goierrikomb@gmb.eus

Kontuan hartzeko/Aviso de responsabilidad

Klikatu👈 / 👉 Pinchar

goierrikomb@gmb.eus

Hurrengo ibilaldia / Próxima salida

ATHARRATZE-MAULE

(2025-10-07an, asteartea)

Atharratzetik irten eta lehenengo bi kilometroak landa-bideetatik egingo ditugu; segidan, iratze arteko bidezidorretik igoko gara, eguneko lehenengo gailurrera heltzeko: Erretzü (en-pays-basque); Montori (wikipedia) bailararen gainean, Biarnoko mugan dagoen mendia da. Azkar batean, Züztarriko (google) lepora jaitsiko gara; handik Atarratze eta Barkoxe lotzen dituen D-347 errepidea igarotzen da, Zuberoaren eta Biarnoren arteko mugan.

Igoera gogorra izango dugu jarraian, eguneko gailurrik altuenera iristeko: Maidalena-ra (en-pays-basque); tamaina handiko baseliza (mendiak.eus) bat eta komunikazio-antenarako eraikin bat topatuko ditugu gain hartan. Ermita XV. mendeko eraikuntza da, erromatarren aurreko tenplu pagano baten gainean eraikia. Bertan, Herauskorrixe (wikipedia) izeneko antzinako jainkosa bati eskainitako idazkun (wikipedia) bat aurkitu zen.

Atarratzetik errepide bat igotzen da Züztarriko lepotik igaroz. Ühaitza bailararen gaineko begiratoki ikusgarria da, ikuspegi ederrak dituena: bailara bera, mendebaldea eta, atzealdean, Arbailletako oihana. Hegoaldera, berriz, (orientazio-mahai eta guzti) Erretzü lehenbizi eta urrutiago Izarbeko mendiguneak eta Euskal Pirinioak.

Hego-mendebaldera bide bat jaisten da Iruri herrira; Iruri Elizabia jauregiagatik da ospetsua, hango jauna, Iruriko kondea, Mauleko Belzunce jaunaren aurka aritu baitzen Matalaz (wikipedia) buru zuen nekazarien matxinadaren urteetan. Irurin jaio zen Pierre Bordazarre, Etxahun (google), poeta eta idazle ospetsua, Agur Zuberoa (youtube) bezalako abestien eta Zuberoako pastoral ugariren egilea.

Malda belartsu batetik Lexegietako lepora jaitsi eta handik, beste aldapa piko bat igoz, Zerrako (mendiak.eus) tontor belartsura iritsiko gara, non historiaurreko aztarnak aurkitu ziren. Jaitsiera gogor batek Saratxagako lepora eramango gaitu, non Zalgize-Doneztebetik igotzen den errepidea gurutzatuko dugun.

Jaisten jarraituko dugu, baso batzuetatik eta Bolondoko etxeetatik igaroz, eta Maulera (eusko-ikaskuntza) hurbilduko gara. Han, gazteluaren (wikipedia) ondotik pasatu, eta aurreko etapetatik ezagutzen ditugun Ühaitza (guide-du-paysbasque) ibaia eta Plaza Nagusia (wikimedia) zeharkatu ondoren, autobusa dagoen aparkalekura joango gara.

Gehiago/Más

ATHARRATZE -MAULE

Atharratze-Sorholüze Zuberoako (wikipedia) udalerri nagusietako bat da.

Bertako seme ospetsua dugu Agosti Xaho (Atharratze 1811 – Baiona 1858), kazetari, idazle, hizkuntzalari eta politikari izan zena. Haren pentsamoldea, euskal abertzaletasun ezkertiarraren lehen aurrekaritzat hartzen da. Erromantiko sutsua zen. Euskaldunen jatorriaren eta historiaren inguruko hainbat kontakizunen asmatzaile izan zen, hala nola Aitorren kondairarena.

Xaho intelektual bat izan zen bere haurtzarotik. Euskaraz eta frantsesez ez ezik, gaztelaniaz eta gaskoiez ere mintzatzen zen eta gai zen latinetik, grekotik eta alemanetik itzultzeko. Euskarazko, frantsesezko eta gaztelaniazko literaturak zehatz-mehatz ezagutzen zituen eta, zer esanik ez, klasiko greko-latindarrak ere bai.

Gure ibilbidean zehar Erretzüko erreka eta mendia, Züztarriko lepoa eta Maidalena (mendiak.eus) mendilerroa igaroko ditugu. Maidalena edo Arhane (Arrañemendi) Zuberoako mendia da, Atharratze-Sorholüzen dagoena eta 795 metro dituena. Mendiari Maidalenaren ermitak eman zion ospea (Arhaneko Maria Maidalena). Jatorriz XV. mendekoa da, erromatarren aurreko jentil eraikuntza baten gainean egina, baina jatorrizko eraikina zenbait aldiz eraberritu da azken mendeotan eta erabat aldatuta dago. Herauskorrixe (Herauscorritse) izeneko jainkosa bati buruzko inskripzioa aurkitu zuten ermitaren inguruan. Zuberoako ikuspegi zabal eta ederra jaso nahi duen manexari nahitaezkoa zaio hona igotzea.

Mendilerro honetan Lexegietako lepoa (652 m), Zerra (mendiak.eus) gaina (729 m), Saratxagako lepoa (569 m), Khürütxaga (mendiak.eus) tontorra (615 m.), Bolondoa (504 m) eta Matalon mendia (427 m) igaroko ditugu.

Gure helmuga Maule izango dugu. Zuberoko hiriburua.