes: “boe-ken-tas”
• Raad het woord dat ik in stukjes zeg: “o-li-fant”
• Klap in je handen als je:

Je kind helpen met het ontwikkelen van zijn   visuele vaardigheden

• Gebruik speelgoed waarbij een beroep gedaan wordt op de visuele waarneming zoals nabouwen, domino, lottospelen, puzzels, memory
• Speel kijkspelletjes
• Zoek de verschillen tussen twee soortgelijke tekeningen
• Plaatjes kijken: wijs figuren aan op een plaatje en vraag wie of wat er te zien is. Geef zelf de naam van een voorwerp, persoon, dier en vraag aan je kind om het aan te wijzen op het plaatje
• Kijk af en toe samen naar een tv-programma voor kleuters en stel er vragen over
• Werk met kleuren en vraag je kind om alle voorwerpen van eenzelfde kleur te zoeken
• Verschillen zoeken: neem een fotokopie van een plaatje dat je kind aanspreekt, verander er een paar dingen op (bijtekenen of weghalen) en vraag om de verschillen te zoeken. Of laat je kind in tijdschriften of oefenboekjes werken aan de oefeningen “zoek de 7 fouten” of “wat is er verschillend)
• Ik zie, ik zie wat jij niet ziet:

• Zoek de letters van je naam op straat, in de winkel, op een pagina in de krant
• Letters leren kennen: je kunt je kind helpen de letters te leren door af en toe de eerste letter van zijn naam te benoemen en hem af en toe eens aan te wijzen of te tekenen. Je kunt hem ook de letters van zijn naam laten uitknippen uit tijdschriften
• Benoem regelmatig de letters van een naam of een woord en laat je kind ook de letters benoemen
• Maak met plaatjes een lijst met benodigdheden voor een activiteit en zoek samen met je kind welke dingen je nodig hebt (knutselen, boodschappen doen, gaan zwemmen, aankleden)

Je kind helpen bij het ontwikkelen van een  goede werkhouding:

Concentratie en volhouden:

• Zoek samen met je kind waarmee hij kan spelen of wat je met bepaald speelgoed kunt doen. Ga hierbij zo veel mogelijk in op de interesse van je kind.
• Leer je kind geleidelijk aan inspanning en concentratie: eerst de puzzel afmaken en dan pas gaan we iets anders doen.
• Vraag volgehouden aandacht bij een verhaaltje
• Doe concentratie- en geheugenspelletjes:

• Zorg voor een opgeruimde omgeving, want een geordende en gestructureerde omgeving helpt bij de concentratie:

Planmatig werken:

• Speel veel gezelschapsspelletjes: vaste regels en activiteiten zoals controle, beurt afwachten
• Speel veel met constructiespeelgoed met je kind en doe het samen (niet dat de ouder bouwt en het kind speelt met wat er gebouwd is)
• Speel veel kringspelletjes: opdrachten, spelregels
• Leer je kind via een spel oplossingen zoeken voor concrete moeilijkheden en problemen. Laat hem vooral zelf oplossingen zoeken: Hoe zou  je dit doen? Wat is het probleem en hoe ga jij dit oplossen? Je kunt hierbij vier stappen gebruiken: Wat is het probleem? Hoe ga ik dit aanpakken? Ik doe mijn taak. Ik controleer achteraf mijn werk.

Probleemoplossend werken:

• Als je kind een probleem tegenkomt, kun je hem zelf allerlei mogelijke oplossingen laten bedenken, bijvoorbeeld “ik kan niet bij de koekjes in de kast”:

• Bij het voorbereiden van een activiteit kun je met je kind samen plannen wat er allemaal moet gebeuren:

• Terugdenken aan wat we vorige keer hebben gedaan om het probleem op te lossen. Wat hebben we toen allemaal gedaan om het verjaardagsfeestje voor te bereiden? Wat gaan we nu allemaal opnieuw of anders doen?
• Als je kind het zelf moeilijk vindt om oplossingen te bedenken, kun je hem op weg helpen, bijvoorbeeld: je kind wil met blokken spelen, maar die zijn bij opa blijven liggen:

Je kind helpen bij z'n    sociale en emotionele ontwikkeling:

• Geef positieve aandacht aan wat je kind al kan
• Help je kind en moedig aan indien nodig
• Steun je kind bij het zoeken naar een eigen mening
• Leer je kind een opdracht afwerken
• Leer hem gezelschapsspelen spelen en omgaan met regels, winnen, verliezen, afwachten
• Stimuleer je kind om samen te spelen met leeftijdsgenootjes; zo leert hij zich handhaven in een groep en leert hij afwachten, verliezen, winnen en samen iets doen. Maar hij leert ook observeren wat anderen doen en in zijn spel met anderen krijgt je kind de kans om met gevoelens om te gaan (angst, boosheid, frustratie)
• Laat je kind af en toe activiteiten buiten het gezin doen zodat hij ervaart dat hij ook zonder zijn vader of moeder kan functioneren
• Betrek je kind ook in gesprekken met anderen. Praat  niet over je kind, maar mét je kind en laat hem zelf met anderen praten. Zo leert hij zichzelf uiten
• Leer je kind omgaan met duidelijke afspraken en met de gevolgen hiervan
• Stimuleer je kind om zelf oplossingen te zoeken voor kleine conflicten
• Toon als ouder veel interesse in het schoolgebeuren en alle activiteiten die je kind onderneemt